(با نام علمی: Rubus fruticus)
درختچهای از تیره گلسرخیان است که به حالت وحشی در نقاطی مانند گیلان ،گلستان ،مازندران وآذربایجان فراوان است. در گیلان، گلستان، مازندران به این گیاه تمش، ولش، بولوش و بوروش، لبلبو و در آذربایجان بؤیورتکن میگویند. تمشکگیاهی است با ساقههای تیغدار که در کنار جادهها و مزارع و جنگلها به صورت انبوه میروید برگهایش متناوب و گوشوارکدار و شامل ۳ تا ۵ برگچه است.
آغاز فصل برداشت تمشک در شمال کشور
با شروع فصل برداشت «تمشک» در جنگلهای شمال کشور که تا پایان تیرماه ادامه مییابد، این روزها در حاشیه اکثر جادههای ارتباطی شهرهای شمالی، فروشندگان زیادی، به ویژه نوجوانان و جوانان را میبینیم که مشغول فروش «تمشک» به مردم و گردشگران و مسافران عبوری هستند. معمولاً تمشکهای تابستانه اواخر بهار تا حداکثر اواسط مردادماه قابل برداشت است و پس از آن، دیگر از تمشکهای وحشی تابستانه خبری نیست. از اواسط شهریورماه، اما به مرور پای تمشکهای پاییزه به بازار میرسد و تا آبان ماه میتوانید آنها را در بازار ببینید. تمشک، خواص زیادی دارد و در شهرهایی که دارای صنایع تبدیلی هستند، این میوه بازار خرید و فروش خوبی دارد. از آنجا که تمشک در تابستان و اوایل پاییز و تقریباً در ایام فراغت دانشآموزان به ثمر مینشیند، بنابراین جوانترها بیشتر به سمت چیدن تمشک میروند. برخی از این افراد برای خود محدوده مشخصی دارند و به نوعی فقط پاتوق آنهاست؛ محدودهای که کمتر کسی حاضر میشود پا به آنجا بگذارد!
تمشک؛ روزی خدا:
از خوبیهای میوههای جنگلی این است که فقط زحمت چیدن دارند و فردی که محصول را به دست میآورد، زحمتی برای کاشت و پرورش آن نداشته و تنها به این فکر افتاده که از روزی بیمنت خداوند کمال استفاده را ببرد، اما از مشکلات میوههای جنگلی که افراد خاصی را به سمت خود میکشد، این است که بیشتر آنها تیغ دارند! مثلاً کُندس یا ازگیل وحشی، وَلیک یا زالزالک وحشی، از جمله میوههای خاردار جنگلی است.
گرچه تمام انواع معمولی تمشکها در شمال آمریکا میرویند، اما تمشک در ایران دارای هشت گونه گیاه علفی و درختچهای و غالباً تیغدار با نام عمومی تمشک است که عمدتاً در مناطق جنگلی و غیرجنگلی شمال کشور و در استانهای گیلان، مازندران و گلستان میرویند؛ تمشک درختی یا برگ نارونی، تمشک کبود، تمشک خزری یا والش، تمشک لاهیجانی، تمشک جنگلی یا کرک آلود، تمشک قفقازی و ایرانی، تمشک تالشی یا هندل و تمشک سنگی، تمشکهایی است که در ایران میرویند، اما چهار گونه تمشک قفقازی، خزری، ایرانی و تالشی علاوه بر ایران، در روسیه و قفقاز نیز میرویند، مردم گیلان به انواع تمشک، «والش» میگویند، این میوه در مازندران به همان تمشک شهرت دارد و در برخی شهرها مثل گلوگاه، به آن «لبلبو» میگویند. بوته تمشک در مناطق گرم و مرطوب، در جنگلها و صحراها میروید. نامهای دیگر تمشک، توت وحشی و سه گلی است. ساقههای تمشک نرم و به رنگ قرمز و دارای خارهای بلند است. برگهای آن متفاوت و بیضی شکل و اطراف آن کنگرهدار و به شکل دندانههای ارهای است. گلهای تمشک به رنگهای سفید، صورتی یا به صورت خوشه در ماههای مرداد پدیدار میشود و تا مهر دوام میآورد.