کاشت و تکثیر درختان غیر مثمر

کاشت و تکثیر درختان غیر مثمر

نحوه کاشت و تکثير بعضی از درختان غیر مثمر را که در بیشتر نقاط ایران کشت آنها معمول است بطور مختصر اشاره می نماید . انتخاب بعضی از درختان غیر مثمر مانند درختان مثمر متناسب با آب و هوای هر محل صورت می گیرد. درختان غير مثمر به چند منظور کاشته می شوند، برای استفاده از چوب، جهت تزئین گردشگاه ها و منازل و بمنظور جلوگیری از بادهای تند و فرسایش خاک که شرحی کلی و خلاصه برای مجموعه آنها بیان می گردد. بعضی از این درختان می توانند بوسیله قلمه ازدیاد شوند مانند تبریزی، کبوده، سپیدار، بید و چنار. تعدادی از آنها مانند اقاقیا، زبان گنجشك ، افرا و سوزنی برگ هائی چون سرو و کاج را بوسیله بذر ازدیاد می نمایند . تعداد قلیلی از آنها بوسیله پاجوش ازدیاد می شوند که چندان معمول نیست برای رشد این درختان علاوه بر کود حیوانی میتوان از کود زباله یا خاکروبه و کود شیمیایی استفاده نمود.خاك بنوبه خود باید مناسب برای نهال های غیر مثمر باشد، اگر خاك رسی باشد باید آنرا با مخلوط نمودن ماسه و کود حیوانی از سفتی آن کاست و یا برعکس اگر خاك شنی باشد باید با مخلوطی از خاك رس و کود حیوانی آنرا مناسب ساخت.در هر حال آنچه را که برای درختان مثمر گفته شد برای نتیجه گیری بهتر و بیشتر باید درباره این نوع درختان تا اندازه ای عملی نمود. بذر درختان سرو، کاج، زبان گنجشك ، افرا را در اسفند یا فروردین ماه می کارند و بذر نارون را که هنگام بهار می رسد همان موقع کاشته و بذر اقاقیا را در اوایل اردیبهشت ماه در خزانه می کارند. بعضی از بذور نهال های فوق الذکر را چنانچه بیش از یکسال بمانند قوه نامیه یا رویش خود را از دست می دهند . بعضی از بذور مانند افرا، زبان گنجشك و نارون و غیره باید در ماسه کمی مرطوب نگهداری شوند تا قوه نامیه خود را حفظ نمایند زیرا در مکان های خشك این قوه رویش آنها از دست می رود. بذر درختانی مانند کاج، یا سرو می توانند مدت چهار سال قوای نامیه خود را حفظ نمایند و در محل خشك می توان آنها را نگهداری نمود. بذر درختان کاج یا سرو را باید از میوه جدا نموده و بکارند ولی بذوری مانند نارون، زبان گنجشك وافرا را بدون جدا کردن از میوه می کارند. همانطور که در مبحث بذر در این کتاب ذکر شد باید بذور رسیده باشند بذوری که از روی درخت جمع آوری شوند بشرط رسیده بودن آن بهترین بذور جمع آوری شده هستند. خزانه یا محل کاشت بذر باید دارای خاك قوى وسبك باشد چنانچه خاك آن رسی پاشنی است باید با دادن ماسه یا خاك رس و کود حيواني آنرا مهیای کاشت نمود. قبل از کاشت و نیز بعد از کاشت می توان برای خزانه از کود شیمیایی استفاده نمود. خزانه بهتر است رو به آفتاب بوده و نزديك ديوار باشد. طول وعرض خزانه بسته به شیب زمین فرق می کند و بطور کلی در داخل کرت ها شیارهائی بفاصله ۲۰ تا 25 سانتی متر که عمق آن با ریزی یا در شتی بذر که قبلا ذکر شده است تهیه و ته شیارها را کمی خاك برگ ریخته و بذر ها را کاشته و روی آنرا با ماسه نرم و خاك برگ می پوشانند و آنگاه با آب ملایم که بصورت پودر باشد خزانه را آبیاری می کنند. رطوبت خاک باید تا سبز شدن و رشد آنها تا اندازه ای حفظ شود. این خزانه باید مرتب وجین شده و فاصله بین شیار ها نرم شود تا نهال ها به رشد عادی خود ادامه دهند. بعضی از این نهال ها را در سال اول می توان به محل اصلی انتقال داد و برخی دیگر مانند کاج یا سرو چون رشد زیادی در خزانه ندارند لذا آنها را باید در سال دوم به خزانه انتظار انتقال داده و از سال سوم به بعد می توانیم آنها را به محل اصلی ببریم. لازم به تذکر است که خزانه انتظار باید با همان شرایطی که برای خزانه اولیه گفته شده تطبيق نماید و فقط وسعت آن و فاصله شیارها و بوته ها باید بیشتر از خزانه اولیه باشد. سبز شدن بذور در خزانه بین ۲ تا ۵ هفته برای هر نوع بذری فرق می کند. نهال سوزنی برگها مانند انواع سرو و کاج را بهتر است پس از سرمای بهاره و در هنگامی که تقريبا سایه است به محل اصلی منتقل نمایند تا با اطمینان بیشتری به حیات خود ادامه دهند و درختان پهن برگ را بهتر است در نقاطی که زمستان معتدل دارند در پائیز و در نقاطی که زمستان سردی دارند در اسفند ماه از خزانه به محل اصلی انتقال دهند. . در تمام مراحل انتقال درخت بخصوص سوزنی برگ ها چنانچه ریشه های موئی با خاك اوليه همراه باشند درخت با اطمینان بیشتری می گیرد و مراقبت کاشت کلی در ختان غیر مثمر مطابق کاشت درختان میوه می باشند. درختانی که معمولا با قلمه زیاد می شوند عبارتند از : بید، کبوده، سپیدار، تبریزی، چنار، سنجد و غیره. قلمه را در دو فصل بهار و پائیز می گیرند ولی بهترین موقع اول پائیز است. در بهار باید قبل از باز شدن جوانه ها اینکار را انجام داد. قلمه را معمولا از شاخه های يك تا ۳ ساله انتخاب می نمایند و چند جوانه روی آن باید وجود داشته باشند. بلندی قلمه ها معمولا بین 35 تا ۵۰ سانتی متر انتخاب می شود. بعضي ها بلندی و قطر قلمه ها را بمراتب بیشتر از میزان فوق می گیرند که مطلوب نیست. قلمه ها چنانچه از وسط شاخه گرفته شوند بهتر خواهد بود. و باید از گرفتن قلمه از درختان پیر صرفنظر نمود. زیرا جوانه ها در سر شاخه های آن مطمئن نخواهند بود. قطر آنها بین ۱۰ تا ۱۵ میلیمتر مناسب است. پس از تهیه نمودن قلمه ها در فصل پاییز آنها را تا موقع کاشتن یعنی در بهار باید مراقبت و نگهداری نمود بدین ترتیب که آنها را دسته بندی نموده و در داخل ماسه مرطوب نگهداری می نمایند. قلمه هائی که در اول بهار می گیرند باید همان موقع آنها را بکارند. قلمه ها می بایستی از درختانی سالم و قوی تهیه شده به نحوی که پوست آنها کاملا شفات و عاری از ترک خوردگی باشند. سر قلمه ها باید به طور افقی و به آنها مورب با قیچی تیز قطع شوند. قیچی تیز بدین جهت است تا محل بریدگی کاملا صاف باشد و از طرفی از تیشه هم برای بریدن قلمه ها نباید استفاده کرد زیرا در آنها کوبیدگی ایجاد شده وجب بروز آفت و بیماری در آنها می گردد. مورب بریدن قلمه نتیجه اش اینست ، سطحی که باخاك در تماس است بیشتر بوده و ریشه بیشتری تولید می نماید و ضمنا در خاك بهتر فرو میرود. چنانچه قبل از کاشت مدت ۲۶ ساعت قلمه ها را در آب جاری قرار دهند نتیجه خوبی خواهد داد بخصوص برای درختانی که پوست سفتی دارند. بهتر است کاشت قلمه ها بطريق فارو یعنی جوی و پشته صورت گرفته و آبیاری بطريقه نشتی اجرا شود تاخاك اطراف قلمه گل نشود .روی قلمه ها معمولا چند جوانه وجود دارند که فقط يك جوانه آن باید از خاک بیرون باشد تا شاخه ای که از آن عمل می آید قوی و سالم بوده و رشد بهتری نماید. . اگر بخواهیم نهال ها در خزانه باشند فاصله قلمه ها 45 سانتی متر و فاصله خطوط 40/1 سانتی متر در نظر گرفته می شوند. چنانچه بخواهیم نهال ها را یکسال در زمین نگهداری و سپس از آنها قلمه ریشه دار تهیه کنیم و از بالای شاخه هم برای قلمه جدید استفاده نمائیم فاصله قلمه ها را حداکثر ۲۰ سانتی متر و فاصله خطوط را ۹۰ سانتی متر در نظر می گیریم. وجین علف های هرزه وخراش دادن اطراف قلمه کمک مؤثری به رشد آنها خواهد نمود.