شوید

شوید گیاهی چند ساله و یا یکساله از خانواده چتریان است. ارتفاع آن به ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر می رسد. ساقه ها باریک و متناوب بوده که انشعابات زیادی دارند. برگها نخ مانند هستند ولی از برگهای رازیانه پهنای بیشتری دارند. گلها سفید و یا سفید-زرد هستند که در گل‌آذین چتری قرار می گیرند. بذرها نازک بوده که خطوط برجسته ای بر روی آن قرار دارد. ترکیبات موجود در شوید عبارتند از کربوهیدراتها، فیبر، ویتامین B1، B2، B3، B5، B12 ، ویتامین A، ویتامین C و همچنین کلسیم، آهن، منیزیم، منگنز، پتاسیم، فسفر، سدیم و روی. ترکیبات معطر شوید شامل Apiole، dillapiole، Carvone، Myristicin و Umbelliferone می شود
میوه شوید دارای ۵/۲ تا ۴ درصد اسانس می باشد که مقدار آن براساس منطقه جغرافیایی و فصل تغییر می کند و تا ۷/۷ درصد هم می رسد. قسمت اعظم اسانس میوه شوید، دـ کارن، لیمونن و آلفافلاندرن است که هر سه حدود ۹۰ درصد اسانس را شامل می شوند. ترکیبات دیگر میوه شوید عبارتند از: دیلانوزید، کومارین‌ها، کامپفرول و ترکیب ۳ـ گلوکورونیده آن، وی سنین، میریستیسین و سایر فلاوونوئیدها، اسیدهای فنلی، پروتئین(حدود ۱۶ درصد)، چربی (حدود ۱۵ـ ۱۰ درصد). اسانس سر شاخه هوایی شوید که از سر شاخه تازه آن به روش تقطیر با بخار آب به دست می‌آید، شامل ۲۸ تا ۴۵ درصد ترکیبات کتونی مانند کارون می ‌باشد که بر اساس فصل محصول ‌برداری متفاوت است. ریشه گیاه شوید نیز دارای اسانس است که ۹۵ درصد اسانس ریشه را آلفا ـ بتاپینن تشکیل می دهد
شوید برای رشد مناسب به آب و هوای گرم به خصوص در تابستان نیاز دارد. شوید به آفتاب کامل برای رشد نیاز دارد و کمترین میزان سایه نیز رشد آن را محدود می کند. بذرهای شوید می توانند بین ۳ تا ۱۰ سال قوه نامیه خود را حفظ کنند.
فصل گلدهی شوید شهریور و مهر است. بهترین زمان برداشت برگها در زمانیست که گلها شروع به باز شدن می کنن
به دلیل اینکه شوید می تواند حشرات گرده‌افشان را جلب کند، کشت آن همراه با خانواده کدوئیان سودمند است. در مطالعات نشان داده شده است که شوید می تواند با باکتری استافیلوکوکوس و میکروب Saccharomyces cerevisiae مقابله کند
خواص شوید عبارتند از درمان کمبود اشتها، عفونتها، مشکلات مجاری گوارشی، مشکلات مجاری ادراری، اسپاسم، نفخ، اختلالات خواب، تب، سرماخوردگی، برونشیت، مشکلات کبد و صفرا
شوید آفت و یا بیماری خاصی ندارد. گاهی اوقات بلایت و بیماری باکتریایی aster yellows می توانند سبب خسارتهای جدی شوند. شته ها نیز می توانند مشکل زا باشند
تکثیر شوید از طریق کاشت مستقیم بذر در بهار است
مصرف خوراکی شوید معمولا عوارض جانبی به همراه ندارد ولی ساییده شدن آن بر روی پوست منجر به التهابات پوستی و حساسیت پوست در برابر آفتاب می شود. بذر شوید باعث آغاز قاعدگی در زنان می شود و از اینرو سبب سقط جنین در زنان باردار می شود. در نتیجه، زنان باردار نباید از شوید و به خصوص بذر آن استفاده کنند. افرادی که به گیاهان دیگری از خانواده چتریان مثل رازیانه، هویج و … حساسیت دارند نیز، نباید از شوید استفاده کنند. شوید با لیتیوم تداخل دارویی دارد. این گیاه تا حدودی مدر بوده و بر روی مکانیزم عمل لیتیوم در بدن تاثیر می گذارد و می تواند عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد
شوید یک ماده اولیه ضروری برای ترشی‌ها و سبزی‌پلو است. این گیاه سالیانه که به راحتی قابل کشت است، علاوه بر زیبایی، حشرات مفید را نیز به باغچه شما جذب می‌کند.
شویدهای معمولی تا ارتفاع حدوداً ۱ متر رشد می‌کنند. شویدهای دسته‌ای، یکی از انواع کوتاه‌تر این گیاه هستند که بذرهای کمتری تولید می‌کنند. تکثیر شوید به شیوه نشا کردن خیلی مناسب نیست، برای همین بهتر است کاشت محصول خود را با بذر در باغچه آغاز کنید. اگر می‌خواهید در زمان اولین ترشی یا شور خیار، شوید های شما آماده باشد، کاشت آن‌ها را یک یا دو هفته قبل از آخرین سرمای بهاری آغاز کنید.

شوید گیاهی مدیترانه ای است و در تمام نقاط دنیا می روید. در طول رویش بخصوص در مرحله نمو گلها و تولید میوه به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد.این گیاه به سرما، حساس نیست و بذر در درجه حرارتهای پائین قادر به رویش است. درجه حرارت مناسب برای رویش بذر ۸ تا ۱۰ درجه سانتی گراد است. دوره رویشی گیاه کوتاه است. از بدو رویش بذر تا رسیدن میوه ها مدت زمانی برابر ۱۰۰ تا ۱۲۰ روز به طول می انجامد. چنانچه بذرهای کاملاً رسیده در مکان مناسبی نگهداری شوند دو الی سه سال از قوه رویشی مناسبی برخوردار خواهند بود. شوید را تقریباً درهر نوع خاکی به استثنای خاکهای بسیار سبک و تهی از مواد و عناصر غذایی و خاکهای سنگین رسی می توان کشت کرد. خاکهای مناسب برای کشت شوید خاکهایی با بافت متوسط و با رطوبت کافی است. گیاه تا قبل از گل دهی از رشد و نمو سریعی برخوردار است. در طول رویش به مقادیر فراوان آب نیاز دارد.

گیاه شوید در خاک غنی و نرم و در مناطق بسیار آفتاب‌گیر به خوبی رشد می‌کند.

شوید به بستر مناسب و عاری از علف هرز نیاز دارد. خاک سطحی باید نرم و کم و بیش متراکم و فاقد پستی بلندی باشد تا جوانه زدن بذر به طور یکنواخت انجام گیرد. در پائیز باید زمین شخم زده شود. و ثلث ازت به همراه تمامی کودهای فسفر و پتاس لازم به خاک اضافه شود و سپس در اواخر اسفند با انجام دیسک مناسب اقدام به شکستن سله ها و خرد کردن کلوخ ها نمود و زمین را برای کشت تسطیح کرد. چون بذر گیاه کوچک است باید خاک سطحی نرم و متراکم باشد تا استقرار بذر بخوبی انجام گیرد. لذا قبل از کاشت انجام غلتکی سبک توصیه می شود تا خاک سطحی متراکم شود و پس از کاشت انجام غلتک سبکی به منظور تماس بذر با خاک جهت تسریع در جذب آب و عناصر غذایی و در نتیجه تسریع و هماهنگی در رویش بذرها ضروری است.

شوید را مانند اکثر گیاهان یکساله می توان با هر گیاهی به تناوب کشت نمود. در صورتیکه که شوید برای استفاده از پیکر رویشی آن کشت شود قبل و پس از آن می توان هر نوع گیاهی را کشت نمود. شوید را می توان با بعضی از گیاهان دو ساله که حاوی اسانس هستند مانند زیره سیاه دو ساله و مریم گلی کبیر به صورت مخلوط کشت نمود. بهتر است شوید با غلات به تناوب کشت گردند.زمان و نحوه کاشت شوید به چگونگی استفاده از اجزاء گیاه (بذر یا پیکر رویشی) بستگی دارد.اگر هدف از کاست تهیه بذر و استخراج اسانس از پیکر رویشی گیاه باشد کشت مخلوط صورت نگیرد و زمان مناسب برای کاشت شوید اوایل بهار (اواخر اسفند) می باشد. اگر هدف از کاشت شوید استفاده به عنوان ادویه و سبزی باشد از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت زمان مناسب کاشت گیاه می باشد و می توان از کشت مخلوط نیز استفاده کرد. عمق بذر ۵/۱ تا۲ سانتی متر مناسب است و چنانچه برای استفاده از پیکر رویشی و ادویه کشت می شود فاصله ردیف ها از یکدیگر ۱۲ سانتی متر مناسب می باشد لیکن اگر هدف از کاشت شوید استخراج اسانس از پیکر رویشی گیاه باشد فاصله بین ردیف ها از یکدیگر ۲۴ سانتی متر مناسب خواهد بود.مقدار بذر مورد نیاز برای هر هکتار ۱۲ تا ۲۰ کیلوگرم (به کیفیت رویشی بذر بستگی دارد) می باشد. تعداد بذر در هر متر طول ردیف باید ۱۰۰ تا ۲۰۰ عدد باشد.

دانه‌ها را به عمق نیم سانتی‌متری، و در ردیف‌هایی که بین ۴۵ تا ۶۰ سانتی متر از هم فاصله‌دارند بکارید. کار دیگری که می‌توانید انجام دهید این است که آن‌ها را در بستری از خاک پخش کرده و به ملایمت با شن کش دانه‌ها را در خاک وارد کنید. گیاه در عرض ۱۰ الی ۱۴ روز از خاک خارج می‌شود. اجازه دهید که برای ۱۰ روز تا ۲ هفته رشد کرده و سپس آن‌ها را طوری کم پشت کنید که ردیف‌ها بین ۳۰ تا ۴۵ سانتی متر با هم فاصله داشته باشند. تا اواسط تابستان، هر چند هفته یک‌بار مجدداً کمی بذر بکارید تا در تمام طول فصل بتوانید برگ‌های جوان را برداشت کنید.
شوید را بصورت کرتی یا ردیفی می توان کشت نمود. بمنظور تولید حداکثر مقدار اسانس باید به صورت ردیفی کشت شود. چون بذرها کوچک هستند بهتر است ذرات خاک سطحی ریز و متراکم باشد. پس از کاشت انجام غلتک سبک ضروری است و سبب ایجاد تماس بذر با خاک و تسریع در جوانه زدن و سبز شدن آن می شود. پس از کاشت بلافاصله زمین را باید آبیاری کرد.

گیاه شوید خیلی بلند و باریک است، به همین دلیل ممکن است لازم باشد که در کنار بلندترین گیاهان پایه نصب کنید تا جلوی شکسته شدن آن‌ها در بادهای قوی را بگیرید. اجازه دهید که چند عدد از گیاه‌ها به مرحله بذر دهی برسند. در صورتی که وضعیت خاک تغییر داده نشود، این بذرها برای فصل بعد تعداد زیادی گیاه جدید برای شما ایجاد خواهند کرد.

قبل از هر چیز بگوییم که مصرف این دمنوش ها به تنهایی قادر به لاغر کردن شما نخواهند شد. به طور کلی هیچ ماده ی غذایی و نوشیدنی معجزه گری برای رسیدن به تناسب اندام وجود ندارد. لاغر شدن به اراده ی شما و کسب عادت های روزانه ی مناسب بستگی دارد. بهتر است برنامه ی غذایی تان را اصلاح کنید، مواد متنوعی وارد برنامه ی غذایی خود کرده و از چربی های مفید استفاده کنید. یادتان باشد که برای داشتن شکمی صاف باید ورزش منظمی داشته باشید. علاوه بر این دستورات حتماً این نوشیدنی ها را به برنامه ی روزانه تان اضافه کنید تا مکملی برای رسیدن به هدف لاغری تان باشند.

در طول رویش گیاه مبارزه با علف های هرز ضروری است. یک تا دو هفته قبل از کاشت شوید استفاده از علف کش مرکازین به مقدار ۳/۴ تا ۵/۵ کیلوگرم در هکتار جهت از بین بردن علف های هرز استفاده میشود. قبل از کاشت بذر از علف کش مالوران به مقدار چهار تا پنج کیلوگرم در هکتار می توان به صورت محلول پاشی استفاده کرد. وقتی که ارتفاع بوته به ۱۰ تا ۱۲ سانتی متر رسید از علف کش آفالون به مقدار دو کیلوگرم در هکتار استفاده میشود. لیکن وقتی هدف استفاده از پیکر رویشی بصورت سبزی یا ادویه باشد نباید علف کش مالوران در این مرحله (ارتفاع ۱۰ تا ۱۲ سانتی متر) استفاده نمود زیرا مدتی قبل از به ساقه رفتن گیاه محصول را باید برداشت نمود. از آفات شوید ، شته ها هستند که می توان از فوسدرین (phosdrin) 1/0 تا ۲/۰ درصد استفاده نمود از بیماریهای قارچی لکه سیاه شوید است که برای کنترل آن می توان از قارچ کش های فوندازول ۱/۰ درصد ، دیتان ۲/۰ درصد یا کاپتیال به صورت محلول پاشی قبل و بعد از گل دهی استفاده نمود.

به محض اینکه گیاه ۴ یا ۵ برگ ایجاد کرد، می‌توانید شروع به برداشت برگ‌های شوید کنید. در صورتی که تعداد زیادی شوید کشت کرده‌اید، می‌توانید تمام ساقه را جدا کنید و یا از هر کدام از آن‌ها، کمی از برگ‌ها را برداشت کنید. شما می‌توانید برگ‌های سرخس مانند این گیاه را به وسیله قیچی و یا با دست از گیاه جدا کنید.
زمان و چگونگی برداشت محصول به نوع استفاده از گیاه بستگی دارد. زمان مناسب برای برداشت پیکر رویشی ( به عنوان سبزی و ادویه) قبل از ساقه دهی است. با کمی تاخیر یعنی از آغاز ساقه دهی نیز می توان محصول را برداشت نمود. گیاهان را باید حداکثر از فاصله ۲۵ تا ۳۵ سانتی متری از سطح زمین برداشت کرد، جهت استفاده از پیکر رویشی به عنوان ادویه باید پس از جمع آوری آنها را خشک نمود که این عمل را می توان در فضای آزاد با خشک کن های الکتریکی در درجه حرارت ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی گراد انجام داد. مقدار محصول پیکر رویشی خشک شوید ۳/۰ تا ۵/۰ تن در هکتار است که از ۴ تا ۶ تن گیاه تازه بدست می آید. چنانچه هدف از کاشت شوید استخراج اسانس از بذرها یا پیکر رویشی آنها باشد زمانی باید به برداشت محصول اقدام نمود که محتوی حداکثر مقدار اسانس باشد.مقدار اسانس از بدو ساقه دهی بتدریج افزایش می‌یابد و تا مرحله گل دهی مقدار آن به حداکثر می رسد( لازم به ذکر است از بدو رویش بذر تا ساقه دهی ۳۵ تا ۴۰ روز به طول می انجامد و از بدو رویش تا گل دهی ۵۰ تا ۷۰ روز طول می کشد از ابتدای گل دهی تا تشکیل میوه نیز ۴۰ تا ۴۵ روز بطول می انجامد.) به منظور استخراج اسانس از پیکر رویشی بهتر است گیاهان از ناحیه ۲۰ تا ۲۵ سانتی متری قسمت فوقانی بریده شوند. عمل برداشت پیکر رویشی با دست یا ماشین امکان پذیر است. مقدار عملکرد پیکر رویشی ۱۵ تا ۲۵ تن در هکتار است که از آن ۴۰ تا ۸۰ کیلوگرم اسانس استخراج میشود. اگر هدف جمع آوری بذر باشد جمع آوری می تواند در یک یا در دو مرحله انجام گیرد. جمع آوری در دو مرحله ضایعات زیادی در بر دارد و برداشت یک مرحله ای مناسبتر است. در جمع آوری یک مرحله ای پس از رسیدن میوه های چتر های اصلی اقدام به جمع آوری تمام چترها می کنند. پس از خشک شدن آنها را بوجاری کرده و پاک می کنند. در جمع آوری دو مرحله ای : در اوایل تشکیل میوه به بریدن گیاهان از ناحیه فوقانی گیاه به طول ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر اقدام می کنند و پس از مدتی که روی زمین قرار گرفتند به جمع آوری آنها اقدام می نمایند (اعمال فوق توسط ماشین صورت میگیرد). مقدار محصول بذر ۷/۰ تا ۸/۱ تن در هکتار است که از این مقدار ۲۰ تا ۴۰ کیلوگرم اسانس بدست می آید

شوید مقوی معده، اشتهاآور و ضدسم است؛ کلسترول را کاهش داده و موجب افزایش بازسازی سلول​های آسیب‌دیده کبدی می​شود. همچنین شیرآور و ادرارآور است و برای رفع تنگی‌نفس، سکسکه، ضعف معده و کبد تجویز می​شود.شاید برایتان جالب باشد که بدانید شوید، سنگ‌های کلیه و مثانه را خرد کرده و از اسپاسم کلیه جلوگیری می​کند. حتی مانع فساد غذا در معده می‌شود و بنابراین برای کسانی که بعد از مصرف غذا دهانشان بوی بد می​گیرد، بسیار مفید است. خوردن آن با عسل جهت رفع سموم بسیار کمک​کننده است. استفراغ​آور است و سم​ها را دفع می​کند. مسکن دردمعده، کلیه و مثانه است. از افزایش چربی خون جلوگیری می​کند و نفخ را کاهش می​دهد. در چین برای تسکین کمردردهایی که به علت انقباض عضلانی ایجاد می​شود، شوید تجویز می​شود. شوید از نظر طبیعت، گرم و خشک است به همین دلیل گرم مزاجان باید آن را با آبلیمو و سکنجبین و آب غوره و ترشی​ها بخورند و سرد مزاجان باید آن را با دارچین و عسل بخورند.

تخم شوید اثرات درمانی فراوانی دارد و به طور سنتی برای تسکین معده استفاده می​شود. تخم شوید، ضدتشنج، ضددرد،​ نفخ شکم و ادرار​آور است. تخم شوید به عنوان ادویه و چاشنی در غذاها استفاده می​شود، از برگ آن گرم​تر و خشک​تر است. برای کسانی که اشتهای زیادی به غدا ندارند و لاغر هستند، تخم شوید بهترین دارو است، زیرا اشتها را زیاد کرده و معده را تقویت و به بدن انرژی می​دهد. برای بی​خوابی و دفع گازهای معده بسیار مفید است.دم کرده تخم شوید برای زنان بارداری که شیر آنها کم است، بسیار مفید است. این مادران باید حتما روزی چندبار دم کرده تخم شوید بنوشند تا شیرشان زیاد شود. ۴ تا ۱۸گرم تخم شوید را در هزارگرم آب دم کنید و روزی ۲ تا ۳فنجان بعد از هر وعده غذا میل کنید. این دم کرده برای تسکین درد معده و دفع دل​پیچیده اطفال بسیار مفید است.به افراد مبتلا به چربی خون توصیه می​شود، روزانه یک یا ۲استکان جوشانده تخم شوید یا یک استکان عرق شوید میل کنند. این گیاه باعث کاهش میزان چربی خون می​شود.

عصاره برگ تازه شوید را با روغن زیتون به نسبت مساوی مخلوط کنید و با شعله ملایم بجوشانید، تا آب آن تمام شود. ولی باید مراقب باشید تا نسوزد می​توانید برگ تازه شوید را در روغن زیتون پرورده کنید و از این روغن برای تسکین درد مفاصل، اعصاب و نرم کردن سفتی​ها استفاده کنید. گرد شوید زخم​های تر و چرکی را خشک می​کند. اسانس روغن شوید دارای اثرات ضدباکتریایی است و مانند سیر عمل می​کند.