خوشبختانه بذر بیشتر سبزیجات در هر شرایطی پرورش می‌یابد و برای این منظور می‌شود از جعبه‌های چوبی، سطل‌های پلاستیکی، گلدان‌های بزرگ و کوچک، انواع ظروف مایع ظرف‌شویی و حتی بطری‌های نوشابه خانواده استفاده کرد. مهم، عمق گلدان و آبیاری به موقع و تنظیم برنامه کوددهی آن ها است.
بذر هر نوع سبزی (تره، شاهی، شنبلیله، ریحان، جعفری، گوجه‌فرنگی، فلفل رنگی، حتی کدو و بادمجان) را در هر زمان و هر فصلی می‌توان در آپارتمان (چه در بسترهای خاکی و چه غیرخاکی) کاشت و از خوردن آن لذت برد.
بذر، خاک استاندارد، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای کاشت سبزی در آپارتمان هستند.
نکته مهم این است که در انتخاب بذر مناسب و خاک استاندارد از راهنمایی فروشندگان محصولات کشاورزی استفاده کنید تا با مرور زمان قدرت تشخیص آنها را به دست آورید و در واقع خودتان باغبان خبره‌ای شوید.
یعنی بذر اصلاح‌شده‌ای که روی پایه مادری رسیده باشد؛ بذرها را روز قبل از کاشت در آب ولرم می‌ریزیم و بین ۸ ساعت تا سه روز مجازیم آنها را در آب نگه داریم تا متورم شوند.
۴٫ خاک مناسبی را انتخاب و الک می‌کنیم و به ارتفاع حداقل ۱۵ سانتی متر در یک گلدان که زهکش داشته باشد می‌ریزیم.
۵٫ بذرها را از آب خارج و به روی یک پارچه یا روزنامه قدیمی منتقل می‌کنیم تا نم آنها گرفته شود.
۶٫ سطح خاک را می کوبیم و صاف می‌کنیم و بذرها را به صورت فاصله دار روی سطح خاک می‌پاشیم و روی بذرها را با کمی خاک می پوشانیم اما دقت کنید که اگر سایز بذر دو میلی متر باشد، حداکثر دو میلی متر باید روی آن با خاک پوشانده شود.
۷٫ سطح مقطع گلدان را با یک برگ روزنامه می‌پوشانیم تا بذرها دقیقا زیر روزنامه قرار بگیرند و با یک آبپاش کوچک و روزانه دو تا چهار بار روی روزنامه آب می‌ریزیم تا سطح آن کاملا خیس شود و گلدان را دو تا پنج روز در گرم ترین جای ممکن قرار می دهیم.
۸٫ می‌توان گلدان آماده شده را دور از نور و در جای تاریک نگه داشت تا سبزی ها دو تا سه میلی متر رشد کنند و روزنامه آرام آرام بالا بیاید. سپس، روزنامه را برمی داریم و مستقیما به گیاه آب می دهیم و گلدان را در معرض نور قرار می دهیم. هر چه نور بیشتری به سبزی ها برسد؛ بهتر است. اگر چنین فضایی در آپارتمان نداشتیم، می توانیم از لامپ های فلورسنت استفاده کنیم.
۹٫ بعد از گذشت حدود دو هفته به گیاه کود می‌دهیم و ترجیحا از کود طبیعی استفاده می‌کنیم اما اگر این کود در دسترس نبود، سراغ کودهای شیمیایی استاندارد می‌رویم. البته دوز مورد نیاز روی بسته این کودها نوشته شده است و جای نگرانی نیست. اگر تمام این مراحل به درستی انجام شود بعد از گذشت حدود دو هفته سبزیها آماده خوردن می‌شوند اما توصیه می شود تا یکی دو بار این سبزیها (به ویژه تره) را نخورید و با قیچی آنها را بچینید تا پایه آنها قوی تر شود.
۱۰٫ برای جلوگیری از آفت زدن گیاهان هر از چند گاهی باید مقداری آب را با الکل مخلوط کنیم و به جای سم، روی سبزیها بپاشیم. حتی اگر سبزی های ما مورد حمله شته ها قرار گرفته باشند با این کار، از بین می‌روند. از طرف دیگر، چون طی مراحل رشد از هیچ سمی هم استفاده نمی‌کنیم، سبزیجات کاملا ارگانیک (طبیعی) هستند.
۱۱٫ راه دیگر برای پیشگیری از آفت زدگی آن است که، یک گلدان گیاه جعفری یا همیشه بهار را کنار گلدان سبزیجات خود بگذاریم. با این روش تا ۶۰ درصد از بیمار شدن گیاه و حمله شته ها کاسته می شود. حتی پژوهش های علمی نشان می‌دهد که موزیک هم می‌تواند تاثیر به سزایی بر سلامت گیاهان و جلوگیری از برخی آفت های آنها داشته باشد.
۱۲٫ همه سبزیها را می‌توان در فصل بهار کاشت و بسیار خوب هم رشد می‌کنند اما گاهی نحوه نگهداری و تغذیه خاک آنها با هم متفاوت است. مثلا گوجه فرنگی برای رسیدن (در مقایسه با گیاهان دیگر) به مواد غذایی بیشتری نیاز دارد و باید هفته‌ای دو بار به گوجه فرنگی کود بدهیم و هنگامی که گوجه‌ها نشاء شدند و چهار تا پنج سانتی‌متر رشد کردند باید به گلدان بزرگی منتقل شوند زیرا ریشه آنها قوی می‌شود و هر چه گلدان بزرگ تر باشد، بیشتر هم میوه می‌دهد. در مورد فلفل هم دقیقا همین طور است.
۱۳٫ استفاده از کود، موجب آلودگی سبزی می‌شود؟ در واقع کود، تغذیه گیاه است اما لازم نیست که حتما از کودهای شیمیایی استفاده کنیم. بعد از الک کردن خاک، مقداری زغال در خاک بریزید تا وجود کربن مانع از بیمار شدن گیاه شود. حتی تفاله خشک شده چای، پودر استخوان و خاکستر چوب هم جزء کودهای ارگانیک محسوب می‌شوند.
۱۴٫ سبزی کاری در آپارتمان بسیار کم هزینه است اما نکته قابل توجه این است که با این روش هم لذت می‌برید و هم سبزی کاملا سالم، بهداشتی و ارگانیک می‌خورید.
۱۵٫ هنگام خرید بذر سبزیجات هم به خاطر داشته باشید که نعناع و پونه، بذر ندارند و باید آنها را از سبزی فروشی بخرید و بعد از ریشه دار کردن در خاک بکارید.
انجام تمامی کارها در زندگی برای انسان زحمت دارد و همیشه نتیجه رضایت بخش حاصل نخواهد شد. سبزی کاری و داشتن یک باغچه یا گلدان برای پرورش سبزی نیز از کارهایی است که انجامش بعد از علاقه نیاز به پشتکار زیادی دارد. البته استفاده از تجربیات دیگران و خودتان به کسب مهارت در این کار کمک خواهد کرد. در این مقاله نیز علاوه بر آرزوی موفقیت برای شما، پنج گام تا گرفتن نتیجه بهتر داریم.
۱. گام اول
– برای آغاز، لیستی از سبزی هایی که می خواهید پرورش دهید تهیه کنید.
– باغچه خود را برطبق نیاز گیاه زه کشی کنید. برای این کار باید بدانید که کدام یک از سبزی ها برای رشد به نور و کدامیک به سایه احتیاج دارند.
– مهمترین چیزی که در این مرحله باید رعایت کنید این است که حتما تخم سبزیجاتی را انتخاب کنید که مدت زمان رشد یکسانی دارند تا مجبور نشوید برای رشد سبزی ها زمان های مختلفی را صرف کنید.
۲. گام دوم
– از کوچک شروع کنید. اگر برای اولین بار است که می خواهید در باغچه سبزیکاری کنید، بهتر است ابتدا از یک نوع سبزی که بیشتر از همه به آن علاقمند هستید شروع کنید.
– هیچ گاه تمام سبزیجاتی را که دوست دارید همزمان نکارید و هیچ گاه به عکس های زیبای روی بسته های تخم ها توجه نکنید.
– بهتر است توجه خود را به پرورش یک نوع گیاه معطوف کنید تا هم بتوانید گیاه قوی ای را پرورش دهید و هم بتوانید میزان مهارت خود را در سبزی کاری افزایش دهید.
۳. گام سوم
– از خاکی مقوی استفاده کنید. یکی از مهمترین موارد در پرورش سبزیجات استفاده که از خاک قوی و مناسب است.
– طبق نظر بسیاری از سبزی کاران، ارزش اصلی یک سبزی به خاکی است که در آن پرورش یافته است. سعی نمائید خاکی تهیه کنید که بستر مناسبی برای رشد سبزی باشد. سبزی های سالم در خاک مقوی رشد می کنند و گیاه قوی نیز توانایی بیشتری برای مقابله با آفت های گیاهی را داراست.
– قبل از اینکه تخم سبزیجات را بکارید، تحقیق کوچکی در مورد نوع خاک و نوع کود مورد پسند گیاه انجام دهید (این نوع کود می تواند ترکیبی از فسفر، نیترو‍ژن و پتاسیم باشد).
– بهترین نوع کود برای گیاه ترکیبی از کود و خاک است. اگر خود شما بخواهید کود ترکیبی بسازید ممکن است برایتان گران تمام شود. پس بهتر است از کود های ترکیبی آماده که در بازار موجود است استفاده نمائید.
۴. گام چهارم
– تمام معیارهای بیرونی وابسته به گیاه را کنترل نمائید. معمولاً علف های هرز در گرفتن نور، مواد غذایی و آب با گیاه اصلی رقابت می کنند.
– وجود رطوبت در برگ های گیاه که نزدیک به سطح زمین قرار دارند نیز می تواند باعث ایجاد بیماری و آفت های گیاهی شود. معمولاً آفت به گیاهی حمله می کند که ضعیف، بیمار و شکننده باشد اما در همه حال باید از گیاه مراقبت های لازم را به عمل آورد.
– علف های هرز را از بین ببرید یا با دقت و حوصله با دست آنها را از بین سبزیها جدا کنید. اگر می بینید که به راحتی نمی توانید علف های هرز را از بین ببرید می توانید از عوامل طبیعی استفاده کنید. گونه ای از این عوامل، حشرات مفید نام دارند. این حشرات برای سبزیجات بسیار سودمند هستند چرا که علف های هرز سبزی را از بین می برند اما آسیبی به گیاه نمی رسانند.
۵. گام پنجم
– آن کارهایی که نتیجه می دهند و آن ها که نتیجه ندارند را یادداشت کنید و برای سال آینده نگه دارید. برای مثال اگر امسال کدو کاشتید و سبز نشد حتما با یک کشاورز، مشاوره ای انجام دهید و توصیه های لازم را از او بگیرید و یا سبزی دیگری را از خانواده دیگر امتحان کنید مانند کلم بروکلی. اما حتما ببینید مشکل اصلی شما کجا بوده است: رطوبت، زه کشی، خاک و یا عوامل دیگر؟
– تصمیم بگیرید که برای مواجهه با مشکل پیش آمده چه کاری می توانید انجام دهید و در نهایت مجدداً برای کاشت گیاه جدید برنامه ریزی نمائید.
با پرورش دادن سبزیجات در داخل منزل تا یک سال می توانید از محصولات تازه و با طراوت لذت ببرید. این کار مخصوصاً به درد آپارتمان نشینان می خورد که پاسیو ندارند یا اگر دارند نور گیر نیست. اگر می خواهید یک باغچه خانگی داشته باشید باید همه ی نیاز های گیاهان را درنظر بگیرید. مثلاً باید شرایط داخلی را طوری ایجاد کنید که مانند فضای آزاد باشد تا گیاه رشد کند. مثلاً باید نور، آب، مواد آلی و دما، مناسب باشد. ما شما را در چگونگی این کار راهنمایی می کنیم.
۱. نور
اگر سبزیجات را در تابستان می کارید، تنها کاری که لازم است گذاشتن گلدان کنار پنجره است. گلدان را در جهت جنوبی یا غربی تابش آفتاب قرار دهید تا به خوبی نور بگیرد. اگر در زمستان می کارید به خاطر کوتاه بودن روزها گیاهان نمی توانند نور کافی دریافت کنند. برای همین باید یک منبع نور ایجاد کنید تا نور ماوراء بنفش مورد نیاز گیاه تأمین شود، مثل لامپ های فلوئورسنت. می توانید از گلخانه ی محلی یا مغازه ی باغبانی در مورد لامپ های فلوئورسنت کمک بخواهید. تایمر لامپ ها را در ساعات مشخص یا حتی زودتر از روشن شدن هوا تنظیم کنید تا نور مورد نیاز گیاه را تأمین کند. گیاهان گلخانه ای به ۶ تا ۸ ساعت نور در روز احتیاج دارند.
۲. دما
در تابستان، سبزیجات عاشق نشتن زیر نور آفتاب و تکیه دادن به پنجره اند. اما در زمستان چون سرما از پنجره ها رد می شود سبزی ها نمی توانند دما را تحمل کنند. سبزیجاتی مثل کاهو طاقت سرما را دارند اما گوجه فرنگی و فلفل به محیط گرم تری نیاز دارند. این قبیل گیاهان را در جای گرم و دور از پنجره نگه دارید. می توانید از همان لامپ ها که در قسمت اول توضیح دادیم استفاده کنید.
۳. آب
آب باران که روی سبزیجات خانگی نمی بارد، پس شما باید به آن ها آب دهید. سبزیجات را روزی یک بار یا وقتی دیدید سطح خاک خشک شده است آب دهید.
۴. گردافشانی
هیچ زنبوری برای سبزیجات خانگی گردافشانی نمی کند. این وظیفه هم بر عهده شماست، البته با دست. یک قلم موی کوچک بردارید و با آن گرده ها را از یک گل روی گل دیگر بریزید.
۵. آفات
آفات بزرگترین مزیت پرورش سبزی در داخل منزل این است که کمتر دچار آفت می شوند. اما در هر صورت ممکن است آفت هایی چون سفید بالک یا کنه، مثل هر گیاهی به گیاهان و سبزیجات شما هم حمله کنند. همیشه چطور آن ها را نابود می کردید، این بار هم همان کار را بکنید.
۶. مواد غذایی
اگر به سبزیجات خود زیاد آب دهید مواد غذایی خاک شسته شده و از بین می رود. کودهای ترکیبی در بازار موجود اند، آن ها را تهیه کرده و هر ۲ هفته یک بار به خاک اضافه کنید.
۷. خاک
خاکی که برای کاشتن سبزیجات خانگی استفاده می کنید نباید خاک باغچه باشد. چون ممکن است پر از آفت و بیماری باشد. در ضمن رفته رفته سفت تر هم می شود. یک خاک خوب برای باغچه تان باید مخلوطی از خاک گلدان، ورمیکولیت، ذغال سنگ نارس (تورب) و پرلیت باشد. نگران نباشید، همه این ها را می توانید از گلخانه ها یا مراکز باغبانی تهیه کنید.
۸. سبزیجات خاص
بعضی از سبزیجات واقعاً برای داخل منزل ساخته شده اند. اگر می خواهید محصولات خوبی برداشت کنید گیاهانی را انتخاب کنید که با سایه و رطوبت کم، سازگار باشند. بعضی سبزیجات هستند که بعد از رشد، خیلی بزرگ و جاگیر می شوند و زیاد هم متنوع نیستند. گیاهان پیشنهادی ما این ها هستند: فلفل دلمه ای، فلفل تند، گوجه فرنگی، گوجه فرنگی گیلاسی، کاهو، هویج، تربچه، پیاز، اسفناج و غیره.
نکات و هشدارها
– سبزیجات در داخل منزل رشد کمتری نسبت به خارج دارند.
– اگر نمی دانید چه گیاهی بکارید از یک پرورش دهنده کمک بگیرید.
– بذرها را در تابستان بخرید حتی اگر می خواهید آن ها را در آب بکارید. چون در این فصل تنوع بیشتری دارند.
