با توجه به شرايط آب و هوايي و مراحل رشد گياهان اعم از درخت، درختچه، گل و چمن در هر فصل از سال به عمليات خاصي جهت كاشت و نگهداري احتياج است تا رشد بهينه گياهان را تضمين سازد. در اين جزوه عمليات باغباني مخصوص فصل پاييز با توجه به شرايط آب و هوائي شهر تهران ذكر شده كه مهمترين آنها آماده كردن نشاءهاي پاييزه براي كاشت در فصل بهار، تهيه خاك برگ جهت استفاده در گلكاري و كاشت و مراقبت از چمن مي باشد. كوددهي نيز يكي ديگر از مراحل مهم نگهداري بوده و ضامن رشد و سلامت گياه در فصل آتي مي باشد. عمل هرس شامل: حذف شاخ و برگهاي خشكيده، حذف پاجوش و تنه جوش، هرس فرم پرچينها و حذف گلهاي خشكيده مي باشد. بهترين فصل هرس در اغلب گياهان فصل پائيز مي باشد زيرا جريان شيره گياهي در اين فصل كاهش مي يابد و آسيب كمتري به گياه وارد مي شود.
اين عمل در مورد خاكهاي سنگين جهت اصلاح زهكشي خاك صورت مي گيرد. در نشاء كاريها به اندازه ۱/۵ برابر طول بيل، از عمق خاك را زير و رو كنيد تا به هنگام كاشت، كار با بيلچه راحت باشد.
الف) نشاءهاي پاييزه شامل بنفشه، مينا چمني، ميمون، هميشه بهار، شب بو، فراموشم مكن، قرنفل، سيلن،… مي باشند كه از اواخر اسفند ( پس از پايان فصل سرما ) تا اواسط خرداد گلدهي دارند. روش كاشت آنها به اين صورت است كه بذر آنها را اوايل تا اواخر تابستان در خزانه هواي آزاد مي كارند، يك ماه بعد كه گياه چند برگه شد( ۴ – ۶ برگ) آنها را در خزانه دوم نشاء نموده و در نهايت اواخر اسفند ماه بوتهها را به زمين اصلي منتقل مي نمايند. اگر از نظر زمين مشكلي نباشد مي توان به جاي نشاء نمودن گياه در خزانه دوم، آنها را در زمين اصلي نشاء كرد.
ب) كاشت گياهان پيازي مانند: لاله، نرگس، آلاله ،زنبق رشتي ، كوكب، گل مريم. بيشترين گلهاي پيازي در بهار ظاهر مي شوند مانند گروه بزرگ نرگس ها كه اوايل تا اواسط بهار گل مي دهد. زمان كاشت اين پيازها پاييز است. خاك مناسب جهت كاشت پيازها مخلوطي از ماسه، خاك باغچه و كود پوسيده مي باشد. براي كاشت پيازهاي بزرگ، گودالهايي با عمق مناسب براي پيازها ايجاد مي كنند(عمق گودال ۲ تا ۳ برابر قطر پياز باشد) . بعد از قرار دادن پياز در گودال(نوك پياز به سمت بالا باشد) روي آن را با خاك پوشانده و كنار محل كاشت يك علامت بگذاريد. از كاشت پياز در خاكهائي كه زهكش مناسب ندارند خودداري نمائيد زيرا موجب پوسيدگي پياز مي گردد.
الف) آماده سازي زمين جهت كاشت چمن:
كشت پاييزه چمن مخصوص مناطق با زمستانمعتدل مي باشد. براي هر گونه چمن، داشتن خاكي مرغوب به عمق حداقل ۲۰ سانتي متر
الزامي است. براي كاشت چمن در زمين هاي بكر، مناسبترين روش آن است كه خاك منطقهمورد آزمون قرار گيرد تا كودهاي مورد نياز جهت اصلاح خاك اضافه گردد. چمني كه به اينروش كاشته شده باشد تا دو سال به هيچ كودي براي رشد بهتر نياز ندارد. خاك مناسببراي چمن خاك رسي شني است. عموماً پس از كاشت بذر چمن يك لايه كود حيواني برروي آن اضافه مي شود. لايه مذكور ارزش غذائي نداشته و تنها براي تأمين دماي مناسبجهت جوانه زني بذر بكار مي رود. كودهاي حيواني تازه بوي نامطبوعي داشته و در ضمنداراي ميزان زيادي بذر علف هرز مي باشند، در مقابل در كودهاي دامي پوسيده اين دومشكل وجود ندارد اما بايد توجه نمود در روند تهيه آن از آهك استفاده نشود. با بالا رفتنآهك خاك، جذب در گياه مختل مي گردد. براي تهيه كود دامي پوسيده استاندارد، به مدت دوسال كود را در محلي دپو مي كنند بدون آنكه به آن آهكي اضافه گردد. رنگ اين كودقهوه اي روشن است در حالي كه كودهاي پوسيده واجد آهك تيره(سياه رنگ) هستند .مقدار بذر چمن به ازاء هر متر مربع، بسته به اندازه بذر، از ۲۰ تا ۵۰ گرم متفاوت است.
ب) لكه گيري چمن :
پس از كاشت چمن به علل مختلف از قبيل كاشت غير اصولي، هجومپرندگان و مورچه ها و غيره، در بعضي قسمتهاي چمن كاري شده، چمن تنك مي شود كهبايد مجدداً عمل بذركاري انجام گيرد به اين صورت كه با كمك شن كش و سيخك و يا چنگال باغباني زمين را خراش داده و بذر پاشي كرده روي آن را با لايهاي ( حدود ۱-۲ انتی متر ) از كود دامي پوسيده فاقد آهك مي پوشانند
ج) وجين علفهاي هرز :
علف چيني براي چمنهاي تازهاي كه با پاشيدن بذر به عمل آمدهاندبسيار مهم است. با توجه به اينكه در حال حاضر علف كش اختصاصي براي چمن وجودندارد علي رغم صرف هزينه زياد نيروي انساني، مي توان از طريق ريشه كن كردن علفهايهرز با آنها مبارزه نمود. علفهاي هرز را قبل از به گُل نشستن وجين نمائيد زيرا بعد از توليدبذر، بذرهاي زيادي به محوطه چمن كاري وارد شده و چرخه زندگي آنها از سر گرفته مي شود.
د) كوتاه نمودن چمن :
چمن زني براي ايجاد يك چمن خوب لازم است و چمن را از نظرارتفاع و عمر نسبت به علفزار متمايز مي سازد. ارتفاع متوسط چمن پس از كوتاه كردن آن ،
۳ تا ۴ سانتي متر است. انواعي از چمن كه برگهاي ظريف دارند كوتاهترند( ۱ تا ۳ سانتي متر) اما بلندي چمنهايي كه برگهاي درشتتردارند پس از كوتاه كردن به ۴ تا ۵ سانتيمترمي رسد. فاصله چمن زني به فصل، طبيعت گونه هاي گياهي و اوضاع جوي بستگي دارد. بهطور كلي هر چه ارتفاع چمن كوتاه تر باشد فاصله چمن زني نيز كوتاه تر خواهد بود.
ه ) كوددادن چمن :
چمن به علت چيده شدن مداوم ، آبياري ، پنجه زني زياد و رشد سريعدچار كمبود مواد غذايي مي شود كه بارزترين نشانه آن زرد شدن برگهاي آنها مي باشد دراين مواقع براي تقويت چمن و رفع كمبود مواد غذايي در خاك، از كودهاي شيميايي مختلف
استفاده مي شود.
اين كودها شامل :
ژكود ازته، مثل اوره ياكودشكري به مقدار ۱۵ تا ۲۰ گرم در متر مربع ازنيمه شهريور تا نيمه مهرماه و كود فسفره ، مثل فسفات دو آمونيوم به مقدار ۵۰ گرم در مترمربع اوايل پاييز مصرف مي شود
به عنوان يك اصل كلي، كود دهي در زمان بذر پاشي (هر نوع گياه) بسيار مهماست. زيرا مناسب ترين زمان براي تركيب مواد ضروري آن با خاك اطراف منطقه ريشهگياه مورد نظر مي باشد. كود مصرفي مورد نياز با توجه به آزمون خاك و مشخص شدن نيازهاي آن، اضافه مي گردد.
الف) كود حيواني
مهمترين كاري كه اين كودها (علاوه بر تأمين عناصر ماكرو المان مورد نياز گياه ) انجام مي دهند پوك كردن خاك و فضا سازي مي باشد و اين خاصيت است كه بر ارزش غذائيآنها به خصوص در مورد گياهان پايا ارجحيت دارد. با عمل فضاسازي ، نفوذ آب، هوا وقطعات گياهي نظير برگ به زمين تسهيل مي گردد. به مرور زمان قطعات گياهي پوسيده و بهخاك برگ تبديل شده و مودا مغذي آن به مصرف تغذيه گياه مي رسد.
ب) كود شيميايي
از آنجا كه در فضاي سبز مقوله آئيش زراعي را نمي توان رعايت نمود، براي داشتن خاكيحاصلخيز استفاده از كود هاي شيميائي امري اجتناب ناپذير است. ميزان و نوع كود شيميائيمورد نياز با انجام آزمون خاك هر ۲ تا ۳ سال يكبار مشخص مي گردد.مهمترين كودهائي كه پايه تغذيه اي هر نوع گياهي هستند كودهاي فسفر، ازت و پتاسمي باشند. بايد دانست استفاده از اين كودها علاوه بر مزاياي زياد، معايبي هم دارند. بطورمثال عملكرد كودهاي فسفاته كمتر از ۲۵ % بوده و بيش از ۷۵ % فسفات آن در اثر واكنش باكاتيونهاي فلزي خاك، به صورت رسوب و غير قابل استفاده براي گياه درآمده و آلودگيزيست محيطي را بهمراه دارند
ج) كود زيستي
در نظام كشاورزي پايدار، كاربرد كودهاي زيستي به عنوان مكمل كود هاي شيميائي ازاهميت ويژه اي در افزايش توليد و حفظ حاصلخيزي پايدار خاك برخوردار است. اصطلاحكود زيستي به موادآلي حاصل از كود هاي دامي، بقاياي گياهي(كود سبز) و ريزجاندارانباكتريائي و قارچي مفيد و مواد حاصل از فعاليت آنها اطلاق مي شود.از جمله اين كودها، كودهاي زيستي فسفردار مي باشند كه حاوي باكتريها و قارچ هايمفيد حل كننده فسفات هستند. ريزجانداران فوق با اسيدي كردن خاك و يا ترشح آنزيم هائينظير فسفاتاز، موجب رهاسازي يون فسفات از ساير تركيبات شده تا به مصرف تغذيه اي گياه برسند. در كاربرد كودهاي زيستي بايد به اين نكته توجه داشت كه هر ريزجانداري در شرايطفيزيكي خاص از نظر رطوبت، دما و …. فعال مي باشد و در محيط هائي كه رطوبت خاك قابلكنترل باشد (گياهان گلداني) بهتر جواب مي دهند. بديهي است استفاده از اين كودها درفضاي سبز، به تحقيقات بيشتري نياز دارد.
الف) قيم گذاري و رفع انحراف درختان. براي درختان جواني كه به تنهايي قادر به ايستادننميباشند و به منظور حفاظت درخت در برابر آسيب رساننده ها از قيم استفاده مي شود.
ب) آزاد سازي طوقه درختان از قيد بتن و آسفالت
ج) ترميم تشتك آبخوري وانهار آبياري
د) ترميم پوسيدگي تنه درختان
با توجه به شرايط آب و هوايي و نياز گياهان
توضيحات اين بخش در دستور العمل هرس درختان و درختچه ها به تفضيل آمده و دراينجا به اهم موارد اشاره مي شود.
الف) قطع درختان خشك و حذف شاخ وبرگهاي خشكيده
ب) حذف پاجوش و تنه جوش
ج) هرس فرم پرچينها
د) حذف گلهاي خشكيده
تهيه خاك برگ
كنترل آفات و بيماريهادر صورت لزوم مبارزه عليه كنه ها، شته ها و آفات خاكزي از جمله فعاليتهاي اين فصلمي باشد.
بازديد از ادوات وسايل كشاورزي و تعمير يا خريد وسايل لازم
بازديد از انبار سموم و خريد سموم مورد نياز سال آينده
