تمشک

گياه تمشك تمشك با نام علمي Rubus fruticsos گياه تمشك گياهي بوته‌اي با ريشه‌ي دايمي و شاخه‌هاي چوبي دو ساله است. ساقه هاي تمشك نرم و به رنگ قرمز و داراي خارهاي دراز است. طول ساقه‌ها كه معمولا تيغ دار هستند و گاهي هم ممكن است همه‌ آنها را از دست بدهند، تا چندمتر مي‌رسد. برگ‌هاي آن تخم‌مرغي و داراي لبه‌هايي هستند كه به شكل خاصي كنگره كنگره شده‌ و به شكل دندانه هاي اره اي است. اين برگ‌ها در گروه‌هاي سه تايي يا هفت تايي از شاخه‌ها بيرون مي‌آيند. برگچه ها در هر دو سطح فوقاني و تحتاني داراي كرك هايي خشن هستند. ميوه تمشك از گلهاي به رنگهاي سفيد، صورتي، به صورت خوشه در ماههاي تير و مرداد پديدار مي شوند. گلهاي تمشك از بهار تا تابستان دومين سال بصورت خوشه‌هايي در محور بالايي برگ‌ها ظاهر مي‌شوند. گل‌ها به ميوه‌هاي آبدار و خوشمزه مخروطي شكل و قرمز رنگ آشناي همه كه شبيه توت جنگلي اما نرمتر هستند تبديل مي‌شوند .ميوه تمشك ميوه اي شبيه شاه توت و توت فرنگي است و به رنگ زرد يا سرخ مايل به سياه يافت مي شود. ميوه تمشك ترش مزه بوده و به صورت خام يا پخته، شربت، كمپوت و … خورده مي شود. بوته تمشك در مناطق گرم و مرطوب، در جنگلها و صحراها مي رويد و گاهي آن را مي كارند. قسمتهاي مورد استفاده بوته تمشك عبارتند از: ميوه، برگ، تخم، دانه و گل. همه‌ي انواع تمشك به عمل آمده، از گونه‌هاي وحشي اين گياه كه در جنگل‌ها و نقاط كوهستاني خودرو مي‌رويند،‌ گرفته شده‌اند.

تمشک قرمز را در سطح وسیع بوسیله قلمه چوب نرم و قلمه ریشه گیاه تکثیر می کنند. برای ازدیاد، قلمه گیری از نوک شاخه انجام شده و طول قلمه حدودا بین ۲۰-۱۵ سانتیمتر در نظر گرفته می شود. برگ های قسمت های پایین قلمه حذف شده و انتهای قلمه ها در خاک مرطوب قرار می گیرند. تا پیدایش اولین ریشه ها که معمولا بین ۴-۲ هفته طول می کشد بهتر است روزی چند بار مه پاشی ( ترجیحا با سیستم مه پاش) روی قلمه ها انجام شود. بعد از ریشه دار شدن قلمه ها دیگر نیازی به مه پاشی وجود ندارد. تقسیم یعنی جدا کردن پا جوش (ریشه جوش) های فراوانی که گیاه تولید می کند نیز راه دیگری برای ازدیاد تمشک قرمز است. این کار در دوره استراحت گیاه انجام می شود و آسان تر و سریع تر از روش های قبل ولی قابل استفاده در سطح محدودتر می باشد.

خوابانیدن انتهایی و قلمه خشبی دو راه اصلی ازدیاد تمشک سیاه می باشند. بهترین و موثرترین روش ازدیاد تمشک سیاه خوابانیدن انتهایی است. به منظور استفاده از روش خوابانیدن انتهایی، در اواخر تابستان نوک شاخه ها در خاک قرار می دهند. گیاهان بدست آمده از این کار به عنوان گیاه جدید کشت می شوند.

مشك میوه ای شبیه شاه توت و توت فرنگی است و به رنگ زرد یا سرخ مایل به سیاه یافت می شود. میوه تمشك ترش مزه بوده و به صورت خام یا پخته، شربت، كمپوت و … خورده می شود. بوته تمشك در مناطق گرم و مرطوب، در جنگل ها و صحراها می روید و گاهی آن را می كارند. نام های دیگر تمشك، توت وحشی و سه گلی است. ساقه های تمشك نرم و به رنگ قرمز و دارای خارهای دراز است. برگ های آن متفاوت و بیضی شكل و اطراف آن كنگره كنگره و به شكل دندانه های اره ای است. گل های تمشك به رنگ های سفید، صورتی یا به صورت خوشه در ماه های مرداد پدیدار می شود و تا مهر دوام می آورد.

۱- جوشانده ۲۵ گرم از برگهای تمشك در یك لیتر آب برای درمان انسداد مجاری ادرار مفید است.
۲- تمشك سرشار از ویتامین های C وK است و دارای خواص خنك، نرم كننده و ضد اسكوربوت می باشد.
۳– تمشك خون را تصفیه می كند و برای كسانی كه به روماتیسم مبتلا هستند، بسیار مفید است.
۴- تمشك یبوست مزاج را معالجه می كند.
۵– تمشك برای تسكین درد سودمند است، زیرا تمشك دارای اسید سالسیلیك می باشد.
۶- تمشك خون را قلیائی می كند و قند آن برای مبتلایان به مرض قند مفید است.
۷- شربت تمشك برای بیماران مبتلا به سرخك و مخملك تجویز شده است.
۸- تخم و دانه ای كه درتمشك وجود دارد، اغلب با دندان نیز خرد نمی شود، ولی وقتی خورده شود درمعالجه ی یبوست و خشكی مزاج به طور طبیعی بسیارمؤثر است و سبب می شود كه یبوست به كلی رفع گردد.
۹- شربت تمشك، مخلوط با آب برای رفع تب تجویز شده است.
۱۰- خوردن تمشك برای مبتلایان به مرض قند( دیابت)، تبهای صفراوی، التهاب مجاری ادرار، گلو درد( آنژین ) مفید است.
۱۱- جوشانده ۲۰ تا ۵۰ گرم گل تمشك یا برگ تمشك در یك لیتر آب برای درمان ترشحات زنانگی، خونریزی در فواصل قاعدگی ، اخلاط خونی، وجود خون در ادرار، گریپ، گرفتگی صدا، آب آوردن نسوج و بیماری های پوستی اثر شفا بخش دارد. جوشانده را بعد از هر وعده ی غذا یك استكان می خورند.
۱۲- جوشانده گل یا برگ تمشك( به روشی كه گفته شد) در استعمال خارجی برای درمان زخم های دهان، ورم لثه، درد گلو و ورم لوزه ها بكار می رود و بیمار با غرغره كردن این جوشانده دهان را می شوید.
۱۳- جوشانده برگ تمشك اسهال و ورم روده را معالجه می كند، بدین منظور باید ۴۰ تا ۵۰ گرم برگ خشك تمشك را در یك لیتر آب سرد بخیسانید و به مدت ۱۰ دقیقه آن را جوشانده و سپس بگذارید ۱۰ دقیقه دم بكشد. پس از صاف كردن، روزی سه بار، هر بار یك فنجان آن را بین غذاهای اصلی بنوشید.
۱۴- جوشانده فوق برای تسكین درد معده از هر نوع كه باشد مانند ترشی معده، نفخ و گاز شكم و تشنج معده مؤثر است.
۱۵- خوردن جوشانده برگ تمشك به مقدار ۳ تا ۴ فنجان در روز و بین غذاهای اصلی، بند آوردن ادرار را معالجه می كند وبهترین دارو بر ضد درد كیسه مثانه است.
۱۶- اگر ۴۰ تا ۵۰ گرم برگ خشك تمشك را در یك لیتر آب بریزید و آن را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه جوشانده و پس از ۱۰ دقیقه دم كشیدن و صاف كردن آن، به مقدار ۳ فنجان در روز بین غذاهای اصلی بنوشید، دردهای نقرسی و بسیاری از انواع رماتیسم را آرام می كند.
۱۷– اگر ۱۰۰ گرم برگ خشك تمشك را به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید و پس از دم كشیدن و صاف كردن آن را به عنوان محلول شستشو برای شستن بیماری برفك، جوش های صورت و یا هر نوع تحریكات دیگر پوست به كار ببرید ، اثر شفابخش دارد.
۱۸- تمشك دارای خاصیت ضد عفونی كننده است.
۱۹- تمشك به علت دارا بودن ویتامین های C وK برای اوره و فشار خون مفید است.
۲۰- برای معالجه كك و مك، ابتدا صورت را خوب بشوئید و سپس ورقه نازكی از تمشك به مدت یك ساعت روی صورت بمالید. این كار را چند بار تكرار كنید تا كك و مك صورت از بین برود.
۲۱- برگ تازه تمشك را اگر بپزند و روی محل بیماری های پوستی قرار دهند، بیماری را التیام می دهد.
۲۲– گوشت پردانه تمشك، دارای خواص توت فرنگی است و ترشی خون را از بین می برد.
۲۳- تمشك،عرق آور است؛ لذا بهترین زهكش سوراخ های پوست است.
تمشک میوه ای شبیه شاه توت و توت فرنگی است و به رنگ زرد یا سرخ مایل به سیاه یافت می شود. میوه تمشک ترش مزه بوده و به صورت خام یا پخته، شربت، کمپوت و … خورده می شود. بوته تمشک در مناطق گرم و مرطوب، در جنگل ها و صحراها می روید و گاهی آن را می کارند.

تمشك گياه بومي اروپا و آسيا است. كشت آن در جاهاي ديگر نيز متداول شده است. تمشك طبيعي در جنگل‌ها، كناره‌ي جنگل‌ها و نيز در بوته‌زارها و خارزارها مي‌رويد. تمشك وحشي خاك مرطوب و حاصلخيز را ترجيح مي‌دهد و سرزمين‌هاي مرتفع تا ارتفاع دو هزار متري هم ديده شده است. انواع باغي تمشك از گونه‌هاي وحشي گياه گرفته شده‌اند. در ايران گياه تمشك در حاشيه شمال كشور در جنگل هاي مازندران و گيلان به حالت خودرو رويش دارد. و در جنگل هاي منطقه لفور و حواشي جاده هاي آن به وفور يافت مي شود. تمشك يكي از ميوه‌هاي دوست داشتني و نشاط‌‌بخش تابستاني مردم لفور است. مردم آن را يا بعنوان يك ميوه طبيعي مصرف ميكنند به طور سنتي مربا، هم از آن تهيه مي‌كنند.

از حفاريهاي باستان‌شناسي معلوم شده است كه تمشك از گذشته‌ي بسيار دور و دوران ماقبل تاريخ بدليل فوايد و خواص بسيار آن چيده و خورده مي‌شده است. تمشك سرشار از آهن و ويتامين Cا ست. برگ درخت تمشك از لحاظ پزشكي داراي ارزش خاصي است و استفاده از آن براي آماده سازي مادراني كه منتظر تولد فرزند هستند، تاريخ طولاني دارد. زنان باردار در طول سه ماه آخر بارداري چاي تهيه‌ شده با برگ درخت تمشك را مي‌نوشند تا ماهيچه‌هاي رحم و سطح لگن تقويت شوند و دردهاي ناشي ازانقباضات زمان وضع حمل،‌ كاهش يابند.

درختچه Rubus chamaemorus، یک گیاه وحشی دیگر است که میوه‌ای بسیار مشهور به نام کلاودبری (Cloudberry) یا همان تمشک شمالی دارد. این گیاه بومی قطب شمال و مناطق قطبی بوده و بسیار به خانواده‌ی تمشک و توت فرنگی نزدیک است. این تمشک‌های زرد طلایی و کهربایی‌رنگ، نرم و آبدار هستند. تمشک شمالی منبعی غنی از ویتامین سی است.

تمشک دارای ریشه های چندساله و شاخه های بالا رونده است و انواع مختلفی دارند. عموما بومی اروپا هستند. برخی از ارقام آن همیشه سبز و برخی خزان پذیر اند. تمشک ها غالبا در تابستان برداشت می شوند و بوته های تهیه شده در پاییز بهترین محصول را دارند. گستردگی این گیاه تا ۵۰ سانتی متر می رسد. برگ هایش به شکل گروهی و کنگره ای هستند. گل های تمشک سفید تا صورتی و معطر هستند و میوه هایی مخروطی قرمز رنگ هستند.