ترب اسبی
(Cochlearia armoracia) – (Armoracia rusticana)
1- نام گیاه در زبان های خارجی
انگلیسی هورس ردیش
آلمانی مورتیش Merrettig – کرن Kren
فرانسه ره فور Raifort – کران دو بروتانی Cran de bertagne – کروسون روستیک Crausson rustique – گران روفور Grand raifort – موتارد ده موان Moutard des moines – موتاردل Moutardelle – رادی آشوال ( ترب اسبی) Radis a cheval
2- اصل وقدمت گیاه – اصل این گیاه از اروپای شرقی است و در آمریکا بطور خودرو نیز سبز می شود قدمت این گیاه نسبتا زياد است. در آلمان از قرون وسطی قبل از قرن شانزدهم برای استفاده از برگ و ریشه آن مورد کاشت قرار می گرفته است و شاید کشت این گیاه در قدیم بیشتر از نظر پزشکی بوده است.
3- مشخصات گیاه شناسی ترب اسبی- این گیاه از خانواده چلیپائیان و نام علمی آن آرمور اسيا روستیکانا Armoracia rusticana می باشد. ترب اسبی گیاهی است مقاوم به سرما و دائمی و تشکیل بوته های متراکم با ریشه های استوانه ای ضخیم وطويل و برگ های پهن می دهد.
بذر ترب اسبي ندرتا می رسد لذا ازدیاد این گیاه فقط بوسیله قلمه ريشه انجام می گیرد.
4- خاك – برای کشت این گیاه زمین با ید عمیق ، نمدار و قوی باشد . بهترین زمین خاک های لیمونی عمیق می باشند. در موقع تهیه زمین برای کاشت این محصول مزرعه را باید شخم عمیق کرد و سطح آن کاملا نرم یعنی بدون کلوخ باشد تا ریشه استوانه ای و طویل ترب اسبی بتواند باسانی در خاك فرو رفته رشد کانی کند.
5- کود – بطوریکه گفته شد ترب اسبی احتیاج به خاك قوی دارد بنابراین اگر زمین باندازه لازم و کافی قوی نباشد مقدار زیادی کود دامی پوسیده باید با خاك مزرعه مخلوط کرد و گاهی مقداری کود شیمیائی به کود دامی اضافه می کنند. دراینصورت باید در هر هکتار50 کیلو ازت و 50کیلو پطاس و 75 تا ۱۰۰ کیلواسید فسفریک به کود دامی اضافه کرد و هر گاه استفاده از کود دامی مقدور نباشد میزان ازت و پطاس را باید افزوده کرد یعنی از هریک سه جسم N.P.K بمقدار ۱۰۰ کیلو برای یک هکتار به زمین داد.
6- کاشت ترب اسبی – بطوریکه در بند مربوط به مشخصات گیاه شناسی این گیاه تذکر داده شد ازدياد ترب اسبی فقط بوسیله قلمه ریشه انجام می گیرد . برای این منظور در فصل پائیز که موقع برداشت محصول است بوته های این گیاه را از خاك درآورده و ریشه های فرعی را که در قسمت بالای ریشه اصلی قرار دارند از بوته جدا می کنند. این عمل آرایش ریشه نام دارد .آرایش ریشه در درجه اول برای تهیه و بسته بندی محصول بمنظور فروش می باشد و در درجه دوم برای تهیه قلمه برای کاشت در بهار سال بعد.ریشه های فرعی معمولا 6 تا ۱۲ میلیمتر قطر و چندین سانتیمتر طول دارند ولی قلمه هائی که طول آنها بین 5 تا ۲۰ سانتیمتر است مصرف کاشت و ازدیاد این گیاه می رسد . در حدود نامبرده هر اندازه طول قلمه زیادتر باشد نتیجه کاشت بهتر خواهد بود .پس از تهیه قلمه ریشه بطريق بالا دو انتهای آنرا قطع می کنند ولی برای اجرای این عمل باید دقت کرد که انتهای فوقانی یعنی قسمتی که به ریشه اصلی متصل بوده است بطور افقی یعنی عمود به محور ریشه فرعی قطع شود و قسمت تحتانی که آزاد است باید بطور مورب قطع گردد زیرا قطر ریشه ها در تمام طول آنها یکنواخت است و برای اینکه در موقع کاشت قلمه اشتباهی رخ ندهد و حتما در موقع کاشت قسمت بالای ریشه بطرف بالا متوجه باشد باید بطریقی که ذکر شد دو انتهای قلمه بریده شود تا بتوان در موقع کاشت انتهای افقی ریشه را بطرف سطح خاك و انتهای مورب آنرا بطرف پائین قرار داد.
روش کاشت – برای کاشت قلمه ریشه ترب اسبی بوسیله گاوآهن شیار نسبتا عمیقی در خاك روی خط کاشت ایجاد می کنند و قلمه ها را بطور مورب بنحوی که انتهای فوقانی آنها در حدود ۱۰ سانتیمتر زیرسطح خاك قرار گیرد درشیار می کارند. وشیاررا ازخاك پر می کنند در موقع ریختن خاك در شیار برای پوشاندن قلمه ها باید با پا خاك را فشرد تا کاملا به اطراف قلمه بچسبد.فاصله خطوط کاشت قلمه ترب اسبی باید در حدود ۹۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر و فاصله قلمه ها روی خطوط 25 تا 35 سانتیمتر باشد.موقع کاشت قلمه در زمین از اواخر اسفند تا اواسط فروردین ماه می باشد زیرا این گیاه احتیاج به فصل نمو طولانی دارد و قسمت عمده رشد آن از اواخر تابستان شروع می شود .
۷- برداشت محصول – گیاه ترب اسبی نسبت به سرما مقاومت زیاد دارد لذا می توان آنرا در فصل زمستان در جای خود در مزرعه باقی گذاشت و اگر شرایط جوی اجازه دهد بتدریج به میزان مورد نیاز ریشه ها را از خاك درآورد ولی برای فروش در بازار معمولاً کلیه محصول را درآخر پائیز جمع آوری کرده و پس از آرایش ریشه ها قسمتی را که برای کاشت در سال بعد لازم است جدا کرده و بقیه را در محلی نمدار و خنک نگاهداری می کنند و یا آنکه پس از شستن ریشه ها را در جعبه یا سبد و یا بشکه های چوبی قرار داده به بازار می فرستند
8- مصرف ترب اسبی – طعم ترب اسبی بسیار تند و سوزان است و فقط در خوراك انسان بطور رنده کرده بجای خردل وچاشنی پاره ای از خوراک ها مصرف می شود .
