درباره نخود فرنگی

نخود فرنگی

(Pisum sativum)

1- نام گیاه در زبان های خارجی – نخود فرنگی را به سه دسته بزرگ تقسیم می کنند که هر کدام در زبان های خارجی نام خاصی دارند. این سه گروه یا دسته عبارتند از : نخودفرنگی که دانه های آن چروك دار ونوعی که دانه آن صاف است . نخود فرنگی که دانه وغلاف یا پوست میوه هردوقابل استفاده می باشد. نام این انواع در زبان های خارجی بقرار زیر است:

نخود فرنگی دانه صاف

آلمانی: اوس لزه ار بسه Ausloescerbse – کنایفل اربسه Kneifeler bse – شال اربسه Scholerbse – پال اربسه Palerbse

انگلیسی: شلینگ پیز  Sheling peas

فرانسه: پوآآ اکوسه Pois a ecosser

نخود فرنگی چروك دار

آلمانی: مارك اربسه Markerbse – رونتسل اربسه Runzelerbse

انگلیسی: ورینکلد پول پیز Wrinkled pol peas – ورینکلد تال پیز Wrinkled tall peas

فرانسه پوا آگرن ریده Pais a gain ride

نخود فرنگی که دانه وغلاف آن هردوقابل استفاده است (مانژتو)

آلمانی سوکرا ربسه Zuckererbse

انگلیسی شوگر پیز Sugar peas – اديبل پودد پیز  Edible podded peas

فرانسه: پو آسان پارشمن Pois sams parchemin – پوآمانژتو Pois mangetout – پوآگولو Pois goulu

٢- اصل وقدمت نخودفرنگی – اصل نخود فرنگی از اروپا و آسیای غربی می باشد ولی پاره ای از متخصصین تصور می کنند که نخودفرنگی یک گیاه مصری است. قدمت این گیاه به 1500 سال قبل از تولدمسیح می رسد. رومی ها ویونانیان قدیم آنرا مي شناخته اند ولی از نوشته هائی که از آن زمان باقی مانده چنین استنباط می شود که ملل قدیمی فرقی بین لوبیا و نخود فرنگی و خلر و نخود ایرانی و عدس نمی گذارده اند زیرا از شرحی که درباره این گیاهان مختلف نوشته اند نمی توان هیچکدام آنها را بطور دقیق مشخص کرد . در اروپا این گیاه را قبل از قرون وسطی نیز می کاشته اند و در قرن یازدهم مسیحی نخودفرنگی در انگلستان محصول نسبتا مهمی بوده است.

٣- مشخصات گیاه شناسی و انواع نخود فرنگی – نخود فرنگی پیزوم ساتيوم P . sativum گیاهی است یکساله دارای ساقه نازك و رونده که بوسیله پیچک به قیم می پیچد . برگ نخود فرنگی مرکب ازسه برگچه است که برگچه انتهائی اغلب به یک پیچک منتهی می شود علاوه بر این دمبرگ در این جنس اغلب نمو زیاد کرده و کاملا شبیه به یک برگچه می شود که دورساقه می پیچد.گل نخود فرنگی شبیه به گل لوبیا است یعنی نسبت به یک سطح متقارن است و از پنج گلبرگی که دوتای آنها بهم چسبیده اند تشکیل شده دستگاه تناسلی گل کامل است یعنی گل نخود فرنگی دارای پرچم ومادگی هردو می باشد و اوتوفکوند Autofcconde (خود تلقیح) است.میوه این گیاه نیز از حيث شكل شبیه به ميوه لوبیا می باشد با این تفاوت، غلاف که همان میوه است درنخود فرنگی سفت وليفي ودراغلب یعنی بیشتر از انواع غيرقابل استفاده می باشد.مقاومت نخود فرنگی به سرما خیلی زیاد و به همین دلیل جزء گیاهان فصل سرد است و بذر آنرا بیشتر در پائیز می کارند که قبل از فرا رسیدن يخبندان و سرمای شدید سبزشده ولی رشد گیاه در اثر سرمای زمستان متوقف گردیده و اسفند یا فروردین ماه سال بعد  مجددا شروع به نمو و فعالیت حیاتی می کند. ۸۰ % از بذور نخود فرنگی درصفر درجه حرارت سانتیگراد سبز می شود ولی در این درجه از سرما قادر به ادامه زندگانی نیست و دراثر سرما از بین می رود. در 5 درجه حرارت بذرسبز شده و نهال جوان در مقابل سرما اگر فورا پس از سبز شدن بذر نرسد مقاومت می کند .

انواع مختلف نخود فرنگی از نظر گیاه شناسی – از نظر گیاه شناسی در جور پیزوم ساتووم Pisum sativum  چهار گونه یا واريته تشخیص داده می شود بشرح زیر:

1- نخود فرنگی دانه صاف P . sativum var . vulgaris

2- نخودفرنگی دانه چروك دار  P . Sativum var. medullare

٣- نخود فرنگی که غلاف آن نیز قابل استفاده است  P. Sativum var. saccharatum

4- خلر که بیشتر به مصرف علوفه دام ها می رسد و بعنوان کود سبز نیز قابل استفاده است P . Sativum var . arvense

هر یک از واریته های بالا دارای ارقام مختلف باغی می باشند که ما درزیر بشكل فهرست نام می بریم.

الف – انواع نخودفرنگی که در آلمان کاشته می شود:

الف- رقم پا کوتاه (75-30 سانتیمتر)

1- نخودفرنگی دانه چروك دار

لاكستونیان Laxtonian طول ساقه این رقم 40-50 سانتیمتر است و برای نگاهداری بوسیله سرما مناسب می باشد.

زالتسموندر گرونه Salzunuender grune بلندی 40-50 سانتیمتر برای مصرف دانه تازه .

ووندرفن آمریکا Wunder von America بلندی بوته ۶۰-35سانتیمتر است و برای مصرف تازه و تهیه کنسرو مناسب می باشد. این رقم را تحت اسامی مختلف در آمریکا و فرانسه نیز می کارند .

شرايبرس دليزا Schreibers Delisa بلندی ساقه 30-50 سانتیمتر بطور تازه مصرف می شود.

لاكستونس پروگرس Laxtons progress طول ساقه 40 سانتیمتر و بطور تازه و یا یخ زده مصرف می شود .

ليتل مارول Little marwel بطول ۷۰-۶۰ سانتیمتر برای مصرف تازه مناسب است .

2- نخودفرنگی دانه صاف

بوکس باوم تسورگ Buchs boum zwerg طول ساقه 40-50 سانتیمتر برای کنسرو.

کلین را ین لندرين Kleine rheinlaenderine  40 سانتیمتر مصرف تازه .

دکترنویرس کرونن پرل Dr . Neuers kronenperl 45-50 سانتیمتر برای مصرف تازه و یا تهیه کنسرو. ٣- نخودفرنگی که ازدانه وغلاف آن هردو استفاده می شود .

فروهه نیدریگ فول ترا گنده Fruehe niedrig volltragende  25 تا 30 سانتیمتر مصرف تازه .

يوهانيس Yohanis ارتفاع بوته 40-60 سانتیمتر.

 ٤- خلر

مارتینس ار بسه Martinserbse طول ساقه 30-40 سانتیمتر برای کاشت در نواحی معتدل مناسب است.

ب – نخود فرنگی پا متوسط (۱۰۰-۹۰ سانتیمتر)

1- نخود فرنگی دانه چروك دار :

 دلیکا تسه Delikatesse  80-100 سانتیمتر

زالتسموندر ادل پرل  Salznuender edelperi 60- 70 سانتیمتر

سناتور Senator   60-100  سانتیمتر و برای مصرف تازه .

لینکلن Lincoln  40-60 سانتیمتر

۲- نخودفرنگی دانه صاف ساکسا Saxea . 80-100 سانتیمتر برای مصرف بطور تازه و تهیه کنسرومناسب است.

اوبر رایش Ueberreich .  90-100 سانتیمتر

آلر فروهسته مای Aller fucheste mai  80-100 سانتیمتر  برای مصرف تازه .

فوربوته  Vorbote 70-100 سانتیمتر برای تهیه کنسرو مناسب است.

 ٣- نخودفرنگی که از دانه وغلاف آن هردو استفاده می شود .

گراوبونت بلوهنده Graue buntbluehende ارتفاع بوته 75 سانتیمتر.

گرونه رونتسليکه Gruene runzlige70-80 سانتیمتر

کرسنت  Crescent70 سانتیمتر .

ج – نخود فرنگی پا بلند (طول ساقه بیش از ۱۰۰ سانتیمتر)

1- نخودفرنگی دانه چروك دار

ریزن مارك (آلدرمان) (Alderman )  Riesenmark120-160 سانتیمتر

نون پلواولترا Non plus ultra  120-170 سانتیمتر

وایچ پرفکسيون Veitch perfection 140 سانتیمتر

 ۲- نخود فرنگی دانه صاف

براون شوایگر گرون بلایبنده (فورت شریت) Braunschweiger gruenbleibende (Fortschritt) 120-160 سانتیمتر

کنسرون کونیگین  Konservenkoenigin 135 سانتیمتر

روم فون کویدلین بورگ Ruhm von quedlinburg بلند .

 ٣- نخود فرنگی که از دانه وغلاف هردو استفاده می شود

ریزن زبل Riesen saebel

شوایتسرریزن Schweizer riesen

اونیورسال Universal

انواع نخود فرنگی که در آمریکا بیشتر کاشته می شود .

در آمریکا نخودفرنگی که بطور تازه مصرف می شود بیشتر در باغات خانوادگی و یا در مزارع کوچک نزدیکی شهر که می توان آنها را مزارع کنار شهر نامید تهیه می گردد.اهميت کشت نخود فرنگی بیشتر برای تهیه ماده اولیه برای کارخانه های کنسروسازی و تهیه نخود فرنگی یخ زده می باشد که در مزارع بسیار وسیع کاشته شده و تمام عملیات از کاشت تا برداشت بوسیله ادوات مکانیزه انجام می گیرد.در آمریکا انواع نخود فرنگی را از نظر شکل دانه طبقه بندی می کنند و از این حیث دو نوع نخودفرنگی تشخیص می دهند یکی نخود دانه صاف ودیگری نخود دانه چروك دار.

انواع نخودفرنگی که در آمریکا کاشته میشود.

ما در زیر نام انواع نخود فرنگی که بر حسب نوع مصرف دسته بندی شده اند ذکر می کنیم:

– انواع نخود فرنگی برای کنسرو

آلاسکا Alaska

سوپر آلاسکا Super alaska

سوپر گرین Super green

آلاسکا ويلت رزیستنتlaska wilt resistant

سرپرايز Surprise

رزیستنت سرپرايز  Resistant surprise

پراید Pride

ارلی پرفکشن Early perfection

واساچ    Wasatch

آیس Ace

پرفکشن  Perfection

دارک گرین پرفکشن    Dark green perfection

برایجر  Bridger

سوپریور  Superior

نیوارا  New era

شوشون  Shoshon

هاردی   Hardy

2- انواع نخودفرنگی که برای نگاهداری بوسیله سرما مناسب است:

توماس لاكستون Thomas laxton

فریزونین Freezonian

شاستا Shasta

ویکتوری فریزر Victory freezer

وايولا  Wyola

دارک گرین پرفکشن  Dark green perfection

3- انواعی که بطور تازه مصرف می شوند.

ليتل مارول Little marvel

لاكستونس پروگرس Laston progress

ورد سریکورد World s record

آلد رمان Aldermnan

واندو Wando نسبتا مقاوم به گرما

روندو Rondo

انواع نخود فرنگی فرانسوی عبارتند از :

اکسپرس آلاسكا Expresse alaska

نخود فرنگی بی نخ   P . Sans parchemin , hatif

نخودفرنگی سرپت گیوتو  P . Serpette gilloteaux

4- آب و هوا – بطوریکه قبلا نیز تذکر داده شد نخود فرنگی محصول آب وهوای خنک است و به سرما استقامت زیاد نشان می دهد و نسبت به انواع مختلف از ۷ تا ۳۲ درجه سرما را تحمل می کنند .مقدار حرارتی که در تمام دوره زندگانی برای این گیاه مورد نیاز است نیز با انواع مختلف تفاوت می کند و از ۷۸۷ تا ۲۸۰۰ درجه سانتی گراد در مدت ۱۲۶ تا ۱۳۲ روز تغییر می کند.و در نقاطی که دارای هوای مرطوب و گرم می باشند مقدار شاخ برگ زیاد می شود یعنی رشد رویشی گیاه زیاد است ولی مقدار میوه کم می شود و از طرف دیگر خشکی زیاد درخاك نیز باعث کمی رشد و کم محصولی نخود فرنگی می گردد . بنابراین زمینی که این محصول در آن کاشته می شود بدون اینکه مرطوب باشد باید همیشه خاك اطراف ریشه نمدار و هوای اطراف شاخ و برگ بوته خنک باشد تا حداکثر محصول بدست آید.

5- خاك – عملا نخود فرنگی را در هرنوع زمین بشرط آنکه مرطوب نباشد می توان کاشت ولی بهترین و مناسب ترین خاك زمین های لیمونی سبک یعنی رس و شنی حاصلخیز می باشد.از حيث ترشی زمین های کمی ترش تا کمی قلیائی یعنی خاک هائی که pH آنها بین 5/6 و 5/7  باشد برای کاشت نخود فرنگی مناسب است. زمینهائی که pH آنها معادل 5/5 باشد باید آنها را حتما به وسیله مقدار کافی آهک تاحد 5/6 یا 7 خنثی کرد.

6-کود- یکی از مسائل کشاورزی که مورد مطالعه دقیق قرار گرفته موضوع کود در خانواده بقولات مخصوصا در کاشت لوبیا و نخود فرنگی می باشد.از آزمایش های متعدد چنین نتیجه گرفته می شود که در کاشت لوبیا و نخود فرنگی برای تولید دانه خشک کود پطاسی و مخصوصا کودهای فسفردار مقدار محصول را زیاد می کند ولی در پاره ای از اراضی ازت کاملا بی اثر است و در بعضی دیگر از خاکها به مقدار عملکرد می افزاید و بالاخره در برخی از زمین ها برداشت محصول بمقدار کافی بدون کود ازت دار میسر نیست.در موقع کود دادن به نخود فرنگی اگر سطح کاشت وسیع و در حدود زراعت بزرگ صحرائی باشد باید زراعت نخود فرنگی در تناوب عمومی مزرعه قرار گرفته و کود لازم را به محصول قبل از نخودفرنگی بدهند ولی در کاشت کنارشهر و یا باغات خانوادگی بطوریکه تذکر داده شده است قسمت عمده نخود فرنگی تازه ولوبیای سبز را تهیه می کنند در موقع تهیه زمین در حدود ۲۰۰ تا 150 کیلو سولفات دوپطاس و ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلو سوپرفسفات با خاك مخلوط کرده و150 تا ۲۰۰ کیلو سولفات دوپطاس نیز پس ازسبز شدن بذر بعنوان کرد سرك به محصول یک هکتار می دهند .اگر نخود فرنگی پس از یک محصول وجینی مانند سیب زمینی یا چغندرکه کود نسبتا زياد به آن داده باشند و یا بعد از کود سبز کاشته شده باشد اصولا احتیاج به کود ندارد .درموقع دادن کود ازته به محصول نخود فرنگی باید کاملا دقت کرد که این نوع کود با بذر کاشته شده بهیچ عنوان تماس حاصل نکند. این موضوع عدم تماس کود شیمیائی ازته با دانه نخود فرنگی بحدی مهم است که بهتر است بکلی از کود دادن صرف نظر کرد تا اینکه این کود با بذر تماس پیدا کند.بهترین طرزکود دادن در مورد کود ازته سرك روش نواری است که با وسائل مخصوص کود را بفاصله ده سانتیمتر از ساقه بوته به شكل نواری دردو طرف آن درخاك دفن می کند می باشد.

۷-كاشت و داشت نخود فرنگی- آنچه درباره تهیه زمین و طرز کاشت و قيم زدن لوبیا بیان شد درباره نخودفرنگی نیز کاملا صادق است تفاوت بین این دو محصول فقط در موقع کاشت و برداشت وطرزبرداشت محصول می باشد .بطوریکه قبلا نیز بدان اشاره شد نخود فرنگی برعکس لوبیا محصول فصل سرد است بنابراین موقع کاشت نخود فرنگی از اوایل تا اواخر ماه دوم پائیز می باشد که محصول آن از اوایل بهار تا آخر ماه دوم یعنی اردیبهشت قابل مصرف می باشد و پاره ای از انواع نخود فرنگی تا اوایل تابستان نیز محصول می دهند. درصورتیکه در فصل پائیز موفق به کاشت نخود فرنگی نشوند مخصوصا در تهیه دانه تازه نخود فرنگی می توان در زراعت کنار شهر و یا باغات خانوادگی از اوایل تا آخر اسفند ماه نیز اقدام به کاشت این محصول نمود.درنواحی کوهستانی که زمستان بسیار سرد و سخت است باید در اواخر زمستان و يا اوایل بهار به محض اینکه شرایط محیط ازحیث مقدار گرما اجازه دهد اقدام به کاشت نخود فرنگی کرد.نخود فرنگی واندو Vando که به گرما نسبتا مقاوم است در کاشت دیر بهاره نتیجه رضایت بخش می دهد به شرط آنکه محصول را یکی دو مرتبه برای مبارزه با کرم نخود سم پاشی کنند.عمق کاشت بذر نخودفرنگی نباید از 5 سانتیمتر تجاوز کند ولی در نواحی که کبوتر و یا سایر طیور زیاد باشند احتمال جمع آوری بذر وسیله این پرندگان زیاد است و برای جلوگیری از این امر باید بذر را تا ۸ سانتیمتر عمیق كاشت در اینصورت سبز شدن بذر نامرتب است و در نتیجه برداشت محصول نیزدر یک زمان انجام نمی گیرد این موضوع ازنظر تهیه کنسرو نخود فرنگی و یا نگاهداری بوسیله سرما فوق العاده مهم است. برای رفع این عیب مخصوصا درا راضی لیمونی سنگین بايد بذر کاشته شده را تا قبل از سبزشدن وخروج نهال جوان از خاك مکرر یعنی بفواصل ۲ یا ۳ روز یک مرتبه آبیاری کرد تاسطح خاك سله نبندد وهمیشه نرم بماند و نهال جوان بتواند به آسانی ازخاك خارج شود.تلقيح بذر نخودفرنگی بوسیله باکتری های جذب کننده ازت آزاد هوا مورد بحث متخصصین و مخصوصا سبزیکاران می باشد. دسته ای معتقد هستند که برای برداشت محصول زیاد باید بذور را با باکتری های نامبرده تلقیح کرد تا مقدار کافی ازت در دسترس گیاه قرار گیرد . دسته دیگر معتقد هستند که تلقیح بذر مستلزم هزینه زیاد واتلاف وقت زیاد می باشد درصورتی که می توان مقدار ازت مورد احتیاج گیاه را بوسیله کود شیمیائی ازته تامین کرد.بنابر آزمایش های محققین و متخصصین فن سبزیکاری در اراضی دائر زراعتی می توان از تلقيح بذر نخود فرنکی بوسیله باکتریهای جذب کننده ازت آزاد هوا صرف نظر کرد ولی در اراضی بکر که تا کنون هیچ نوع محصول در آن کاشته نشده باید حتما بذور را تلقيح کرد.مراقبت و نگاهداری مزرعه نخودفرنگی (داشت) کاملا شبیه کلیه این عملیات درباره لوبیا می باشد یعنی پس از آنکه بذر سبز شد باید بوته را کمی خاك داد و بعد پای بوته های پا بلند قیم زد ولی درباره نخودفرنگی چون ساقه های فرعی زیاد است بیشتر از سرشاخه ها بعنوان قیم استفاده می کنند ولی در زراعت وسیع صحرائی می توان از انواع مختلف قیم که در مبحث لوبيا شرح داده شد استفاده کرد.

مقدار بذر در هکتار – به مقدار بذر در هکتار بستگی مستقیم با نقشه کاشت و فاصله بین خطوط کاشت و عرض راه رو بین خطوط یا گروه خطوط کاشت دارد.این مقدار بذر در هکتار و طرز کاشت نخودفرنگی روشی است که در آلمان مرسوم است.درآمریکا فاصله بین خطوط بطور یکنواخت در حدود ۲۰ سانتیمتر می باشد و فاصله بوته ها روی هر خط برای انواعی که شاخه فرعی تولید نمی کنند مانند نوع آلاسکا و سرپرایز 5/4 تا 5 سانتیمتر و برای سایر انواع که دارای شاخه فرعی می باشند فاصله بوته ها روی خطوط کاشت در حدود 6 تا ۷ سانتیمتر می باشد . مقدار بذر مورد لزوم نسبت به درشتی و یا ریزی دانه نخودفرنگی از 5/3 تا 5 بشل (هربشل معادل ۳۶ لیتر است) می باشد.درایران فاصله بین خطوط 35  تا 40 سانتیمتر و فاصله بین بوته ها روی هر خط بنحوی است که در هر هکتار ۱۳۰ تا ۱6۰ کیلو بذر مصرف شود.

۸- برداشت محصول– علاوه بر برداشت دستی که بوسیله کارگر و هر روز انجام می گیرد درسطح کاشت وسیع که برای تهیه ماده اولیه کارخانه های کنسروسازی و يا نگاهداری نخود فرنگی بوسیله سرما کاشته می شود محصول را بوسیله دستگاهی شبیه به دستگاه درو غلات (کمبين) برداشت می کنند . پاره ای از این ماشین ها درعین حال که محصول سبز را درو می کند بوته های درو شده را هم در روی یک خط جمع می کنند که بعدا یا در همان موقع درو بوسیله دستگاه دیگری در کامیون بار شده و بطرف کارخانه فرستاده می شود.موقع برداشت محصول نخودفرنگی برخلاف موقع جمع آوری محصول لوبیای سبز زمانی است که دانه نخود فرنگی کاملا درشت شده و تمام فضای داخل غلاف را پر کرده ولی هنوز سبز و تازه و نرم باشد.

9- بسته بندی و حمل نخود فرنگی تازه – برای بازارهای نزدیک مزرعه موضوع بسته بندی تولید هیچ نوع اشکال نمی کند کافی است که محصول جمع آوری شده را در جعبه یا سبدی قرارداده به بازار برد . برای حمل محصول نخود فرنگی به بازارهای دوراز محل تولید موضوع مشکل تر است چرا که نخود فرنگی را نمی توان برای مدت زیادی در درجه حرارت معمولی نگاهداری کرد و برای اینکه محصول قابل مصرف بدست خریدار برسد باید آنرا در درجه حرارت خیلی کم قرارداد . بنابر آزمایش هائی که بعمل آمده نخود فرنگی در 5/4 درجه حرارت برای مدت دو هفته کاملا تازه و قابل مصرف می ماند و درصفر درجه در حدود سه هفته می توان محصول را نگاهداشت و در 21  درجه حرارت پس از دو روز محصول نخود فرنگی غیرقابل مصرف خواهد بود.نخود فرنگی را به دو طريق مي توان خنک کرد یکی آنکه محصول جمع آوری شده را برای چند دقیقه در آب خنک فرو برند و دیگری آنکه آنرا در محل های مخصوص خنک کردن سبزی(سردخانه) بگذارند.برای حمل نخودفرنگی که بدین ترتیب خنک شده است باید از وسائل حمل و نقلی که دارای دستگاه خنک کن هستند استفاده کرد و یا آن که در واگن و یا کامیونی که این محصول را حمل می کنند مقدار کافی یخ برای سرد کردن هوای داخل آن بگذارند. علاوه بر این درباره محصولی که بوسیله آب خنک شده است باید روی نخودفرنگی یعنی درداخل هرجعبه و روی کلیه جعبه ها پس از آنکه بارگیری کامیون با واگن تمام شد مقدار کافی یخ کوبیده بریزند.آفات و بیماری های نخود فرنگی به صورت آفات مهم نباتات خانواده بقولات حبوبات) مانند لوبیا، نخودفرنگی، نخود ایرانی، عدس، ماش ، لوبیای آمریکائی پالیما بین، باقلا، سوزا، لوبیای چشم بلبلی از این قراراست:

الف – انواع پروانه ها

1- آتیلا زینکنلا Etiella zinkenella که لارو آن ازدانه لوبیا و نخود فرنگی تغذیه می کند.

2- لاسپر زیانیگریکانا Lasperesia nigricana لارو این پروانه از غلاف لوبیا و نخود فرنگی تغذیه می کند .

ب – انواع مگس ها

3-کورتو فيلافلوری لوگا Chortophila floriloga این حشره که از خانواده مگس ها می باشد به لوبیا و نخود فرنگی و ليمابين صدمه می زند.

ج- انواع سوسک حبوبات- این حشرات از خانواده بروخیده Bruchidae می باشند و هر جنس از این جور حشره به یک دسته مشخص از حبوبات حمله می کند مانند:

4- بروخوس پیزوروم Bruchus pisorum که لارو آن بیشتر به نخود فرنگی صدمه می زند.

5- بروخوس لنتیس Bruchus lentis لارو این حشره آفت دانه عدس است.

6- بروخوس روفيمانوس Bruchus rufimanus لارو این حشره به باقلا حمله می کند.

7- کالوبروخوس کیننسیس Gallobruchus chinensis لارو این حشره به نخود ایرانی خسارت زیاد وارد می آورد و بیشتر مخصوص نواحی گرم و مرطوب مانند هندوستان می باشد ولی درآزمایشگاه گیاه پزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در کرج نیز مشاهده شده است.

8-کالوبروخوس کوادری ماکولاتوس Callobruchus quaori maculatus از نخودفرنگی تغذیه می کند.

د- انواع شته ها

9- آسیر توسیفون پیزوم Acyrthosiphon pisum این شته در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران مشاهده شده است. برای مبارزه با این حشره سمپاشی با مالاتیون 50%  به نسبت ۲ در هزار نتیجه رضایت بخش داده است.

10- آفيس فابا Aphis faba این شته دارای رنگ سیاه می باشد و ساقه و غلاف باقلا را بشدت مورد حمله قرار می دهد. این نوع شته از پاره ای گیاهان دیگر مانند چغندر نيز تغذیه می کند.برای مبارزه با این آفات متنوع سموم مختلفی موجود است که ذکر نام کلیه آنها از حوصله این کتاب خارج است و ما فقط امولسيون دیازینون 60% را نام می بریم که با استفاده از آن به نسبت یک در هزار نتیجه خوبی حاصل می شود.