آویشن گیاهی از خانواده نعناع است که در مصر باستان از آن برای مومیایی کردن استفاده میکردند در حالی که در یونان به عنوان عود کاربرد داشته است. گیاه آویشن به دلیل خواص درمانی از قبیل نقش آن در درمان آکنه و فشارخون بالا شناخته شده است.
این گیاه با اریگانو هم خانواده است. در آذربایجان به «آویشن»، «کهلیک اُتی» و در زبان مردم لر به خصوص در مناطق بختیاری به این گیاه اوشوم گفته می شود. در زبان مردم رودبار استان گیلان به آن، «پلنگ مشت» میگویند و طعم دهنده اصلی غذایی به نام شامی رودباریاست. یکی از گونههای این گیاه که در مناطق کوهستانی شمال خراسان به وفور یافت میشود به زبان کردی کرمانجی «آنخ» نام دارد.
گونههای مختلفی از آویشنیان در کوهستانهای ایران میروید. در کتب طب سنتی فارسی با نام «حاشا»، «اوشن» و «صعتر الحمیر» نام برده شده است. در مناطق مختلف ایران گونههای مختلف ایران گونههای مختلف با اسامی محلی متفاوتی شناخته میشود از جمله در همدان «آزربه»، در اطراف تهران «آویشن یا آویشم»، در طالقان «زروه»، در آذربایجان و مناطق ترکی زبان «ککلیک اوتی» یا «کاکله اوتی»، و در سایر مناطق «صعتر»، «زعتر»، «اوشن»، «اشمه کوهی»، «سی سنبر» و «سوسنبر» نامیده میشود
افرادی که به آکنه مبتلا هستند مواد دارویی بسیاری را برای درمان این عارضه پوستی امتحان میکنند که اغلب نتیجه خوبی نمیگیرند. اما آویشن به دلیل دارا بودن خواص ضدباکتریایی ممکن است در آینده به عنوان عنصر مقابله کننده با آکنه مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بررسیها حاکی از آن است که این گیاه یک روش طبیعی بهتر از داروهای شیمیایی ضدآکنه برای درمان این عارضه عمل خواهد کرد . تاریخ استفاده از داروهای گیاهی برای درمان بیماریها به چند هزار سال پیش برمیگردد.
یکی از مشکلاتی که اغلب نوجوانان و جوانان با آن دست و پنجه نرم میکنند، آکنه یا غرور جوانی است. آکنه به وسیله یک باکتری با نام پروپیونی باکتریم به وجود میآید. این باکتری منفذهای پوست را عفونی میکند و در نتیجه تبدیل به جوش میشود. در حال حاضر برای درمان آکنه از آنتیبیوتیک، کرمهای موضعی و بنزوئیل پراکسید شیمیایی استفاده میشود. همانطور که میدانید، این گونه داروها با عوارض جانبی زیادی همراه است، برای مثال باعث بروز سوزش و التهاب روی پوست میشود، همچنین ممکن است سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند، حتی این احتمال وجود دارد که با گذشت زمان باکتری نسبت به آنتیبیوتیک مذکور مقاوم شود. به همین سبب محققان دانشگاه لیدزمترو پولیتان تحقیقاتی را در این زمینه انجام دادند و توانستند محلولی را با استفاده از گیاه آویشن کشف کنند که اغلب تحت عنوان تنتور از آن یاد میشود.
این دارو نسبت به کرمها و محلولهای شیمیایی بهتر میتواند باکتریهای آکنه را از بین ببرد. مارگاریتا گومز، رئیس این گروه تحقیقاتی میگوید: گیاهانی مانند مُر، گل همیشه بهار و آویشن مورد آزمایش قرار گرفت و مشخص شد که عصارههای آن ها در از میان بردن باکتری آکنه بسیار مفید است، البته در میان آن ها آویشن بهتر عمل میکند، به همین علت ما به دنبال آن هستیم تا تنتور آویشن را جایگزین داروهای ضد آکنه امروزی به ویژه بنزوئیل پراکسید کنیم.
گیاه آویشن به مدت چند هفته در الکل قرار داده میشود تا از این طریق ترکیبات آن خارج شود. مقداری پایه الکل نیز به تنتور آویشن اضافه میشود تا خاصیت ضدعفونی آن بیشتر شود. در حالی که گفته میشود این محصول به شکل اسپری به بازار عرضه خواهد شد شما هم میتوانید در خانه به راحتی این عصاره را آماده کنید. به این صورت که نیم فنجان آویشن خردشده را با چند قاشق چایخوری چای سبز مخلوط کنید، سپس آن را بجوشانید و دمکرده آن را در یخچال نگه دارید. پنبهای را به مایع مذکور آغشته کنید و روزانه روی صورت بمالید و شاهد معجزه این گیاه باشید.
روغن آویشن که از برگهای آن گرفته میشود اغلب به عنوان داروی طبیعی برای سرفه کاربرد دارد. در یک مطالعه مشخص شد ترکیب آویشن با برگهای گیاه «پاپیتال» به تسکین سرفه و دیگر علائم برونشیت کمک میکند.
تأمین تمامی ویتامینهای مورد نیاز بدن در روز از طریق خوردن مواد غذایی تا حدودی سخت است. اما آویشن منبع غنی از ویتامین C و A است. همچنین از دیگر فواید آویشن وجود مس، فیبر، منگنز و آهن در آن است.
گرد و خاک یکی از خطرناکترین آلایندههای هوا در فضای خانه است که میتوان برای از بین بردن آن از روغن آویشن استفاده کرد. روغن این گیاه دارای خواص ضدقارچی است.
آویشن یکی از عناصر تشکیل دهنده بسیاری از حشرهکشها به حساب میآید و برای از بین بردن ویروس، باکتریها، موشها و دیگر جانوران موذی استفاده میشود. برای ساخت یک آفتکش خانگی چهار قطره از روغن آویشن را با روغن زیتون ترکیب کنید.
روغن آویشن اغلب برای معطر کردن استفاده میشود چرا که حاوی ماده فعالی به نام «کارواکرول» است. در مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۳ مشخص شد کارواکرول با تأثیر روی فعالیت اعصاب موجب تقویت احساس سرحالی و شاد بودن در فرد میشود.
مصرف آویشن برای افرادی که از فشارخون بالا رنج میبرند توصیه نمیشود. قبل از مصرف حتماً با پزشکتان مشورت کنید. اما نتایج یک مطالعه جدید نشان میدهد عصاره آویشن به طور چشمگیر میزان ضربان قلب را در موشهای مبتلا به فشارخون بالا کاهش میدهد و همچنین به پایین آوردن میزان کلسترول کمک میکند. کارشناسان توصیه میکنند یکی از روشهای مطمئن استفاده از آویشن برای کاهش ضربان قلب جایگزین کردن آن با نمک در مواد خوراکی است.
آویشن در طب سنتی ایران و اروپا، کاربرد دارویی دارد. آویشن دارای طبیعت گرم و خشک است و در طب سنتی برای درمان افرادی که دارای بلغم غلیظ هستند استفاده می شود. از آویشن در صنایع غذایی (پیتزا، پاستا، ماهی، پنیر، لیکور، ذرت مکزیکی و…)، دارویی، بهداشتی و آرایشی استفاده میشود.
دمنوش آویشن اساساً ضدعفونی کننده و خلط آور است از این رو برای درمان سرفههای خشک، سرماخوردگی، سیاهسرفه و التهاب دستگاه تنفس فوقانی بسیار مؤثر است؛همچنین تأثیر فوقالعادهای برروی هضم غذا، تنظیم خواب و تقویت سیستم اعصاب دارد و نیز ضد افسردگی، ضد صرع و ضد نفخ هم میباشد.همچنین در درمان پیچش روده و اسهال و اسپاسم عضلانی مؤثر است.