انواع چینش برگ گیاهان

یکی از روش های تشخیص گونه های مختلف گیاهان شناسایی آنها از روی چینش برگ می باشد، در ادامه از مجله کشاورزی گلستان موج به بررسی انواع چینش برگ گیاهان می پردازیم.

شناسایی گیاهان از روی انواع چینش برگ

شناسایی درخت و درختچه با بررسی قسمت های مختلف گیاه و تشخیص نوع، رنگ، شکل و اندازه خاص آنها آغاز می شود. وقتی این موارد با هم جمع شوند، می توانید گونه های درخت، درختچه یا گیاه را به درستی شناسایی کنید.

یکی از این موارد آرایش و چینش برگ روی ساقه است که به طور رسمی در گیاه شناسی به عنوان فیلوتاکسی شناخته می شود. سه نوع اصلی آرایش برگ در درختان و درختچه های چوبی یافت می شود: متناوب، متقابل و مارپیچی. برای گیاهان لطیف تر، شما با این نوع آرایش برگ مواجه خواهید شد: پایه، روزت و تناوب دوتایی یا دی ستیک.

چینش برگ گیاه متناوب

یکی از انواع چینش برگ گیاهان مدل متناوب می باشد، در چینش برگ متناوب، در هر گره گیاه یک برگ وجود دارد، و آنها اضلاع متناوب دارند. در برخی موارد، مانند ماگنولیا، برگهای متناوب در همه طرف ساقه، به صورت مارپیچی ظاهری ایجاد می شود. بررسی دقیق تر نشان می دهد که یک مارپیچ واقعی نیست.

نمونه هایی از درختان و درختچه ها با آرایش برگ های متناوب شامل موارد زیر هستند:

• زرشک (Berberis thunbergii)
• گردوی سیاه (Juglans nigra). گردو سیاه ممکن است به نظر دارای آرایش برگ مخالف باشد، اما دارای برگ های مرکب است. برگچه های مخالف کل برگ واقعی را تشکیل می دهند که روی ساقه متناوب می شود.
• زلکوا ژاپنی (Zelkova serrata)
• ناین بارک (Physocarpus opulifolius)
• بوته دود (Cotinus coggygria)
• آدامس شیرین (Liquidambar styraciflua)

چینش برگ بصورت متقابل

روی این درختان و درختچه ها با آرایش مخالف، دو برگ از یک گره در طرفین مخالف ساقه ایجاد می شود. البته چینش برگ زیر متقابل هم داریم که در آن برگ ها به اندازه کافی از هم فاصله ندارند که متناوب دیده می شوند و یا کاملاً در مقابل یکدیگر قرار دارند. اگر جفت برگ های متقابل به طور متوالی 90 درجه از هم در امتداد ساقه قرار گرفته باشند، این آرایش را decussate می نامند. این موردی چینش برگ رایج در گیاهان سنگی است.

نمونه هایی از درختان و درختچه ها با آرایش برگ مخالف شامل موارد زیر هستند:

• درختان زبان گنجشک (Fraxinus spp.) : درخت زبان گنجشک دارای یک برگ مرکب است که آن نیز از برگچه هایی تشکیل شده است که در مقابل هم قرار گرفته اند.
• درخت فرینج (Chionanthus virginicus)
• درختان افرا (Acer spp.)
• درختان زیتون (Olea spp.)
• ویبورنومز ها (Viburnum spp.)

چینش برگ مارپیچی

هنگامی که درخت یا درختچه ای دارای آرایش برگ های مارپیچی است، حداقل سه برگ در هر گره وجود دارد. برخی از آنها می توانند هم برگهای متقابل و هم برگهای مارپیچی در سرتاسر گیاه داشته باشند. در برخی موارد، این چینش ممکن است شبیه دایره ای از برگ باشد که از یک نقطه روی ساقه رشد می کند.

نمونه هایی از درختان و درختچه ها با آرایش برگ های مارپیچی:

• درخت تخته سیاه (Alstonia scholaris)
• کلترای ژاپنی (Clethra barbinervis)
• چوب لیمو (Pittosporum eugenioides)
• لور کوهی (Kalmia latifolia)
• هورتانسیا پانیکول (Hydrangea paniculata)
• سرخرگ انکیانتوس (Enkianthus campanulatus)

چینش برگ بیسال یا پایه ای

از دیگر انواع چینش برگ گیاهان مدل بیسال یا پایه ای است، در بسیاری از گیاهان چند ساله تمام برگها از قاعده (تاج) گیاه به وجود می آیند. در این نوع چینش وقتی شاخ و برگ های قدیمی خسته و فرسوده به نظر می رسند، شاخ و برگ های پایه جدیدی به وجود می آیند. نمونه هایی از گیاهان چند ساله با آرایش برگ پایه عبارتند از:

• هاربل (Campanula rotundifolia)
• گل مینا (Chrysanthemum leucanthemum)
• Stonecrop مارپیچی (Sedum ternatum)
• بومادران (Achillea millefolium)

چینش برگ روزت

چینش روزت اغلب به عنوان روزت پایه یا بیسال نیز شناخته می شوند زیرا در پایه گیاه و اطراف ساقه این چینش ها یافت می شوند. آرایش برگ روزت زمانی اتفاق می‌افتد که یک برگ مرکزی از زمین بیرون می‌آید و شکل دایره‌ای را تشکیل می‌دهد. نمونه‌هایی از روزت ها در گیاهانی مانند قاصدک‌های معمولی در خانواده آفتابگردان یا گل های ستار های دیده می‌شوند.

این گیاهان گلدار دارای ساقه هستند، اما میانگره های آنها با برگ های آرایش متناوب مارپیچی در هم تنیده می شوند. گیاهان دوساله مانند هویج و شوکران سمی در خانواده هویج، در سال اول رشد، روزت پایه تولید می کنند. سپس در سال دوم ساقه گلدار با برگهای متناوب تولید می شود.

علاوه بر این در گیاهانی مانند جگر واشان ( liverwort) و مرغ و جوجه (Hen and Chicks) این نوع چیدمان را می بینیم. چیدمان روزت رایج ترین نوع آرایش برگ در تک لپه ای ها است که چمن ها نمونه بارز آن هستند. این نوع چیدمان زمانی اتفاق می‌افتد که برگ‌ها در اطراف ساقه در همان نقطه تولید می‌شوند، بنابراین چیزی که به نظر می‌رسد یک ساختار برگی مدور در زیر سطح زمین ایجاد می‌کند.

چینش برگ گیاه تناوب دوتایی یا دی ستیک

در این نوع چینش ، برگها در دو ردیف عمودی در دو طرف ساقه به طور متناوب و به صورت 180 درجه ای مرتب شده اند. چینش برگ دی ستیک یا عنصر گیاهی متمایز (گل، دانه) شکلی از چینش برگ متناوب است.

نمونه هایی از گیاهانی که چیدمان برگ گ تناوب دوتایی دارند شامل موارد زیر است:

• ذرت (Zea mays)
• گلایول (Gladiolus palustris)
• نی غول پیکر (آروندو دوناکس)

چیدمان برگ پرفولیات

در این آرایش، ساقه به طور کامل در اطراف تکیه گاه آن پیچیده یا دفن می شود. برگ های این نوع به صورت دایره ای چیده شده اند که پایه های آنها به دمبرگ چسبیده و تیغه از مرکز گیاه بیرون می آید. یک نمونه خوب از آرایش برگ پرفولیات در Trillium grandiflorum یافت می شود که معمولاً به عنوان ویک رابین سفید شناخته می شود.

Silphium perfoliatum نیز نمونه خوبی از همجوشی پایه برگها برای رسیدن به شرایط پرفولیتی است. برگهای کائولین بالایی هنبیت (گیاه علف هرز) در خانواده نعناع، برگهای بیجا نامیده می شوند.

چیدمان برگ های مخروطی

برگ های سوزنی در محیط های سرد رشد می کنند. این نوع برگ ها کوچک شده و ظاهری سوزنی دارد. برگ های سوزنی مانند روزنه های فرو رفته و سطح کمتری برای حفظ آب دارند. قبلا درباره گیاهان برگ سوزنی بصورت کامل توضیح داده ایم که در صورت نیاز میتوانید آن مقاله را مطالعه کنید.

فقط دو نوع اصلی آرایش برگ مخروطی وجود دارد: برگهای مونوسفالوس (تک سر) به صورت مارپیچی در اطراف ساقه گیاه قرار گرفته اند، در حالی که برگهای فلابلا (ساختار برگ) به صورت الگوهای مارپیچی با بیش از یک سر رشد می کنند. مخروطی هایی که از الگوی تک سفالی پیروی می کنند عبارتند از کاج سفید، کاج اروپایی و شوکران کانادایی.

مخروطیانی که از الگوی فلابلا پیروی می کنند عبارتند از صنوبر آبی، کاج نروژی و کاج قرمز ژاپنی. گیاهان آبزی نیز دارای برگهای مخروطی با لایه پهن هستند که می توانند روی سطح آب شناور باشند، به علاوه یک کوتیکول مومی ضخیم روی سطح برگ برای دفع آب وجود دارد.