آشنايي با گياه آزولا

ريشه کلمه آزولا يوناني است. آزولا از دو بخش azo و olloyo تشکيل شده است.
معناي اين کلمه “در خشکي مردن” است پس نام آزولا وابستگي کامل آن را به آب نشان مي دهد.
اجزا حيات مانند يک زنجيره به هم متصل است و همين اتصال باعث مي شودکه هنگام مطالعه، انسان به بررسي عوامل ديگر هم بپردازد .براي مثال هنگامي که دماي هوا در منطقه اي از کره زمين رو به گرمي مي رود علت آن را مي توان در قطع درختان نقاط ديگر يافت .گونه گياهي آزولا هم مهمان ناخوانده اي بود که در سال ۱۳۶۳ براي پرورش برنج وارد ايران شد.
قابليت هاي منحصر به فرد اين گياه باعث شد که هيچ کنترلي بر روي آن صودت نگيرد و اين گياه به طور وسيعي در شمال کشور رشد کند ما فقط آزولا را براي کشت برنج وارد ايران کرديم و از خواص ديگر آن هيچ اطلاعي نداشتيم. در اين مقاله با برخي خواص آزولا آشنا مي شويم

ريشه کلمه آزولا يوناني است.آزولا از دو بخش azo وolloyo تشکيل شده است.معناي اين کلمه “در خشکي مردن” است
پس نام آزولا وابستگي کامل آن را به آب نشان مي دهد.
آزولا سرخس شناور آزادي است که معمولا در آبهاي راکد و آرام نهرها تالاب ها و شاليزارها از نواحي معتدله گرفته تا نواحي گرمسيري يافت مي شود .اين گياه با ريشه هاي نازکي که دارد همانند فرشي است که روي سطح آب گسترش پيدا کرده است .برگهاي اين گياه ظريف و کوچک وحساس است و بسته به اينکه در چه مقطعي از زمان رشد باشد رنگهاي متفاوتي دارند.مثلا هنگامي که گياه در آستانه ي رشد است رنگ آن سبز مغز پسته اي است وکم کم رنگ آن تيره مي شود و گاهي قرمز ونقره اي هم مي شود . اين گياه مي تواند در عرض دو تا سه روز به دو برابر حد معمول خود برسد.اين گياه داراي گونه ها و زير گونه هاي متفاوتي است و بسته به شرايط محيطي رنگ و اندازه هاي گسترش آن متفاوت است .
پراکنش سريع اين گياه در سراسر دنيا و رشد سريع و تثبيت نيتروژن آن توجه بسياري از محققان را به خود جلب کرده است زيستگاه اوليه آزولا کاليفورنياي آمريکاست .

موارد مصرف متعددي براي آزولا وجود دارد که هر کدام به صورت مستقيم وغير مستقيم براي انسان مفيد است که در زير به آن اشاره مي کنيم.
۱. کشت برنج :
همان طور که مي دانيم برنج يکي از پر مصرف ترين مواد غذايي است ودر واقع علت اصلي ورود آزولا به ايران کشت برنج بود .استفاده از آزولا براي کشت برنج باعث مي شود که نشا برنج در شالي زار استحکام بيشتري داشته باشد وبراي همين نشا کمتري از بين مي رود .با مصرف آزولا وزن خشک تعداد وزن خوشه هاي برنج و ميزان پروتئين دانه برنج افزايش پيدا مي کند.
۲٫ کمپوست و کود گياهي :
استفاده از آزولا براي توليد کمپوست وکود باعث کاهش مصرف موادوکودهاي شيميايي مي شودوبراي همين ميوه جات وسبزي جات اورگانيک وسالم داريم.
۳٫ غذاي حيوانات:
استفاده از آزولا براي علوفه ي دام و غذاي طيور مناسب است چون در اين صورت ديگر نيازي به مکملهاي شيميايي و انرژي زاوهرموني نداريم و از اين طريق مواد پروتئيني سالم در اختيارمردم قرار مي گيرد .
۴٫تغذيه انسان :
اين گياه براي تغذيه انسان مفيد است .کاربرد اين گياه در ساير کشورها نشان مي دهدکه نتهااين گياه براي انسان سمي نيست بلکه اشکالات گوارشي هم براي انسان ايجاد نمي کند.بتا کاروتن موجود در آزولا از هويچ هم بيشتر است .همچنين به خاطر پروتئين بالايي که دارد توجه خيلي ها را به خود جلب کرده است .آزولا سرشاراز عناصرفسفر –کلسيم-منيزيم-پتاسيم است.
۵٫ تآمين انرژي :
در کشورهاي آسياي جنوب شرقي از آزولا هنگامي که ديگر نتوان هيچ استفاده ي مفيدي کردبراي تامين انرژِي استفاده مي کنندوبه اين ترتيب با کاربرد بيو گاز در مصرف سوختهاي ديگر صرفه جويي مي شود.
۶٫ ساير موارد :
از آزولا استفاده هاي ديگري هم مي شود که اين استفاده ها به گستردگي موارد قبل نيست مثل استفاده از آزولابه عنوان شاخص بيولوژيک براي تشخيص آلودگي در محيط/تهيه داروهاي ضد سرطان وآلرژي/صنايع بهداشتي و آرايشي /تزيئن استخر پارکها و منازل.

استفاده از گياهان آبزي براي خوراک انسان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. محققين انگليسي زمان جنگ دوم جهاني روي عصاره پروتئين برگ گياه، (Leaf protion) مطالعاتي را شروع کردند ولي اين امر بطور جدي دنبال نشد در عوض بسياري از محققين وقت خود را صرف پژوهش در مورد استفاده از اين گياهان بعنوان غذاي نشخوارکنندگان، کود (کود سبز، ماده معدني، کمپوست، بيوگاز) و غذاي آبزيان گياهخوار مثل ماهي کردند. اگر چه اين موارد استفاده جزء مراحل توليد غذا محسوب مي گردد ولي بطور مستقيم براي انسان استفاده نمي شود.
گياهان آبزي جزء محصولاتي هستند که ارزش غذايي بالقوه زيادي دارند، اين گياهان بسيار پرمحصول هستند و به شخم، کود، بذر و دروکردن احتياجي ندارند، بيش از ۴۰ گونه از گياهان آبزي خوراکي هستند ولي تعداد کمي از آنها بعنوان يک کمبود غذايي مورد استفاده قرار مي گيرند. گزارش شده است که بسياري از اين گونه ها براساس ماده خشک بيش از ده درصد پروتئين دارند که به اين شکل با علوفه هاي خشک معمولي قابل مقايسه مي باشند.
آزولا يک سرخس کوچک آبزي است که در سطح جهان پراکندگي وسيع دارد. مشخص شده است که اين سرخس مقادير قابل توجهي مواد غذايي ماکرو و ميکرو و همچنين ارزش پروتئين خام بالا بميزان ۲۳-۳۷ درصد دارد. گرچه موارد استفاده اصلي آزولا بعنوان کود سبز است، ولي اخيرا بر روي استفاده از آزولا بمنظور تغذيه انسان و دام تحقيقاتي صورت پذيرفته است.
اخيرا يکي از گونه هاي علوفه آبي که بعلت ارزش بالقوه اش بعنوان کود سبز و همچنين خوراک انسان و برخي دامها در فيليپين مورد توجه قرار گرفته است، آزولا مي باشد.
استفاده از آزولا بصورت علوفه تازه، خشک يا تخمير شده براي خوک، طيور و ماهي در سراسر آسيا و مناطقي از آفريقا مرسوم بوده است، قطعات کوچک آزولا براي علوفه، در کانالها و مردابها در سراسر جنوب غربي چين رشد مي کند.