اشتها را تحریك می کنم و اختلالات معدی را از بین می برم. برای درمان کابوس، لقوه و بی حسی اعضا مفیدم. دوست صمیمی کبد هستم.فارسی من «خاراگوش» و «مروه» است، ولی در داروخانه ها و عطاری ها به من «افسنتین» می گویند. در کتب قدیم «کشوتا» و «شيح رومی» به من لقب داده اند، عربي من «فترق» است و در مصر به يك نوع من «دسيسه» و کوهی مرا «ربل» گویند. ترکی من «قوت اوذی» است، گیاه من بين بوته و درخت بوده و گل آن شبیه گل بابونه گاو چشم است. من دارای انواع و اقسام خراسانی، نبطی، رومی، سویسی، بلژیکی و فرانسوی هستم. يك نوع من که در سواحل دریای مازندران از گیلان تا آستارا می روید، در اطراف رشت به آن «واش» و «گندواش» گویند و گیلانیان جوشانده آن را به مقدار کم برای رفع اختلالات معدی و زیاد شدن اشتها و درمان یبوست می نوشند. من دارای طعمی تلخ بوده، و ایرانیان تلخی مرا شبیه تلخی «صبر» می دانند و در کتاب مقدس انجیل تلخی حقیقت را به تلخی من تشبیه کرده اند. وقتی گیاه من گل کرد، بایستی آن را چید و در سایه و جای خنك آویزان کرد تا خشك شود. نوع وحشی من مفیدتر از انواع پرورش یافته است.پزشکان و داروسازان سنتی ایران مرا داروی ضد کرم و مقوی معده و اشتها آور می دانستند. من مسهل صفرا و با اسطوخودوس و افتیمون مسهل سودا بوده، برای سردرد ، لقوه، فلج، و بی حسی اعضا مفید می باشم. برای درمان کابوس، سرگیجه، مالیخولیا نیز سودمندم. دوست کبد و درمان ورم طحال و رحم می باشم و مرا برای درد اعصاب و بواسير و ورم چشم تجویز می کنند.من با اینکه قاعده آور نیستم، برای دخترانی که به علت ضعف دچار یائسگی پیشرس شده اند، مفید بوده و عادت ماهانه زنان را منظم می کنم. چون مرا ساییده، در پارچه کتان بسته و آن را در آب جوش فرو برده روی پلک چشم بگذارند، لکه های قرمز چشم را که در اثر ضر به پیدا شده باشد، برطرف می کنم . زیرا من خون را به سوی خود جذب می کنم، ضماد پخته من برای درد چشم و ورم آن سود دارد، و با عسل جهت رفع آثار بنفشی که زیر پلک چشم پيدا می شود نافع است.چون برگ بوته مرا در آب یا الکل ویاروغن بجوشانند، و با آن گوش را بخور دهند، درد آن را ساکت می کنم و ورم بناگوش را التیام می دهم و چرك و عفونت گوش را از بین می برم. چکاندن جوشانده من برای سنگینی و عفونت گوش که در اثر آب رفتن در آن پیدا شده باشد نافع است.من ضد عفونی کننده و کرم کش قوی و ضد حشره می باشم. گذاشتن من در صندوق و کمد مانع بید زدن لباس می شود، و چنانچه مرا با مرکب مخلوط کرده، و با آن کتاب بنویسند، مانع تغيير رنگ آن شده و اوراق آن را از شر حشرات و موش محفوظ می دارم. اگر مرا با روغن مخلوط کرده، بر بدن بمالید پشه و مگس به شما نزديك نخواهد شد. و در گذشته که پنی سیلین و داروهای میکرب کش کشف نشده بود، من بهترین داروی ضد میکرب بوده و در مواقع شیوع امراض مسری مانند طاعون مرا تجویز می کردند. من تب بر وضدیرقان بوده و برای جلوگیری از آب آوردن نسوج به کار می روم. من در درمان اسهال مزمن معجزه می کنم وضد نفخ می باشم و برای امراض نوبه ای سود فراوان دارم، ضماد پخته نمك زده من درروی زخم های عفونی و گنده تاول، اثر ضدعفونی کننده و التیام دارد. برای این کار نیز می توان از تنتور من استفاده کرد. من سرعت جریان خون را زیاد می کنم و خون را به سوی خود جذب می نمایم ، برای رفع ترشحات زنانه می توانید از من استفاده کنید. ممکن است بعضی ها نسبت به من حساسیت داشته یا از خوردن من ناراحت شوند، این اشخاص و بیماران عصبی و مبتلایان به خونریزی بایستی از خوردن من پرهیز نمایند، روی هم رفته مصرف من به طور مداوم جایز نیست و بایستی با فاصله انجام گیرد.سمت مورد استفاده من برگ و سر شاخه های گلدار من است، مقدار خوراك آنها نیم تا دو گرم به عنوان مقوی معده، دو تا سه گرم برای دفع کرم، به مدت پنج روز متوالی است.دم کرده و تا ده گرم من دريك لیتر آب بدون قند، به عنوان تب بر به کار می رود. قند از تأثیر من می کاهد. خیسانده ۳۰ تا ۱۰۰ گرم گیاه من درهزار ، بهتر از دم کرده آن است. در موقع تب و لرز موقعی که گنه گنه و داروهای دیگر مؤثر واقع نشوند، شراب من اثر آنها را زیاد می کند.من در اطراف تهران – ارتفاعات دماوند – در آذربایجان، خراسان، ییلاق عمارلو – بین چرم کش و شورین ۔ نیز می رویم.
گیاه شناسان جدید مرا «افسنتین دریایی» نامیده اند. عربی من شیح البحر است. من در شمال غربی ایران، مخصوصا سواحل دریاچه رضائیه و اطراف شاهپور تا میانه در کنار مرداب ها و شوره زارها و همچنین در بلوچستان بطور خودرو به عمل می آیم. خواص من بين درمنه ترکی و افسنتین است. سرشاخه های گلدار و برگ من – مقوی معده ، ضد کرم ، درمان مرض قند وضد صرع است. برای دفع کرم بایستی چهارتا هشت گرم سر شاخه گلدار و برگ مرا جوشانده، و صبح ناشتا پس از شیرین کردن نوشید، و برای دفع کرمك می توان این جوشانده را تنقیه کرد. مقدار خوراك سر شاخه های خشك و برگ من چهار تا هشت گرم برای اشخاص بالغ و يك تا دو گرم برای اطفال است که بطور گرد کوبیده جوشانده و تنقیه مصرف می شود. ماده عامله من شبیه سنتونین است و چون دارای اثرسمی است، نبایستی زیاد مصرف شود. وجود من در اطراف دریاچه حوض سلطان چندان تطعی نیست.