خصوصیات گیاهشناسی
گیاه “نخودفرنگی پیجن” یکی از گیاهان چندساله از خانواده نیام داران (فاباسه) است که حداقل در ۳۵۰۰ سال قبل در هندوستان به صورت اهلی شده درآمده است. این گیاه یکی از غذاهای معمول در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین است. دانه های این گیاه در مقیاس وسیعی در جنوب آسیا مصرف می شود و یکی از منابع غنی از پروتئین محسوب می شود. نخودفرنگی پیجن گیاهی چندساله، چوبی، درختچه ای است. ساقه ها قوی، چوبی، به طول ۴ متر، دارای شاخه های زیاد، با سیستم ریشه ای عمیق و وسیعی به وسعت حدود ۲ متر، با ریشه ای راست است. برگ ها با آرایش متناوب، سه برگچه ای، برگچه ها نیزه ای تا بیضوی شکل، با حاشیه ای یکپارچه، سطح زیرین کرکدار و چسبنده، به طول ۱۵ سانتیمتر و عرض ۶ سانتیمتر دیده می شود. گل آذین ها به صورت خوشه ای و انتهایی یا جانبی است. گل ها چندرنگ با رنگ زرد (به صورت غالب)، قرمز، ارغوانی، نارنجی و به صورت زیگومورف می باشد. میوه به صورت غلاف، غلاف ها فشرده بوده که هر غلاف حاوی ۲ تا ۹ بذر است. بذرها عدسی شکل تا تخم مرغی، به قطر ۸ میلیمتر بوده و به صورت جدا از یکدیگر در غلاف قرار دارند.
ارزش غذایی
هر ۱۰۰ گرم از بذرهای خام و نابالغ این گیاه حاوی ۵۶۹ کیلوژول (۱۳۶ کیلوکالری) انرژی، ۲۳٫۸۸ گرم کربوهیدرات ها، ۳ گرم قند، ۵٫۱ فیبر رژیمی، ۱٫۶۴ گرم چربی، ۷٫۲ گرم پروتئین، ۰٫۴ میلیگرم ویتامین ب۱ (تیامین)، ۰٫۱۷ میلیگرم ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین)، ۲٫۲ میلیگرم ویتامین ب۳ (نیاسین)، ۰٫۶۸ میلیگرم ویتامین ب۵ (پانتوتنیک اسید)، ۰٫۰۶۸ میلیگرم ویتامین ب۶، ۱۷۳ میکروگرم ویتامین ب۹ (فولات)، ۴۵٫۸ میلیگرم کولین، ۳۹ میلیگرم ویتامین ث، ۰٫۳۹ میلیگرم ویتامین ای، ۲۴ میکروگرم ویتامین کا، ۴۲ میلیگرم کلسیم، ۱٫۶ میلیگرم آهن، ۶۸ میلیگرم منیزیوم، ۰٫۵۷۴ میلیگرم منگنز، ۱۲۷ میلیگرم فسفر، ۵۵۲ میلیگرم پتاسیم، ۵ میلیگرم سدیم و ۱٫۰۴ میلیگرم روی می باشد.هر ۱۰۰ گرم از بذرهای خام و بالغ این گیاه دارای ۱۴۳۵ کیلوژول (۳۴۳ کیلوکالری) انرژی، ۱۵ گرم فیبر رژیمی، ۱٫۴۹ گرم چربی، ۲۱٫۷ گرم پروتئین، ۲۱۲ میلیگرم تریپتوفان، ۷۶۷ میلیگرم ترئونین، ۷۸۵ میلیگرم ایزولوسین، ۱۵۴۹ میلیگرم لوسین، ۱۵۲۱ میلیگرم لیزین، ۲۴۳ میلیگرم متیونین، ۲۵۰ میلیگرم سیستین، ۱۸۵۸ میلیگرم فنیل آلانین، ۵۳۸ میلیگرم تیروزین، ۹۳۷ میلیگرم والین، ۱۲۹۹ میلیگرم آرژنین، ۷۷۴ میلیگرم هیستیدین، ۹۷۲ میلیگرم آلانین، ۲۱۴۶ میلیگرم آسپارتیک اسید، ۵۰۳۱ گلوتامیک اسید، ۸۰۲ میلیگرم پلیسین، ۹۵۵ میلیگرم پرولین، ۱۰۲۸ میلیگرم سرین، ۰٫۶۴۳ میلیگرم ویتامین ب۱ (تیامین)، ۰٫۱۸۷ میلیگرم ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین)، ۲٫۹۶۵ میلیگرم ویتامین ب۳ (نیاسین)، ۱٫۲۶۶ میلیگرم ویتامین ب۵ (پانتوتنیک اسید)، ۰٫۲۸۳ میلیگرم ویتامین ب۶، ۴۵۶ میکروگرم ویتامین ب۹ (فولات)، ۱۳۰ میلیگرم کلسیم، ۵٫۲۳ میلیگرم آهن، ۱۸۳ میلیگرم منیزیوم، ۱٫۷۹۱ میلیگرم منگنز، ۳۶۷ میلیگرم فسفر، ۱۳۹۲ میلیگرم پتاسیم، ۱۷ میلیگرم سدیم و ۲٫۷۶ میلیگرم روی می باشد. نخودفرنگی پیجن منبع غنی از پروتئین و آمینواسیدهای متیونین، لیزین و تریپتوفان است. آمینواسیدهای ضروری در این گیاه شامل ۹٫۷۶ میلیگرم بر گرم پروتئین تریپتوفان، ۳۲٫۳۴ میلیگرم بر گرم ترئونین، ۳۶٫۱۷ میلیگرم ایزولوسین، ۷۱٫۳ لوسین، ۷۰٫۰۹ لیزین، ۲۲٫۷ میلیگرم بر گرم متیونین+سیستین، ۱۱۰٫۴ میلیگرم بر گرم فنیل آلانین+تیروزین، ۴۳٫۱ میلیگرم بر گرم والین و ۳۵٫۶۶ میلیگرم بر گرم هیستیدین است.
تکثیر
تکثیر این گیاه از طریق کشت بذرهای آن صورت می گیرد. حدود ۹ تا ۲۲ کیلوگرم بذر در هکتار نیاز است. بذرها حدود ۲ هفته پس از کشت، جوانه خواهند زد. بذرها در عمق ۲٫۵ تا ۵ سانتیمتری و به فاصله ۱۲۰-۴۰ در ۶۰-۳۰ کشت می شوند. حدود ۳ تا ۴ بذر در هر چاله کشت می شوند که در نهایت گیاهچه برتر انتخاب شده و ضعیف ترها حذف می شوند. این گیاه می تواند در تناوب کشت با سورگم، کنجد، کتان، آناناس، ارزن و ذرت قرار گیرد.
