علاوه بر گلدان های نگاهداری گیاه ، گلدان های مخصوص بذرکاری سر وجود دارد که دارای دهانه بزرگ و ارتعاع کم می باشد . قطر دهانه ، در این گلدان ها معمولاً ۲۵ تا 40 و ارتفاع آن ها ۶ تا ۱۰ سانتیمتر است . معمولاً در ته هر گلدان ، برای بیرون رفتن آب زیادی یک تا چند سوراخ زهکشی ، بر حسب اندازه گلدان، وجود دارد که در موقع پر کردس خاک گلدان باید روی آنها را با یک قطعه کوچک سفال با سنگریزه کوچک پوشاند تا فقط آب از گلدان ها بیرون رفته ، و خاک درون گلدان به بیرون شسته نشود. گلدان ها را بر حسب نوع جنس آنها به گروه های زیر تقسیم می کنند :
الف : گلدان های سفالی – از مزایای این گلدان های ساخته شده از گل رس برخورداری از خلل و فرج کافی ، و دفع آسان رطوبت اضافی ، و از معایب آنها سنگینی و شکستنی بودنشان است. چون در این گلدان ها ، پس از مدتی استفاده، نمک هایی سمی جمع می شود ، قبل از استفاده مجدد بایستی مدتی در آب قرار گیرند .
ب : گلدان های پلاستیکی – این گلدان ها سبک وزن بوده و می توان چند بار به راحتی ، آنها را مورد استفاده قرار داد. بعضی از انواع آنها قابلیت انعطاف داشته و شکسته نمی شوند اما خلل و فرج ندارند ، بنابراین چنانچه زهکش ته گلدان اشکالی پیدا کند ، ریشه های گیاهان خیلی زود صدمه می بینند.
پ: گلدان های فیبری ( توربی) – در این گلدان ها که به “جیغی پات” نیز موسومند قطر دهانه ۵ تا ۱۰ سانتیمتر بوده، به شکل مدور یا مربع می باشند. جنس آنها از پیت، فیبر و چوب است که گاهی مقداری کود شیمیایی نیز بدانها اضافه شده است. از خصوصیات این گلدان ها آنست که وقتی در خاک قرار می گیرند می پوسند؛ بنابراین ممکن است بذرهایی را که انتقال آنها مشکل است در یک محیط گرم پیشرس کرده، سپس با گلدان در خاک قرار داد. اخیراً نوعی از این گلدان ها به شکل قرصی ساخته شده که پس از آنکه در آب قرار گیرد متورم شده، به گلدانی پر از مخلوط خاکی تبدیل می شود.
[/vc_column_text][vc_message message_box_style=”solid-icon” message_box_color=”vista_blue”]2.جعبه کاشت[/vc_message][vc_column_text]این جعبه ها که از چوب ، پلاستیک یا فلز ساخته شده است دارای ابعادی حدود 60 × 30 ، با عمق 15 تا 30 سانتیمتر می باشد . در صورت لزوم ممکن است در نه این جعبه ها سوراخ های زهکش تعبیه شود تا آب اضافی از محیط کشت خارج گردد . این جعبه ها را در شاسی یا گلخانه قرار داده ، در آن بذر می کارند یا قلمه ها را ریشه دار می کنند . برای مقاوم کردن قلمه ها یا نهال های بذری، نسبت به هوای سرد ، میتوان جعبه ها را به شاسی سرد انتقال داد. در موقع انتقال به مزرعه، جعبه ها را به محل کاشت می برند و گیاهان را با حداقل صدمه به ریشه ها ، به خاک منتقل می کنند.[/vc_column_text][vc_message message_box_style=”solid-icon” message_box_color=”vista_blue”]3. کیسه های پلاستیکی[/vc_message][vc_column_text]از کیسه های پلاستیکی معمولی نیز می توان، به عنوان ظروف کاشت ، در باغبانی استفاده کرد. برای این کار در ته کیسه سوراخ های کوچکی ، به عنوان زهکش، ایجاد کرده سپس کیسه را با خاک یا ترکیب دیگری پر ساخته، درون هرکدام یک قلمه ریشه دار می کنند یا یک یا چند بذر می کارند. در موقع انتقال به مزرعه یا باغچه، پس از عملیات لازم مانند مقاوم کردن نسبت به سرما، کیسه ها را به آهستگی بدون آنکه صدمه ای به ریشه ها بخورد و خاک اطراف آنها بریزد پاره کرده، و گیاه را به خاک منتقل می کنند .[/vc_column_text][vc_message message_box_style=”solid-icon” message_box_color=”vista_blue”]محیط کاشت [/vc_message][vc_column_text]از آنجا که محیط ریشه در گیاهان گلدانی محدود است و این گیاهان ، مانند گیاهانی که در مزرعه، باغ ، یا باغچه کشت می شوند نمی توانند ریشه های خود را گسترش داده، به طور طبیعی از منابع غذایی خاک استفاده کنند، برای برآورده ساختن احتیاجات گیاه ، با مخلوط کردن مواد مختلف محیط کاشتی درون گلدان ایجاد می کنند. اهم این مواد عبارتند از:
- خاک
خواص فیزیکی و شیمیایی خاک که جزئی از مواد متشکله محیط کشت گیاهان گلدانی است.
1-1. مواد آلی
مواد آلی مورد نیاز جهت محیط کشت از دو منیم مختلف حیوانی و نباتی تامین می شود .
اول – کودهای حیوانی – کودهای حیوانی شامل مدفوعات چهارپایان ، پرندگان، پودر استخوان، و مواد زاید کشتارگاه ها مانند خون تازه، خون و گوشت خشک شده ، شاه و سم حیوانات و غیره است. همچنین ، از کود انسانی نیز ممکن است استفاده شود . این کودها نه تنها خواص فیزیکی خاک را بهبود می بخشند بلکه در تقویت خاک و تکمیل خواص شیمیایی آن نیز نقش مهمی ایفا می کنند . ترکیب شیمیایی این کودها، بسته به نوع حیوان و خوراکی که مصرف می کند، متفاوت است . علاوه بر مدفوع ، از ادرار حیوانات نیر می توان برای تقویت خاک استفاده کرد. برای جلوگیری از هدر رفتن ادرار حیوانات که بویژه برخوردار از مواد ازته غنی است، در زیر پای حیوانات مقداری کاه خشک می پاشند تا ادرار را به خود جذب کند؛ بعلاوه کف اصطبل را با سیمان و سنگ می پوشانند تا ادرار بزمین فرو نرود . تخته های کودی زیر پای حیوانات را در محلی جمع کرده و برای جلوگیری از هدر رفتن ازت آن، آنرا برروی هم بصورت فشرده در جای غیرقابل نفوذی می انبارند و چون فعالیت باکتریها، برای تجزیه مواد، و تبدیل مواد آلی ازته به ازت قابل جذبه ، در محیطی مرطوب صورت میگیرد مرتباً روی آن آب می پاشند . این کود را پس از شش تا هفت ماه که رنگ قهوه ای بخود گرفت، و قبل از پوسیده شدن کامل کاه داخل آن، به زمین می دهند یا با خاک و مواد دیگر، جهت استفاده گیاهان گلدانی مخلوط می کنند .
از کود انسانی نیز در باغبانی استفاده می شود؛ ولی با توجه به آلودگی فراوان این کود ، باید در محلی دور از نقاط مسکونی انبار شود . و به محصولاتی داده شود که بصورت پخته مصرف می گردند. امروزه مصرف کودهای آلی حیوانی و بخصوص انسانی برای گیاهان گلدانی که در داخل خانه نگهداری می شوند یا باغچه منازل، کلاً به لحاظ بهداشتی منسوخ شده و بجای آن از کودهای آلی نباتی ، آنهم اغلب پس از استریل کردن ، استفاده می کنند.
دوم-کودهای نباتی – در باغبانی علاوه بر کود سبز ، از کودهای زیر نیز استفاده می شود :
الف: خاکبرگ – خاکبرگ که از پوسیده شدن موادی، مانند برگ درختان چمن های قیچی شده و غره، حاصل می شود اررش غذایی چندانی ندارد و تنها به منظور سبک و قابل نفوذ کردن خاک های گلدانی مورد استفاده قرار می گیرد. برای تهیه خاکبرگ در فصل پاییز، برگ های خشک درختانی که رگبرگ های ضخیم و خشن ندارند (مانند درختان میوه، افرا، نارون و فیره) را در محلی در روی سطح زمین یا در یک گودال به صورت یک لایه جمع آوری کرده، پس از آنکه با آب پاشی ، رطوبت لازم را تامین کردند برای تسریع در پوسیده شدن آنها مقداری کود ازته مانند اول به بدان اضافه می کنند ، سپس یک لایه دیگر برگ ریخته و با تکرار عمل آبپاشی و کودپاشی به انباشتن مقدار مورد نظر برگ می پردازند . در اثر رشد و نمو باکتری ها برگ ها ، به تدریج، پوسیده می شوند : معمولاً هر از چندی این توده را از هم می باشند و دوباره در محل دیگری بر روی هم می ریزند ؛ این کار به منظور جلوگیری از حرارت زیادتر از حد در داخل توده، که باکتری ها را از بین می برد و هوا رسانی به باکتری های هوازی انجام می گیرد ، به هم خوردن توده خاکبرگ ، مراحل پوسیده شدن را تسریع می کند . در شرایط عادی ، خاکبرگ پس از ۸ تا ۱۲ ماه قابل استفاده می گردد ؛ ولی خاکبرگ هایی که ۳ تا ۴ سال مانده باشند ترجیح داده می شوند . خاکبرگ آماده شده را باید الک کرد تا چوب ها و قسمت های زاید آن جدا شود . خاکبرگ ممکن است محتوی بذور علف های هرز آفات و امراض باشد لذا باید قبل از مصرف ضد عفونی گردد .
ب : پیت ( تورب ) – پیت یا تورب عبارت از بقایای گیاهان آبزی باتلاق ها و مرداب هاست که زیر آب به حالت نیمه پوسیده و تجزیه شده بجا مانده است و خرد شده آنرا پس از استخراج، در ترکیبات خاکی گلدانی بکار می برند ترکیبات تورب ها یا پیت های مختلف بر حسب نوع گياهی که از آن بوجود آمده اند، مقدار پوسیده بودن ، مقدار مواد معدنی و درجه اسیدی بودن ، متفاوت است. از میان انواع پیت در ایران “پیت خزه ” از همه معروفتر است که دارای رنگ قهوه ای می باشد و ظرفیت نگهداری آبی حدود ده برابر وزن خشکش دارد . این ماده، اسیدی و با واکنشی برابر 8/3 تا ۵ /۴ بوده، مقدار کمی ازت دارد و فسفر و پتاس آن ناچیز است، بنابراین بیشتر بمنظور نگهداری آب به خاک گلدان ها اضافه می شود . قبل از اضافه کردن پیت خزه به خاک باید ، در صورت لزوم ، آنرا تکه تکه کرد و لازم است که آنرا مرطوب ساخت .
پ : خزه اسفاگنوم – خزه اسفاگنوم بقایای خشک شده گونه های مرداب های اسیدی جنس اسفاگنوم می باشد که ظرفیت جذب آب زیادی دارد، یعنی 10 تا 20 برابر وزنش آب جذب می کند . این خزه شامل کمی مواد معدنی و دارای واکنشی در حدود 5/3 می شد . از خصوصیات این ماده آنست که استریل بوده و حاوی چند ماده اختصاصی قارچ کش است که از مرگ گیاهچه جلوگیری می کند.
1-2. مواد معدنی مهمترین موادی که به محیط کشت گیاهان گلدانی اضافه می شود عبارتند از: الف: ورامی کولایت – این ماده معدنی از نوع میکاست که وقتی حرارت ببیند حجمش زیاد می شود . مواد شیمیایی آن ، سیلیکات های منیزیوم ، آلومینیوم و آهن است که آب خود را از دست داده اند. از نظر واکنش خنثی است و قادر است به میزان زیادی آب جذب کند. از آنجا که ورمی کولایت ظرفیت تبادل کا تیونی نسبتاً بالایی دارد می تواند مواد غذایی را، به صورت ذخیره ، نگهداشته و بعداً آزاد سازد . نکته مهمی که در مورد ورمی کولایت باید در نظر گرفته شود آنست که وقتی مرطوب است و حجمش زیاد می شود نباید تحت فشار قرار گیرد جون ساختمان متخلخل خود را از دست می دهد.
ب : پرلایت- این ماده که برنگ سفید خاکستری است منشاء آتشفشانی دارد و از گدازه های آتشفشانی سرد استخراج می گردد. پرلایتی که در باغبانی مصرف می شود دارای ذراتی است به قطر 5/1 تا ۳ میلیمتر، پرلایت بین ۳ تا ۴ برابر وزنش به خود، آب جذب می کند و واکنشی بین ۶ تا ۸ دارد . خاصیت تبادل کاتیونی نداشته ، فاقد مواد غذایی معدنی است . اضافه کردن آن به خاک بیشتر به منظور، افزایش میزان هوای مخلوط های خاکی صورت می گیرد .
1-3. سایر مواد
از مهم ترین این مواد می توان زباله را نام برد که در سطح بزرگ در خارج شهرها جمع آوری می شود و پس از پوسیده شدن و غربال کردن خرد شده ، برای باغبانی به صورتی قابل مصرف در می آید . در باغ ها و مزارع نیز ممکن است مواد زاید را جمع آوری و توده کرد و مرطوب نگهداشت، تا پس از پوسیدن مورد استفاده قرار گیرد . امروزه ، در شهرهای بزرگ خارج ، دستگاه های کوچکی که در منازل قابل نگهداریست ساخته شده که زباله و مواد زاید پوسیدنی در آنها نگهداری می شود تا پس از پوسیدن در گل کاری منازل مورد استفاده قرار گیرند.[/vc_column_text][vc_message message_box_style=”solid-icon” message_box_color=”vista_blue”]2. مخلوط های خاکی [/vc_message][vc_column_text]چنانکه در گیاهان گلدانی ، فقط از خاک استفاده شود ، چون خاک سنگین و فاقد هواست پس از آبیاری ، متراکم و چسبیده می شود و پس از خشک شدن تشکیل یک رو به سخت و ترک دار می دهد که به نام سله معروف است . این خاک ها پس از آبیاری، بد علت انقباض از جدار گلدان جدا شده ، در نتیجه فاصله ای بین گلدان و محیط کشت درون آن ایجاد می گردد. در آبیاری بعدی آب از شکاف بین گلدان و خاک سریعاً می گذرد و بدون آنکه محیط کشت را مرطوب سازد به ته گلدان میرد و از سوراخ زهکش آن خارج می گردد. برای رفع این مشکل لازم است که به خاک مقداری شن و مواد آلی اضافه شود . دو نوع مخلوط خاکی زیر قابل توصیه است :
الف: برای کشت قلمه های ریشه دار و نهال های بذری:
یک یا دو قسمت شن
یک قسمت خاک لمونی
یک قسمت خاکبرگ (بیت خزه یا مواد پوسیده دیگر)
ب : برای درختان و درختچه های گلدانی :
یک قسمت شن
دو قسمت خاک لمونی
یک قسمت خاکبرگ (بیت خزه یا مواد پوسیده دیگر)
به این مخلوط ها می توان بر حسب نیاز کودهای شیمیایی نیز اضافه کرد .
- کشت بدون خاک
دیر زمانی است که کوشش بر آن بوده که گیاهان در محیطی غیر از خاک کاشته شوند ، تا پرورش گیاهان ، مستقل از نوع خاک، عیناً قابل تکرار باشد ؛ بی آنکه لازم آید هر مرتبه بر حسب نوع خاک رطوبت و کود دهی تغییر داده شود ، بدین معنا که کلیه عناصر غذایی را، به میزان مورد نیاز گیاهان مختلف در اختیار آنها قرار داد به نحوی که گیاه بهترین رشد خود را داشته باشد. البته چنین محیطی باید مانند خاک، بتواند ، هوا، رطوبت و مواد غذایی را به میزان کافی و یکنواخت در اختیار گیاه بگذارد .
یکی از این روشها کاشت گیاهان اسید دوست (مانند آزاله) در پیت خزه بی خاک می باشد که در مقایسه با خاکه محیط اسیدی بهتری در اختیار گیاه می گذارد . در این مورد باید از پیت خزه درشت استفاده کرد و آنرا همیشه مرطوب نگهداشت تا از خشک شدن کامل آن جلوگیری کرد (چون مرطوب کردن دوباره آن تقریباً غیر ممکن است.)
روش دیگر کشت بدون خاک: کشت در ماسه است که در ابتدا به منظور مطالعه نیاز گیاهان به مواد معدنی بکار می رفت ولی بعداً در سطح تجارتی مورد استفاده قرار گرفت . امروزه در سطح تجارتی ، معمولاً ، کاشت در سنگریزه بکار می رود که در آن با استفاده از سنگریزه و مواد درشت تر از ماسه، گل های بریده و گل های گلدانی را پرورش می دهند . روش کار بدین ترتیب است که با استفاده از تورهای سیمی یا نخی ، گیاهان گلخانه را در سنگریزه، درون سکوهای لبه داری که نسبت به آب غیرقابل نفوذ باشند می کارند و در فواصل زمانی معین مواد غذایی را، به صورت محلول، همراه با آب آبیاری به این سکوها می رسانند . پس از اینکه گیاهان ، آب و مواد غذایی را دریافت کردند مقدار اضافی محلول مجدداً به مخزن اصلی بر می گردد. میزان دفعات آبیاری از یک مرتبه تا چندین مرتبه در روز بر حسب نوع و اندازه گیاه و میزان درجه حرارت و نور ، متغیر است. آبیاری به کمک کلیدهای خودکار انجام می گیرد و خطر آبیاری زیاد از حد، به علت اینکه سنگریزه ها آب خود را به آسانی از دست می دهند، زیاد نیست. در عین حال باید توجه کرد که زهکشی در چنین محیطی خوب باشد.
به محلول مذکور باید هر هفته یکبار سولفات آهن (به میزان 30 گرم در هزار لیتر آب) و هر ماه یکبار سولفات منیزیوم ( به میزان 5/7 گرم در هزار لیتر آب) اضافه کرد. از آنجا که لازم است که واکنش محیط کشت همیشه در حدود خنثی باشد باید هر چند یکبار محلول را کنترل کرد و واکنش آنرا با استفاده از چند قطره اسید سولفوریک یا سود تنظیم نمود. البته باید توجه داشت که مقدار و درصد مواد غذایی با رشد گیاه تغییر می کند. یکی از مشکلات کاشت در سنگریزه، عدم امکان استریل کردن مخزن و لوله ها در فاصله ی زمانی بین کاشت دو محلول است که این موضوع می تواند موجب افزایش میزان آلودگی در گلخانه شود.
کشت در آب در سطح کوچک امکان پذیر است. برای این کار معمولاً ظروف شیشه ای به عمق 20 سانتیمتر استفاده می شود که گیاه را به کمک تنوری سیمی یا چوب پنبه سوراخ داری که در دهانه شیشه قرار دارد نگهداری می کنند. در این مورد بذور را باید قبلاً سبز کرد و سپس در دهانه شیشه قرار داد قلمه ها و پیازها را می توان مستقیماً روی دهانه شیشه قرار داد. امروز در تجارت، کشت در آب، به نام هایدروکالچر برای پرورش گیاهان مختلف انجام می شود.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_media_grid grid_id=”vc_gid:1514296627759-07f1bc55-c911-1″ include=”15629,15627,15628,15626″][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_message message_box_style=”solid” message_box_color=”pink”]
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شرکت گلستان موج است.
[/vc_message][vc_message message_box_style=”solid” message_box_color=”peacoc”]استفاده از مطالب این بانک با ذکر منبع و لینک دادن به بانک بلامانع می باشد.
[/vc_message][vc_message message_box_style=”solid” message_box_color=”green” icon_fontawesome=”fa fa-check”]گلستان موج صرفا یک فضای مجازی نیست!!
[/vc_message][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]
با تشکر از مطالب خوبتان