مطالب عمومی

برداشت محصول

برداشت محصول

معمولا ً کیفیت محصول را پس از برداشت نمی توان بهبود بخشید ، اما اگر برداشت بموقع انجام گیرد می توان تا پیش از مصرف ، در حفظ کیفیت آن کوشید. تسریع با تأخیر در برداشت سبب می شود که صفات مورد نظر (طعم ، مزه و ارزش غذائی ) تقلیل یابد یا اینکه حساسیت محصول نسبت به بیماری ها و عوامل فاسدکننده شدید شود. عوامل عمده ای مانند رقم ، تاریخ کشت ، زمان گل دادن و عوامل محیطی مخصوصاً حرارت در تعیین زمان برداشت محصول موثرند. محصولات یکساله را می توان با تنظیم تاریخ کشت و درختان میوه را با انتخاب رقم های زودرس و یا دیررس در زمان های مورد نظر برداشت کرد .در تعیین تاریخ مناسب برداشت و نیز در حفظ کیفیت و تقلیل در صد تلفات محصول باید به نکاتی چند توجه داشت ، از آن جمله: ظرفیت بازار، وسیله و نوع حمل و نقل ، قدرت برداشت روزانه و نوع مصرف (بازار محلی ، کارخانه ها ، صادرات و انبار) . معمولاً محصولات مصرفی کارخانه ها و یا بازارهای محلی ، نسبت به محصولات صادراتی یا انبار شونده ، در مرحله رسیده تری برداشت می شود . برای گزینش تاریخ برداشت محصول از عوامل زیر می توان یاری جست:

الف: عوامل عینی – مانند تغییرات رنگ پوست، اندازه، خشک شدن برگ و پیچک

ب: تجزیه های شیمیایی – اندازه گیری pH ، مقدار اسید، نشاسته و در صد مواد جامد محلول.

پ : محاسبات – واحد دمایی گرفته شده توسط محصول و مدت زمان بین گل دادن و مرحله بلوغ.

ت : نیاز بازار – در مواردی که محصول بیشتر در بازار محلی ، بصورت تازه، مصرف می گردد در تعیین تاریخ برداشت نقش موثری دارد. برای تعیین زمان برداشت در مزارع کوچک ، بیشتر، از عوامل عینی و در مزارع بزرگ ، بیشتر، از تجزیه های شیمیایی استفاده می شود .

فعالیت های متابولیکی محصولات برداشت شده

محصول برداشت شده از مزرعه ، زنده است و مانند یک موجود زنده به فعالیت متابولیکی (سوخت و ساز ) ادامه می دهد که یکی از مهم ترین فعالیت های آن تنفس است ، كه در اینجا به شرح آن می پردازیم.

تنفس

یاخته های گیاهی برای کلیه فعالیت های متابولیکی خود ، مانند ساختن و نگاهداری پروتوپلاسم و جذب و انتقال مواد ، نیاز به کارمایه (انرژی) دارند. این کارمایه (انرژی)، از طریق فرایند تنفسی که شامل سلسله ای واکنش های پیچیده زی شیمیایی (بیوشیمیایی) است حاصل می شود.از سوختن یک ملکول گرم گلوکز (۱۸۰ گرم) حدود ۶۸۶ کیلو کالری کارمایه (انرژی) تولید می شود که ۴۰% آن (۲۷۴ کیلو کالری) در ۳۴ ملکول آدنوزین تری فسفات (کارمایه قابل استفاده ) ذخیره می گردد و ۶۰% دیگر آن بصورت گرما از دست می رود .

۳-۱-۱: شدت تنفس – وقتی یک بافت زنده مانند میوه را در یک محیط بسته قرار دهیم تقلیل غلظت گاز اکسیژن و افزایش گاز انیدریدکربنیک و بالا رفتن دمای محیط و یا کاهش وزن خشک میوه همگی نشان دهنده زنده بودن میوه و ادامه فرایند تنفسی است. شدت تنفس را ، برحسب تعریف، می توان با اندازه گرفتن حجم یا وزن گازهای اکسیژن و یا انیدریدکربنیک مصرفی یا تولیدی در واحد زمان و یا بر حسب مقدار ماده غذایی (سابستریت) مصرف شده و یا کارمایه گرمایی تولید شده اندازه گرفت. مثلاً ، می توان شدت تنفس را بصورت میلی گرم گاز انیدریدکربنیک تولید شده در ساعت توسط یک کیلو گرم سیب بیان نمود. از نظر انبارداری و تعیین قدرت دستگاه های سرد کننده انبار ، میزان حرارت تولید شده توسط محصول اهمیت دارد و معمولاً حرارت ایجاد شده توسط محصول در مدت ۲۴ ساعت اندازه گیری و به کیلو کالری و یا واحد حرارتی بی تی یو بیان می گردد (بی تی يو مقدار حرارتی است که برای افزایش حرارت یک پوند آب به میزان یک درجه فارنهایت مصرف می شود) برای محاسبه بی تی یو مقدار میلی گرم گاز انیدریدکربنیک تولید شده توسط یک کیلو گرم محصول در یک ساعت اندازه گیری و سپس در ضریب ۲۲۰ ضرب می گردد.شدت تنفس تمام محصولات یکنواخت نیست در یک گیاه نیز معمولاً تنفس جوانه ها ، میوه های جوان و برگ ها شدیدتر از سایر قسمت ها می باشد . برای مثال، شدت تنفس اسفناج، بامیه و سیب زمینی به ترتیب حدود ۱۸۸، ۱۴۰ و ۱۴ میلی گرم گاز انیدریدکربنیک برای یک کیلوگرم وزن تازه در ساعت می باشد . بین شدت تنفس محصولات و طول عمر انباری آنها رابطه بسیار نزدیکی وجود دارد . هزینه نگاهداری محصولاتی که دارای شدت تنفس زیاد هستند، به دلیل نیاز به کاهش دمای انبار و بالا بودن در صد تلفات آنها در طول مدت انبارداری بسیار زیاد است.

۳-۱-۲: عوامل موثر در شدت تنفس – شدت تنفس به عواملی مانند دما، غلظت گازهای اکسیژن و انیدریدکربنیک، نوع یاخته و بافت ، نوع و مقدار سابستریت، حمله بیماری ها و آفات ، صدمات مکانیکی و نور بستگی دارد :

الف: دما- دامنه دمایی که زندگی و تنفس موجودات زنده در آن امکان دارد بسیار وسیع است. باکتری هایی وجود دارند که در دامنه دمایی ۱۰ تا ۹۰ درجه سانتیگراد می توانند زندگی کنند. البته بیشتر موجودات عالی زنده تنها در دامنه دمای بسیار کوتاهی قادر به ادامه زندگی هستند. بطور کلی تحمل دماهای پایین (نقطه یخ زدگی) و دمای بالا (نقطه مرگ حرارتی) برای آنها امکان ندارد و صرفاً در یک حوزه دمایی ۵ الى ۴۵ درجه سانتیگراد می توانند به زندگی خود ادامه دهند.

ب : اکسیژن – اثر غلظت اکسیژن بر روی شدت تنفس بستگی به گیاه و نوع بافت آن دارد. یکی از عوامل مهم در مطالعه غلظت اکسیژن بر روی شدت تنفس تعیین حداقل مقدار ، و عوامل موثر در نحوه نفوذ و انتشار آن در بافت ها و یاخته ها می باشد. گاز اکسیژن بعد از گاز ازت، درصد قابل ملاحظه ای (۲۱%) از ترکیبات هوا را به خود اختصاص داده است. اثر غلظت اکسیژن بر روی میزان گاز انیدریدکربنیک آزاد شده نشان می دهد که با کم کردن غلظت اکسیژن ، شدت تنفس (مقدار گاز انیدریدکربنیک آزاد شده) به تدریج کم می شود تا به نقطه ای برسد که نشان دهنده توقف تنفس هوازی و شروع تنفس غیر هوازی (تخمیر) است. در انبارداری از این پدیده کمک گرفته و غلظت اکسیژن هوای انبار را به حداقل (۳% تا ۵%) می رسانند؛ در این حال محصول دارای حداقل تنفس است و در عین آنکه برای مدتی طولانی زنده می ماند از عمل تخمیر در بافت ها جلوگیری می شود . بطور کلی، غلظت کم اکسیژن بر روی محصول اثرات زیر را دارد:

شدت تنفس و میزان سوختن مواد کم می شود .

شکستن ملکول های سبزینه به تاخیر می افتد.

تولید گاز اتیلن کم می شود.

شدت تنزل ترکیبات غير محلول پکتيک کمتر می شود .

پ : گاز انیدرید کربنیک – میزان غلظت گاز انیدرید کربنیک در هوا برابر با ۰۳/۰ درصد (۳۰۰ قسمت در یک میلیون ) می باشد. اگر غلظت این گاز در هوای اطراف موجود زنده افزایش یابد و به حدود ۵ تا ۱۰ در صد برسد. شدت تنفس به طرز چشمگیری کاهش می یابد. از این موضوع برای طولانی کردن عمر محصولات در انبار استفاده می شود؛ یعنی با افزایش غلظت گاز انیدریدکربنیک و تقلیل گاز اکسیژن میزان شدت تنفس محصول را به حداقل می رسانند و از این راه بطور قابل ملاحظه ای طول عمر آنرا می افزایند.

ت : نوع و سن بافت – همانطور که ظاهر گیاهان دارای تفاوت های عمده ایست ، در ساختمان و فعالیت های متابولیکی آنها نیز اختلافاتی وجود دارد. مثلاً، شدت تنفس باکتری ها و قارچ ها بیش از گیاهان عالی است. بافت های جوان مریستمی مثل جوانه ها (مارچوبه ) و بذرهای در حال رشد (نخود و لوبیا سبز ) با میوه های بالغ نشده (ذرت شیرین) و برگ ها در شرایط مساوی دارای شدت تنفسی زیادتری هستند تا سایر قسمت های همان گیاه .

ث: صدمات وارده به بافت – وارد شدن هر گونه زخم و یا صدمه ای به بافت زنده گیاهی باعث تشدید تنفس آن می گردد. گزارش شده است که این تشدید ممکن است ۲۰ الی ۱۸۰ در صد باشد . پژمردگی شدید برگ ها و یا خم کردن آنها نیز باعث ازدیاد تنفس می شود و ضایعات حاصله از حمله بیماری ها به گیاه نیز باعث ازدیاد تنفس عضو بیمار می گردد.

مثلا ً شدت تنفس برگ های گندمی که به بیماری زنگ گندم مبتلا شده حدود سه برابر برگ های گیاه سالم آن می باشد.اغلب در موقع برداشت محصولات ، مخصوصاً میوه ها، صدمات مکانیکی باعث ازدیاد دمای آنها می شود و هنگام برداشت باید بدان توجه داشت . برخورد و بهم سائیده شدن میوه ها در داخل کارتن و یا فشار دیدن باعث ازدیاد تنفس آنها می شود و در بسته بندی این گونه محصولات باید نهایت دقت به عمل آید.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا