تکثیر درختان ميوه

درختان میوه را نیز مانند سایر گیاهان به دو طریق جنسی و غیرجنسی می توان تکثیر کرد. ازدیاد جنسی عبارت است از استفاده از بذر و پرورش آن تا مرحله باردهی و از غیرجنسی، قلمه، خوابانیدن، ریشه جوش، ریزم، غده، پیاز و پیوندی را می توان نام برد.از آنجا که درختان میوه از نظر خواص ارثی نیستند و در نتیجه بذری که از آنها حاصل می شود همگی یکسان نبوده و چنانچه برای تولید نهال مصرف شوند شانس اینکه درختان حاصله دارای همان خواص درخت مادری باشند بسیار کم است از طرفی مدت نسبتاً زیادی طول خواهد کشید که درخت به حد تکامل رسیده و میوه تولید کند و اندازه اینگونه درخت ها معمولاً بزرگتر از حد متعارفی است که خود یک عامل منفی برای عملیات سمپاشی، هرس و برداشت محصول خواهد بود. از این رو برای تکثیر تعدادی از درختان میوه ابتدا بذر را در خزانه کاشته و پس از اینکه رشد آنها به حد کافی رسید آن را با واریته مورد نظر پیوند و نهال پیوندی را برای احداث باغ جدید به کار می برند.درختان میوه را به چهار گروه می توان تقسیم کرد: سردسیری، نیمه سردسیری، نیمه گرمسیری و گرمسیری، سردسیری مانند سیب، گلابی، نیمه سردسیری مانند مو، انار، انجیر، نیمه گرمسیری مانند مرکبات، گرمسیری مانند خرما، انبه، موز درختان سردسیری را به دو گروه می توان تقسیم کرد: دانه دار و هسته دار دانه دارها مثل سیب، گلابی، به و هسته دارها مانند هلو، زردآلو، گوجه واکثر درختان سردسیری را بدین طریق ازدیاد می کنند که ابتدا بذر را در خزانه بذری کاشته و پس از انتقال نهال تولیدی به خزانه انتظار آنها را در آنجا با واریته مورد نظر پیوند می کنند ولی در سال های اخیر در اکثر خزانه کاری مؤسسات تولید و تکثیر بذر نهال را در خزانه اصلی کاشته و در ماه های شهریور و مهر پیوند می زنند و پائیز سال بعد نهال را به محل اصلی انتقال می دهند و از احداث خزانه انتظار صرفنظر می نمایند. (زیرا وقتی نهال بخزانه انتظار می رود و در سال سوم قابل انتقال می باشد در صورتی که در روش فوق نهال دو ساله به محل اصلی انتقال پیدا می نماید).

زمینی را برای کاشست خزانه بذری انتخاب می کنیم که سابقه کاشت خزانه و یا باغ نداشته باشد و یا لااقل در سه سال گذشته زیر کشت قرار نگرفته و خاک آن باید نسبتاً سبک و عمیق و عاری از علف هرز باشد. عمق خاک زراعتی حدود ۷۰-۵۰ سانتیمتر ایده ال است.پس از اینکه زمینی با مشخصات فوق انتخاب کردیم آن را شخم زده و به نسبت ۷۰- ۵۰ تن در هکتار کود دامی کاملاً پوسیده ۱۵۰ کیلوگرم فسفات دو آمونیم، ۱۵۰ کیلوگرم سوپرفسفات تریپل در سطح آن پاشیده و آنرا دیسک می زنیم که کود شیمیائی و دامی کاملا با خاک مخلوط شوند.زمین را قطعه بندی نموده و در ابتدای قطعات جویچه ای جهت آبیاری و در انتهای آن جهت جمع آوری آب های اضافی جویچه ای درست می کنیم عرض این جویچه ها حدود ۵۰-۴۰ سانتیمتر و عمق آنها ۳۰ سانتیمتر بایستی باشد. زمینی را به صورت جوی و پشته درآورده به طوری که عرض پشته ها ۳۰ سانتیمتر وعرض جویچه ها ۲۵ و عمق آنها ۲۰ سانتیمتر باشد.بهتراست که طول قطعات را ۵۰-۲۰ متر بر حسب نوع خاک و شیب زمین انتخاب و در بین قطعات خیابانی به عرض ۳-۲ متر برای عبور وسایل میکانیکی در نظر بگیریم. پس از اینکه بستر کاشت بذر را به شرح فوق آماده کردیم آن را آبیاری نموده و همینکه خاک آن گاو رو شد در محل داغ آب نسبت به کاشت بذر اقدام می کنیم. عمق کاشت بسته به قطر بذر متفاوت است و معمولا ۵-۳ برابر قطر بذر خواهد بود و فاصله کاشت بذرها از یکدیگر در دانه دارها ۵-۳ سانتیمتر و در هسته دارها ۱۵-۱۰ سانتیمتر می باشد چه اکثراً هسته دارها در بهار همان سال رشد کافی داشته و می توان آنها را در خزانه بذری پیوند کرد

خاک زمین خزانه انتظار نیز باید مرغوب و عمیق بوده و سابقه کاشت خزانه و یا باغ میوه نداشته باشد زمین را در اواخر تابستان شخم عمیق زده و نسبت ۷۰-۵۰ تن در هکتار کود دامی کاملاً پوسیده ۱۵۰ کیلوگرم فسفات دو آمونیم و ۱۰۰ کیلوگرم سوپر فسفات و ۱۰۰ کیلوگرم سولفات دو پتاس به صورت یکنواخت در سطح آن پخش نموده و سپس با استفاده از دیسک آنها را با خاک مخلوط می کنیم زمین را همانند خزانه بذری قطعه بندی و در آن جوی و پشته احداث می کنیم نظر به اینکه عرض پشته ها در خزانه انتظار باید به حدی باشد که کارگران بتوانند به آسانی روی آن رفت و آمد کرده و نسبت به پیوند نهال ها و سایر مواظبت های زراعی اقدام کنند. مشخصات جوی و پشته خزانه انتظار بدین شرح است، عرض پشته ها ۱ متر عرض جویچه ها ۴۰-۳۰ سانتیمتر و عمق آنها ۳۰-۲۵ سانتیمتر.در دو طرف پشته در محل داغ آب به فاصله ۳۰ سانتیمتر از یک دیگر نهال هایی که از خزانه انتظار بیرون آورده ایم می کاریم نهال ها را از خزانه بذری در پائیز پس از اینکه برگ های آن خزان کرد با استفاده از یک بیل نوک تیز بیرون آورده و ریشه های آنها را هرس می کنیم. سپس بر حسب اندازه آنها را گروه بندی و نهال هایی که دارای رشد یکسانی هستند در یک قطعه می کاریم که آن را با هم در یک زمان می توان پیوند نموده و یک زمان نیز از خزانه انتظار به زمین اصلی منتقل کرد. متداول تربن نوع پیوندی که برای درختان میوه به کار می برند پیوند شکمی است که در دو موقع از سال در خرداد ماه ( جودرو) و در شهریور ماه که نهال ها به خوبی پوست می دهد عمل می کنند. برای این منظور بر روی تنه نهال در طرفی که رو به شمال قرار دارد در ارتفاع ۲۵-۲۰ سانتیمتری شکافی احداث می کنیم سپس با لبه پهن چاقوی پیوند زنی به آهستگی دو لبه پوست را کنار می زنیم، پیوندک را که از یک شاخه مناسب تهیه کرده ایم در این محل قرار داده و با استفاده از نوار پلاستیکی و یا نخ پیوند آن را می بندیم در پیوند بهار از پوشانیدن جوانه باید اجتناب کرد چه ممکن است قبل از باز کردن پیوند جوانه شروع به رشد کرده باشد. بهتر است که از قسمت بالا عمل بستن را شروع و به قسمت پایین ختم کنیم که از لیز خوردن پیوندک جلوگیری شود پیوندک را از درختی که به میوه نشسته و کیفیت میوه آن کاملاً معلوم است انتخاب کنیم. شاخه های بالایی و پایینی درخت برای پیوندک شاخه های مناسبی نیستند. شاخه هایی که در امتداد سینه قرار می گیرند برای پیوند صلاحیت بیشتری دارند. این شاخه ها جوانه هایی هستند که در بهار همان سال شروع به رشد نموده و از رشد نسبی خوبی برخوردار می باشند. پس از اینکه این شاخه ها انتخاب شدند با یک قیچی باغبانی نسبت به قطع برگ های آن طوری اقدام می کنیم که حدود ۵-۳ میلیمتر از انتهای دمبرگ بر روی ساقه باقی بماند. شاخه ها را به قطعات ۲۵-۲۰ سانتیمتری قطع نموده و آنها را در دسته های ۵۰-۳۰ عددی به هم بسته با کاغذ و یا پارچه متقالی مرطوب پیچیده سپس آن را در یک کیسه پلاستیکی قرار می دهیم که از خشک شدن آنها جلوگیری شود. اگر قرار باشد که این پیوندک ها در چند روز آینده مصرف شوند بهتر است آنها را به همان وضع که در کیسه پلاستیک قرار دارند در یخچالی که درجه حرارت آن ۷-۵ درجه سانتیگراد است نگاهداری نماییم.برای تهیه پیوند شاخه ای که به طریق فوق تهیه شده است مورب در دست چپ قرار می دهیم سپس لبه تیز چاقوی پیوندزنی را در ۷-۵ میلیمتری بالای محل رویش جوانه قرار داده و آن را مورب پایین می آوریم به طوری که با این عمل جوانه و پوست همراه با مقدار بسیار کمی از چوب برداشته شوند در خاتمه عمل جوانه ای از شاخه جدا می نماییم که با گرفتن زائده ای که از دمبرگ هنوز بر روی آن باقی است آن را در شکافی که در تنه نهال ایجاد کرده ایم قرار می دهیم و بلافاصله آن را می بندیم- از شرایط اصلی برای موقعیت در امر پیوند علاوه بر موقع مناسب، سالم بودن پایه و پیوندک، تیزی چاقوی پیوند، سرعت عمل، نظافت، دقت در بستن پیوندک را باید نام برد. معمولاً ۱۲-۱۴ هفته طول می کشد که پیوندک با پایه جوش خورده و رشد آن شروع شود. پیوندی که گرفته باشد اگر زائده دمبرگی که بر روی آن است لمس کنیم به آسانی جدا می شود در صورتی که اگر پیوند نگرفته باشد به اسانی جدا نمی شود. در پیوندهایی که در بهار زده می شوند نهال را از ۱۰ سانتیمتری بالاتر از محل پیوند سرشکن می کنند که جریان شیره و هورمون گیاهی مختل شده و سبب تحریک پیوند بشود و پس از اینکه پیوندها به ارتفاع ۱۵-۱۰ سانتیمتر رسیدند می توان به طور کلی سرنهال را قطع کرد و پیوند را به قطعه چوبی که به عنوان قیم در پای نهال در زمین فرو کرده ایم ببندیم که از شکستن و کج شدن آن جلوگیری شود. از شکستن سر نهال هایی که در فصل پائیز پیوند می شوند باید شدیداً اجتناب کرد زیرا سبب خواهد شد که پیوند شروع به رشد نموده و با فرا رسیدن فصل سرما از بین می رود. نسبت به تحریک پیوند این گونه نهال ها در بهار سال بعد اقدام می کنیم بدین صورت که قبل از بازشدن جوانه ها انتهای نهال را از ۵ سانتیمتری بالای محل پیوند قطع می کنیم در نتیجه در اوایل بهار تمام مواد غذائی که در ریشه های ذخیره شده اند صرف رویش پیوند شده و تا آخر فصل رویش نهال قوی و مناسبی ایجاد خواهد شد.برای پیوند بعضی از نهال های هسته دار از نوع دیگری پیوند که به نام پیوند لوله ای معروف است استفاده می کنند البته این پیوند را بیشتر در بهار مورد استفاده قرار می دهند و کمتر از این نوع پیوند برای پیوند پائیزی با پیوند خواب استفاده می شود طرز عمل بدین صورت است که حدود ۱۵-۱۰ سانتیمتر از انتهای نهالی که می خواهیم آن را پیوند کنیم قطع کرده و پوست قسمت انتهای نهال را از چوب جدا نموده و به سمت پائین می کشیم به طوری که حدود ۳-۲ سانتیمتر از قسمت انتهای نهال بدون پوست باشد. از درختی که می خواهیم پیوندک تهیه کنیم شاخه های همقطر نهال هایی که باید پیوند شوند انتخاب و برگ آنها را به همان طرز که در مورد پیوند شکمی شرح داده شد. قطع نموده و ۳-۲ جوانه ابتدا و انتهای شاخه را نیز حذف می کنیم.در فاصله ۵-۳ میلیمتری پایین جوانه باید با استفاده از یک چاقوی پیوندزنی پوست را بریده و پیوندک را اندکی به سمت راست و بالا فشار داده و در نیمه با پوست اطراف به صورت لوله از شاخه جدا می شود این لوله را در انتهای نهالی که پوست آن را قبلاً برداشته ایم قرار داده و آنرا به سمت پایین فشار می دهیم تا موقعی که کاملاً پیوندک به پایه جذب و محکم شود. اغلب این نوع پیوند احتیاج به بستن ندارد و جوانه در ظرف مدت کوتاهی شروع به رشد خواهد کرد. سرعت عمل در این نوع پیوند کم و پیدا کردن شاخه هائی که هم قطر پایه ها باشند خالی از اشکال نیست. لذا فرم شکمی برای پیوند نهال ها بهتر است.برای اینکه خزانه انتظار از رشد نسبتأ خوبی برخوردار باشند باید به موقع نسبت به آبیاری، هرس گرفتن پاجوش ها، وجین، سمپاشی و کوددهی آنها اقدام کرد. برنامه کودی که برای آنها پیشنهاد می شود مصرف ۳۰ کیلوگرم اوره در هکتار به فاصله هر ۲۰ روز می باشد که این عمل تا نیمه دوم مردادماه ادامه داشته و از اوایل شهریور از مصرف کود خودداری خواهد شد زیرا با ادامه رشد، ساقه ها فرصت کافی برای سفت شدن نداشته و در زمستان به علت سرما صدمه خواهند دید. نهال را در خزانه میتوان یک تنه تربیت کرد و یا می توان سر آنها را از ارتفاع ۷۰-۶۰ سانتیمتری از سطح زمین قطع کرده تا جوانه های جانبی که شاخه های اصلی آینده درخت را تشکیل خواهند داد رشد نمایند. این عمل را در مورد نهال های پیوندی که از رشد پیوندک، خواب سال گذشته حاصل شده اند خیلی بهتر می توان مرئی داشت.

نهالی که برای کاشت انتخاب می کنیم باید دارای مشخصات زیر باشد.

۱- قوی و سالم بوده و از رشد خوبی برخوردار باشد قطر تنه آن در ارتفاع ۲۰ سانتیمتری از سطح زمین نباید کمتر از ۸/۱ – ۵/۱سانتیمتر باشد.

۲- مطمئن باشیم که همان واریته مورد نظر بر روی پایه دلخواه پیوند شده است.

۳- ریشه آن سالم و قوی و فاقد پیچیدگی و هرگونه آفت زدگی باشد.

۴- معمولاً ۳-۲ سال از زمان کاشت بذر تا موقعی که نهال پیوندی قابل توزیع شود طول خواهد کشید از خرید نهال هایی که بیش از این مقدار در خزانه بوده اند باید اجتناب کرد.

زمینی را برای احداث باغ انتخاب می کنیم که دارای خاک نسبتأ خوب و عمیقی بوده و به حد کافی زهکشی داشته باشد تا از جمع شدن آب در منطقه فعالیت ریشه ها جلوگیری به عمل آید.خاک های شنی رسی که مقدار هوموس آنها نیز نسبتاً بالا باشد بهترین شرایط را برای رویش نهال فراهم می آورند. قبل از کاشت نهال باید سیستم آبیاری مناسبی برای باغ انتخاب کنیم که در موقع آبیاری نهالها دچار مشکل نشویم. معمولاً نهال ها را در سال اول به صورت نواری و یا طشتکی آبیاری می کنند.زمین را نقشه برداری نموده و پس از تسطیح مقدماتی آن نسبت به میخ کوبی و تعیین محل هایی که نهال باید در ان کاشته شود اقدام می کنیم پس از این مرحله چاله های کاشت را حفر می کنیم

چنانچه خاک نسبتا مرغوب باشد ۷۵×۷۵×۷۵ سانتیمتر کافی است، و اگر خاک تا حدودی نامرغوب باشد این ابعاد را تا یک متر افزایش می دهیم. خاک سطح اراضی را در یک کنار می ریزیم و تحت الارضی را در کنار دیگر جمع آوری می نماییم. سپس خاک سطح الارضی را در ته چاله ریخته و خاک تحت الارضی را با ۲۰-۳۰ کیلوگرم کودکاملاً پوسیده مخلوط نموده و چاله را با آن کاملا پر نموده و سپس نسبت به آبیاری چاله ها اقدام می نماییم چاله ها به همین صورت تا موقعی که فصل درخت کاری فرا می رسد باقی خواهد ماند. در موقعی که می خواهیم نهال را در این چاله بکاریم به اندازه حجم ریشه ها از روی سطح چاله خاک برداشته و درخت را کاشته و بلافاصله آن را آبیاری می نماییم. لازم به تذکر است که ریشه هایی که زخمی شده اند قبل از کاشت باید هرس شوند.پس از اینکه نهال در زمین اصلی کاشته شد سر آن را از ارتفاع ۷۰ سانتیمتری سطح زمین قطع نموده و نهال را با قیمی که در کنار آن در زمین فرو کرده ایم می بندیم. این عمل بدین منظور است که اولاً چون در موقع بیرون آوردن نهال از خزانه مقداری از ریشه های آن قطع گردیده تعادل مجدد ریشه و ساقه فراهم شود، ثانیاً جوانه های جانبی تحریک شده و با نمو خود شاخه های اصلی درخت را ایجاد نمایند.پس از اینکه رشد نهال شروع شد در طول تابستان همان سال ۳ تا ۵ عدد از جوانه هایی که قوی تر از سایرین بوده و زاویه بزرگتری با تنه اصلی نهال دارند در طول ۲۰ سانتیمتری سطح زمین تا قسمت انتهایی نهال بطوریکه کاملاً یکنواخت در اطراف تنه اصلی پراکنده باشند انتخاب و نسبت به هرس و یا شکستن انتهای سایر جوانه ها اقدام می کنیم. این جوانه ها شاخه های اصلی درخت را تشکیل خواهند داد از انتخاب شاخه هایی که زاویه آنها با تنه اصلی خیلی کوچک است و یا شاخه هایی که نزدیک هم قرار دارند باید شدیداً اجتناب کرد زیرا مقاومت اینگونه شاخه ها کم بوده و در آینده به علت سنگینی وزن محصول چنین شاخه هایی از محل اتصال به تنه اصلی درخت خواهند شکست.برای اینکه نهال از رشد خوبی برخوردار باشد در طول فصل رشد تا اواخر مرداد به فاصله هر ۲۰ روز حدود ۲۵-۲۰ گرم سولفات دو آمونیم به هریک از نهال ها می دهیم. این عمل سبب خواهد شد که نهال خود را زودتر در زمین مستقر ساخته و تا پایان فصل رویش همان سال رشد کافی داشته باشد. باید توجه داشت که از عمیق کاشتن نهال ها باید اجتناب کرد و همان اندازه از نهال که قبلاً در خزانه در خاک بوده است در خاک قرار گیرد.

برای اینکه عملیات نگاهداری درختان در سال های آینده به آسانی انجام پذیرفته و محصول مرغوب و فراوانی نیز تولید کنند باید نسبت به هرس فرم انها اقدام کرد. معمولا میوه های دانه دار را به سیستم لیدرو هسته دارها را به نوع جامی تربیت می کنند.در سیستم لیدر فرم درخت طوری است که چندین سال از زدن محور اصلی خودداری می شود تا شاخه های جانبی قوی شوند. سپس در سال سوم یا چهارم اقدام به قطع تنه اصلی که لیدر نیز نامیده می شود از ارتفاع ۱۲۰ تا ۱۸۰ سانتیمتری از سطح خاک می نمایند. در صورتی که در نوع جامی وسط درخت کاملاً خالی بوده و شاخه ها در اطراف قرار دارند به طوری که شکل ظاهری درخت به صورت یک جام پایه داری درمی آید. انجام هر س فرم در چند سال اول کاشت نهال الزامی است. پس از خاتمه فصل رویش سال اول و ریزش برگ درختان در محل هایی که زمستان خیلی سرد نمی شود بلافاصله می توان نسبت به هرس آنها اقدام کرد در صورتی که اگر منطقه دارای زمستان های نسبتاً سردی است بهتر است که این عمل در اواخر زمستان قبل از باز شدن جوانه ها انجام شود.انتهای شاخه ها را از فاصله ۵۰-۳۰ سانتیمتری از تنه اصلی قطع می کنیم (باید توجه داشت که شاخه ها را طوری باید قطع کرد که همگی در یک سطح قرار نگیرند) اگر باغ در محلی قرار دارد که دارای بادهای شدید موسمی است بهتر استکه شاخه ها را کوتاهتر (۳۰) سانتیمتر هرس کنیم که این عمل سبب می شود شاخه های اصلی کلفت تر شده و مقاومت آنها در برابر باد زیادتر شود. در بهار سال آینده جوانه های جانبی که بر روی این شاخه ها قرار دارند شروع به رشد نموده و شاخه های درجه دوم درخت را به وجود خواهند آورد. در پاییز یا زمستان سال بعد نسبت به هرس فرم این شاخه ها نیز باید اقدام کرد. شاخه هایی که به طرف قسمت درونی درخت رشد نموده و با شاخه های دیگر تماس پیدا کرده اند باید قطع شوند.بر روی هر یک از شاخه های اصلی ۵-۳ شاخه فرعی که دارای همان مشخصاتی که برای شاخه های اصلی قبلاً گفته شد دارا باشند انتخاب و انتهای آنها را از ارتفاع ۵۰-۳۰ سانتیمتری شاخه اصلی هرس می کنیم. جوانه این شاخه ها به نوبه خود در بهار سال آینده رشد نموده و شاخه های فرعی درجه ۳ را ایجاد می کنند که در پاییز و یا زمستان نسبت به هرس آنها به همان طریق که برای شاخه های فرعی درجه ۲ گفته شد اقدام می نماییم. از سال چهارم به بعد درختان کمتر احتیاج به هرس فرم داشته و فقط نسبت به قطع شاخه های نامناسب و نابجا اقدام می نماییم، انواع دیگر پیوند که در امر تکثیر درختان میوه به کار می روند به شرح زیر می باشند:

پیوند مجاورتی به منظورهای خاص زده می شود:

۱- بعضی اوقات تنه درخت در نتیجه آفت و یا عوامل دیگر آسیب می بیند آن وقت چند نهال بذریرا در اطراف درخت به فاصله کمی از آن می کارند پس از گرفتن نهال ها آنها را از بالای محل آسیب دیده پیوند مجاورتی می زنند و مقداری از پوست و چوب نهال و نیز از تنه درخت را به همان اندازه برداشته و محل بریدگی ها را روی هم قرار می دهند و با نخ محکم بسته و با چسب پیوند محل زخم زا کاملا اندود می کنند. این عمل سبب خواهد شد که در جوش خوردن پایه و پیوندها تسریع شود. در بعضی مواقع دو درخت یا نهال نزدیک هم قرار دارند و می خواهند از میوه این یکی روی آن یکی نیز باشد با پیوند مجاورتی می توان این خواسته را عملی کرد.

این نوع پیوند اغلب در درختانی زده می شود که پورست درخت به وسیله خرگوش و یا جانور دیگری صدمه دیده باشد این نوع پیوند را به دو طریق می توان عمل کرد.

۱- در اسفندماه شاخه های یک ساله را سروته شان را قلمی مانند می برند یک سر قلمه های پیوندی را زیر پوست تنه درخت پایین تر از محل آسیب دیده است و سر دیگر آن را بالای محلی که آسیب دیده قرار می دهیم و با نخ محکم آن را بسته و با چسب پیوند محل را کاملاً می پوشانیم.

۲- موقعی که شیره نباتی به جریان می افتند محلی را که خرگوش پوستش را خورده با چاقوی تیزی از بالا و پایین صاف بگیرند به طوری که محل آسیب دیده پوست به صورت استوانه در می آید سپس پوست شاخه ها یکی از درختان هم نوع را به همان اندازه بریده و در محل بریدگی قرار می دهند به طوری که طبقه مولد پوست های پیوندک کاملاً منطبق با طبقه مولد درخت شود در این صورت جریان شیره نباتی دو مرتبه برقرار می شود.

شیره خام که توسط آوندهای چوبی به بالا می رود در برگ ها تصفیه شده و توسط آوندهای آبکش به طرف پایین سرازیر شده و به ریشه ها خود را رسانیده و سبب اولیه زندگی درخت خواهد شد.

پیوندهای انگلیسی را موقعی باید زد که شیره نباتی می خواهد به جریان بیفتد برای نیل به این منظور قلمه های پیوندی را ۲۰-۲۵ روز قبل از به جریان افتادن شیره نباتی از شاخه هایی که حائز شرایط باشند و قبلاً در مورد آنها صحبت کردیم انتخاب آنها را به طول . ۲۰-۲۵ سانتیمتر بریده به دسته های صد تایی یا پنجاه تایی زیر ماسه مرغوب نگهداری می کنند قلمه های بریده شده همانطور به حال خواب می مانند وقتی جوانه ها در بیرون شروع به باز شدن نمودندآن وقت آنها را از زیر ماسه بیرون آورده پیوند می زنند.

۱- پیوند نیما نیم ساده در این نوع پایه و پیوندک باید هم قطر باشند پایه را از ارتفاع ۶-۱۰ سانتیمتری از سطح زمین به طور مورب می برند و هرچه سطح مقطع بزرگتر باشد به همان اندازه گرفتن پیوند آسانتر انجام خواهد یافت.منتها سطح مقطع پایه و پیوندک باید مساوی هم باشند تا طبقه مولد آن دو روی هم قرار بگیرد پس از آنکه پیوندک را روی پایه قرار دادیم با نخ محکم می بندیم و سپس ان را چسب پیوند می زنیم و با چسب پیوند باید تمام مقطع پوشانده شود تا هوا داخل مقطع نشود.قلمه پیوندی باید دارای ۳-۵ جوانه باشد. مقطع باید بیضی شکل و یک سانتی متر پایین تر از اولین جوانه انجام شود و آخرین جوانه نیز یک سانتی متر پایین تر از مقطع بالایی می باشد، پیوندک را را روی پایه قرار می دهیم و با نخ آن را می بندیم سپس با چسب پیوند روی مقطع آن ها را می پوشانیم.

۲- پیوند انگلیسی نیمائیم: در این نوع پایه و پیوندک را می برند و سپس پیوند را روی پایه قرار می دهند و با نخ می پیچند و سپس چسب پیوند می زنند در این جا نیز پایه و پیوندک باید هم قطر و هم سطح باشند و مقاطع آنها نیز باید صاف باشد تا خوب به هم منطبق شوند.

 ۳- پیوند انگلیسی شکافی: این نوع پیوند را به دو طریق می زنند یکی اینکه در پایه مقطعی به شکل ۷ احداث می کنند و پیوندک را هم به همان ترتیب و به همان سطح می برند در این جا هم پایه و پیوند باید هم قطر باشند و طبقه مولد آن دو روی هم قرار بگیرد تا اینکه پیوند بگیرد. بعد از قرار دادن پیوند ک روی پایه آن را با نخ می پیچیم و چسب پیوند میزنیم در اینجا هم هرچه سطح مقطع بزرگتر باشد گرفتن پیوند آسانتر و بهتر انجام می یابد.در نوع دیگر پیوند شکافی پایه را مانند نیما نیم ساده می بریم سپس از   قطر مقطع از بالا شکاف قائم به طول یک سانتیمتر در آن احداث می کنیم و پیوندک را هم از قطرش از پائین شکاف رو به بالا احداث می کنیم بعد شیار پیوندک را در شیار پایه قرار داده فشار می دهیم تا دو شیار داخل هم شوند و دو سطح مقطع درست روی هم قرار بگیرند. سپس اطراف مقطع و شیار را چسبب پیوند می زنیم. این نوع پیوند نیازی به نخ پیچی ندارد و خیلی زود جوش می خورد.

چون اغلب اوقات پیش می آید که پایه خیلی قطورتر می باشد و پیوندک با قطری که شاخه یک ساله باید یافت نمی شود. در این موارد پیوند را تاجی می زنند پیوند تاجی نیز دو نوع است تاجی ساده تاجی مرکب پیوند تاجی ساده در مواردی که پایه خیلی کلفت نمی باشد پیوند تاجی ساده زده می شود در این نوع پایه را از ارتفاع ۶-۱۰ سانتیمتری از سطح زمین به طور  افقی قطع می نمایند سپس پیوندک را که دارای ۳-۵ جوانه باشد از یک سانتیمتری پائین اولین جوانه در دو سطح متقاطع را می بریم سپس پایه را نیز در دو سطح به اندازه پیوند می بریم و پیوندک را روی پایه قرار می دهیم و با نخ می پیچیم باید دو سطح پایه و پیوندک منطبق هم باشند و طبقه مولد پایه و پیوند ک روی هم قرار بگیرد تا پیوند بگیرد و سپس مقطع آن را با چسب پیوند می پوشانیم.در مواردی که پایه خیلی کلفت باشد به جای یک پیوندک چندین پیوندک را روی پایه قرار می دهیم تا اگر یکی نگرفت دیگری بگیرد و طرز احداث مقطع مانند پیوند تاجی ساده می باشد. باید در اینجا هم طبقه مولد پایه و پیوندک روی هم قرار بگیرند و با چسب پیوند تمام سطح مقطع باید پوشانیده شود. از طرق دیگر ازدیاد غیرجنسی قلمه می باشد.

انواع قلمه عبارتند از قلمه ساده – قلمه پاشنه دار – قلمه قند اقدار.

۱- قلمه ساده – اغلب درختان میوه مانند انار، انجیر و مو را وسیله قلمه ساده زیاد می کنند طول قلمه ها حدود ۱۵-۲۵ سانتیمتر می باشد هر قلمه باید دارای ۳- ۵ جوانه باشد. بالای قلمه ها را به طور افقی یک سانتیمتر بالاتر از اخرین جوانه می برند و پائین قلمه ها را هم در نزدیکی جوانه به طور مورب قطع می کنند و بهترین موقع زدن قلمه در نقاطی که یخبندان شدید ندارد اواخر پائیز و در نقاطی که یخبندان پیوند تابعی شدید دارد اواخر اسفند ماه می باشد. در موقع کاشت قلمه اگر قلمه دارای پنج جوانه است سه تا از آنها را زیر خاک کرده و دو تا را بیرون خاک می گذارند و اگر چهار جوانه داشته باشد دو تا را زیر خاک و دو تا را بیرون خاک و اگر سه جوانه داشته باشد دو تا را زیر خاک و یکی را بیرون خاک قرار می دهند قلمه های چنار تبریزی را هم همینطور می زنند. قلمه ها را باید از شاخه های یک ساله انتخاب کرد.

۲- قلمه پاشنه دار – در این نوع قلمه در انتهای قلمه شاخه یک ساله مقداری از چوب دو ساله که دارای مواد غذایی می باشد وجود دارد. در این نوع قلمه تا ریشه کردن از مواد غذایی چوب انتهای قلمه استفاده می کنند پس از ریشه کردن مواد غذائی خود را مستقیماً از زمین می گیرد. قلمه انار و انجیر و زیتون و مو وعده دیگری از درختان را بدین طریق نیز می زنند.

 ۳- قلمه قند اقدار – در این نوع قلمه در قسمت پایین شاخه یک ساله مقدار بیشتری از چوب دو ساله در دو طرف وجود دارد قلمه مو و زیتون را اکثراً بدین طریق می زنند و چون دارای مواد غذائی بیشتری می باشد لذا تا ریشه کردن قلمه می تواند از مواد غذائی چوب دو ساله به قدر کافی استفاده نمایند برای اینکه چوب دو ساله بهتر بتواند از رطوبت زمین استفاده نماید اغلب قسمتی از سطح پائین چوب دو ساله را می زنند و اگر دو طرف چوب دو ساله را که به شاخه یک ساله وصل است از فاصله ۳ سانتیمتری از شاخه یک ساله به شکل استوانه ببرند نیز امکانپذیر است.

درختان میوه را وسیله پاجوش نیز می توان زیاد نمود مانند انار انجیر، گوجه، آلو، آلبالو و غیره. پاجوش ها چون از نهال بذری عمل می آیند لذا پس از کشت در جای اصلی باید آنها را پیوند کرد. پاجوش هایی که از زیر خاک بیرون می آیند همیشه دارای ریشه می باشند ولی پاجوش هایی که از بالای سطح خاک از روی تنه درختان بیرون می آیند دارای ریشه نمی باشند لذا آنها را نمی توان از درخت کند و جای دیگر کاشت و آنها را باید خوابانید.

خوابانیدن: خوابانیدن پای درخت و یا بالای درخت انجام می یابد.

خوابانیدن پای درخت: اغلب پاجوش هایی که روی تنه درخت از بالای سطح خاک بیرون می آیند و فاقد ریشه می باشند آنها را می خوابانند تا زیر خاک ریشه بکنند و پس از یک سال آنها را از درخت اصلی جدا می کنند و سپس در محلی که می خواهند می کارند بدین طریق که پای درخت گودالی به عمق ۲۰-۲۵ سانتیمتر احداث نموده و پاجوش را خم کرده و در گودال قرار می دهند و برای اینکه بالا نیاید وسیله دو شاخه که دو سر دو شاخه در عمق بیشتری در زمین فرو می رود پاجوشی را به همان حال نگه می دارند و سپس گودال را با خاک پر می نمایند. باید سر پابجوش را در حدود ۲۰-۲۵ سانتیمتر بیرون خاک قرار بگیرد و برای اینکه زودتر ریشه بکند پوست پاجوش را که به تنه متصل است به طور حلقه می برند تا شیر، نباتی در قسمتی که زیر خاک قرار دارد جمع شده و پاجوشی زودتر ریشه بکند.

خوابانیدن بالای درخت – در این طریقه شاخه را که می خواهند بخوابانند از سوراخ ته گلدان رد کرده و گلدان را پر خاک می نمایند و یا اینکه گلدان های مخصوصی که برای اینکار ساخته شده اند وقتی دو نصف گلدان را به هم وصل کنند یک گلدان کاملا می شود و در پایین سوراخی دارند که آن نیز دو نصف شده شاخه را که می خواهد بخوابانند در آن سوراخ قرار می دهند و دو نصفه را به هم منطبق و طناب پیچ می نمایند و سپس داخل گلدان را با خاک آماده پر می کنند و از زیر گلدان پوست شاخه خوابانیده را دایره وار می برند تا شیره نباتی در قسمتی از شاخه که توی گلدان قرار دارد جمع شود و زودتر ریشه نماید.