اولین نهال‌های فندق استرالیایی به نام “ماکادمیا” در شمال کشور به بار نشست.
چلغوز و ماکادمیا در ظرف پذیرایی نوروزی ایرانی ها جایی ندارند اما با قیمت های بالایشان تبدیل به خشکبار قشر مرفه شده اند. چلغوز که دانه ای شبیه تخمه آفتابگردان است و مشهدی ها آن را خوب می شناسند، این روزها کیلویی ۱۰۰هزار تومان معامله می شود. این رقم بسته به کیفیت و تازگی چلغوز می تواند کمی بالاتر یا پایین تر هم باشد. البته بیشتر خشکبارفروشی ها در آستانه عید چلغوز نمی فروشند. چون اولا خریدار زیادی ندارد و ثانیا قیمت آن در دوماه گذشته بیش از ۵۰درصد افزایش پیدا کرده است. یعنی از ۶۰هزار تومان به ۱۰۰هزار تومان رسیده است.دلیل گرانی چلغوز وارداتی بودن آن است. چلغوز از نوعی کاج که بومی هیمالیا، پاکستان و افغانستان است به دست می آید و به جز قیمت بالایش، پروتئین، فیبر، آنتی اکسیدان، پتاسیم، ویتامین E، چربی و انرژی بالایی هم دارد. روغن چلغوز خاصیت روغن زیتون را دارد و به عملکرد بهتر قلب و کبد کمک می کند. اما چلغوز با آن قیمت جومی اش، وقتی پای ماکادمیا به میان می آید حرفی برای گفتن ندارد. ماکادمیا گران ترین خشکبار جهان است که هر کیلوگرم از آن حدود ۴۵دلار امریکا خرید و فروش می شود و اگر در خشکبار فروشی های ایران بتوانید پیدایش کنید، باید بین ۱۸۰ تا ۲۰۰هزار تومان برای هر کیلوگرم آن هزینه کنید.البته از ۵سال قبل پرورش ماکادمیا در شمال ایران آغاز شده اما از آنجایی که درخت آن هر ۷ تا ۱۰ سال یکبار بار می دهد، هنوز زمان برداشت محصول ماکادمیا نرسیده است. برای خرید این خشکبار اشرافی، باید یا سراغ آجیل فروشی های خاص در شمال تهران بروید، یا سفارش شخصی تان را به واردکننده های آجیل و خشکبار بدهید وگرنه پرس و جو کردنتان از معروف ترین شکبارفروشی های شهر هم بی نتیجه خواهد ماند.ماکادامیا که به نام فندق استرالیایی معروف است، بومی مناطق هاوایی و استرالیا و مرغوب‌ترین میوه دنیا به حساب می آید که از مغز آن در تولید شکلات و بستنی و از روغن مغز آن در صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. ماکادمیا نه فقط گران ترین خشکبار جهان لقب دارد، بلکه مغذی ترین آنها هم هست. میوه های ماکادمیا پروتئین، آهن و آنتی اکسیدان بالایی دارند و روغن آن برای جوان سازی پوست مورد استفاده قرار می گیرد. به همین دلیل است که ماکادمیا اکسیر جوانی استرالیایی نام گرفته است.ماکادمیا البته هزینه پرورش بسیار پایینی دارد چون با نور کم رشد می کند و کشت آن می تواند به صورت دیم باشد. حتی برداشت محصول ماکادمیا هم به دلیل ریزش دانه ها در فصل بار دهی، کار کم هزینه و کم دردسری است اما باردهی دیر به دیر این درخت که هر بار حدود ۵ تا ۷ کیلوگرم بار می دهد به علاوه هزینه صادرات آن از استرالیا، ماکادمیا را تبدیل به گران ترین خشکبار دنیا کرده است. از آسياب كردن پوسته سفت آن ، گردي حاصل مي شود كه سمباده خوبي در صنعت است و در مقايسه با شن براي نفوذ پذير كردن خاك مناسب تر مي باشد .
انرژي ۳۰۸۰Kj
پروتئين ۹٫۲ g
چربي ۷۴٫۰ g
مونو اسيد چرب غير اشباع ۶۰٫۰ g
پلي اسيد چرب غير اشباع ۴٫۰ g
اسيد چرب اشباع ۱۰٫۰ g
كربو هيدرات g 7.9
شكر ۴٫۶ g
فيبر ۶٫۴ g
پتاسيم ۴۱۰ mg
فسفر ۲۴۱ mg
كلسيم ۶۴ mg
سديم ۲ mg
آهن ۲ mg
نياسين ۱٫۶ mg
B1 ۰٫۲۲ mg
B2 ۰٫۱۲ mg
آمريكا بزرگترين مصرف كننده اين خشكبار است .تقريبا تمام توليد ماكادميا در هاوايي در خود آمريكا به مصرف مي رسد و براي امريكايي ها ماكادميا مترادف هاوايي است .ميزان واردات آمريكا در يك دوره ۴ ساله (۲۰۰۰-۱۹۹۶) از ۱۱۳۷۳ تن به ۲۳۲۳۷ تن افزايش يافته است .مهمترين كشورهاي صادر كننده ماكادميا به آمريكا عبارتند از استراليا ، جنوب آفريقا ، السالوادور ، كاستاريكا و گواتمالا .ساير كشورهاي صادر كننده ماكادميا به آمريكا به ميزان اندك عبارتند از برزيل ، چين ، مالاوي و زيمباوه .
كشور توليد صادرات واردات مصرف داخلي
استراليا ۳۷۰۰۰ ۲۷۳۰۰ ۰ ۹۲۵۰
كاستاريكا ۲۱۰۰ ۱۹۰۰ ۰ ۳۴۰
گواتمالا ۹۳۶۰ ۹۰۰۰ ۰ ۳۶۰
كنيا ۸۰۰۵ ۶۰۵۲ ۰ ۸۹
جنوب آفريقا ۱۱۰۰۰ ۱۰۴۰۰ ۰ ۵۰۰
آمريكا ۲۴۴۹۴ ۴۳۰۰ ۲۳۸۷۵ ۴۴۰۶۹
ماكادميا گياهي است بومي استراليا، از خانواده پروتئاسه كه خشكبارهايي شبيه به فندق توليد مي‌كند. در سالهاي اخير اين خشكبار مغذي و پر خاصيت از محبوبيت خاصي در بازارهاي جهاني برخوردار شده است و بسياري از كشورهاي مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري كه آب و هواي مناسبي براي پرورش آن دارند به توليد ماكادميا اقدام كرده‌اند. در ايران نيز چند سالي است كه ماكادميا در مناطق شمالي كشورمان كاشته شده است.
ماكادميا در مناطق پرورش آووكادو، انبه، خربزه درختي و موز رشد موفقيت آميزي دارد. درخت ماكادميا در فصل بهار و در ماه‌هاي مرداد تا شهريور به گلدهي مي‌نشيند. ميوه‌ها پس از ۳۱ هفته مي‌رسند. كات لازم در كاشت درختي كه از خزانه تهيه مي‌كنيد از جنبه‌هاي زير قابل اهميت است: گلدان گياه و طرز قرار گرفتن ريشه در آن، بافت خاك، برگها، ميان گره‌ها، پايه مناسب، شكل درخت. اندازه‌ي گلداني كه گياه در آن قرار گرفته بسيار مهم مي‌باشد. اگر گلدان خيلي كوچك باشد، رشد ريشه درون گلدان محدود شده، ريشه‌ي بالايي صدمه مي‌بيند. درخت ممكن است در گلخانه سر حال به نظر آيد اما شانس كمي براي رشد كامل در باغ دارد زيرا سيستم ريشه ضعيف شده نمي‌تواند آب و تغذيه كافي براي درخت پرورش يافته را فراهم كند.
ماكادميا در ارتفاعات صفر تا ۱۵۰۰ متر از سطح دريا رشد مي‌كند اما عملكرد آن در ارتفاعات بالاي ۶۰۰ متر به شدت كاهش مي‌يابد. در ارتفاعات بالاي ۶۴۰ متر درخت در مدت زمان طولاني‌تر محصول توليد مي‌كند. دماي ايده‌آل براي پرورش ماكادميا بين ۱۶ تا ۲۵ درجه سيلسيوس مي‌باشد. اگر چه گياه در دماي زير ۳ درجه سيلسيوس نيز زنده مي‌ماند اما نسبت به يخبندان مقاوم نمي‌باشد. ماكادميا در هر نوع خاكي رشد مي‌كند، اما خاك مناسب براي پرورش ماكادميا بايد زهكشي خوبي داشته باشد و تا يك متر از سطح خاك لايه‌هاي سخت نداشته باشد. خاك‌هاي رسي كه زهكشي خوبي ندارند براي پرورش ماكادميا مناسب نيستند.ماده سازي خاك براي آماده سازي خاك بايد تا عمق ممكن خاك سست و نرم گردد. زيرا اگر خاك كف چاله‌ها متراكم و فشرده باشد ريشه گياه محدود مي‌شود.
ارقام مختلف ماكادميا از نظر ظاهري داراي فرم‌هاي مختلفي مي‌باشند. بعضي از آنها رشدي پهن شونده و بعضي ديگر رشدي عمودي دارند. همچنين فاصله كاشت براي هر رقم از مكاني به مكان ديگر متفاوت مي‌باشد، اما در هر صورت بايد توجه داشت كه به محض شروع رقابت براي جذب نور عملكرد كاهش مي‌يابد. بنابراين كشت متراكم در سطوح تجاري توصيه نمي‌شود. درختاني كه رشد عمودي دارند به فاصله ۵/۳ متر از هم در دريف هايي به فاصله ۷ متر و ارقامي كه رشدي پهن شونده دارند به فاصله ۱۰ متر از هم در رديف‌هايي به فاصله ۶ متر كاشته مي‌شوند.
گاهي اوقات محصولات ديگري در بين درخنتان جوان ماكادميا كاشته مي‌شود. قبل از كشت محصولات خاص در بين درختان ماكادميا بايد به ۳ نكته اساسي توجه كرد: از كاشت محصولي كه مي‌تواند به درخت ماكادميا صدمه بزند يا بر روي رشد آن تاثير نامطلوبي داشته باشد بايد اجتناب كرد.درختان بلندي كه شلوغي و سايه سرتاسري براي درختان ماكادميا ايجاد مي‌كنند نبايد كاشته شود. در بين درختان بارور نبايد گياه ديگري كاشته شود زيرا در اين مرحله درختان ماكادميا نياز به مراقبت هاي ويژه دارند تا از حداكثر رشد و عملكرد اطمينان حاصل شود.
نمونه برگ‌هاي ماكادميا بايد در طول ماه‌هاي مهر و آبان تهيه شود. زمان نمونه‌گيري بسيار حساس و مهم مي‌باشد. براي نمونه‌گيري بايد برگ‌هاي سالم انتخاب شوند. زماني كه براي اولين بار از يك باغ خصوصي نمونه‌گيري مي‌شود، بايد همراه با نمونه برگ، نمونه خاك نيز اضافه شود. از آن پس سالي يكبار فرستادن نمونه خاك به آزمايشگاه كفايت مي‌كند. ضروري است هنگام تنظيم كودهاي اصلاحي به نتايج حاصل از نمونه خاك و برگ توجه كنيد. تنها برگ هاي گياهان سالم بايد نمونه‌گيري شوند. اين برگها نبايد آفتاب سوخته، حشره زده و يا داراي نشانه‌هايي از كمبود و بيماري باشند.
پس از كاشت حداقل تا يكسال نبايد درخت جوان را كود داد، تا كاملا محكم و استوار شود. وقتي درخت محكم شد و شروع به رشد كرد كوددهي منظم بايد انجام گيرد: كود را نبايد با خاك مخلوط كرد. همچنين هرگز نبايد كود با ساقه درختان جوان در تماس باشد. به همين دليل كود بايد به طور يكسان در فاصله ۲۰ سانتي متري ساقه تا حدود ۵۰ سانتي متري محل آبريز درخت پخش شود. از آنجا كه درخت ماكادميا نسبت به صدمه ريشه بسار حساس است بنابراين پس از هر نوع كوددهي يك آبياري سبك مورد نياز است. به دليل اينكه اغلب خاك‌ها به طور طبيعي كمبود روي دارند يا اصلا روي ندارند، اين عنصر هر ساله بايد براي گياه فراهم شود. بدين ترتيب استفاده از كودهاي زير با غلظت هاي ذكر شده توصيه مي‌شود:
اكسيد روي به غلظت ۲۰۰ گرم در ۱۰۰ ليتر آب
نيترات روي به غلظت ۱۵۰ ميلي ليتر در ۱۰۰ ليتر آب
همچنين از آنجا كه بسياري از باغ‌هاي ماكادميا كمبود بر دارند، از ابتدا بايد به فاصله دو سال يكبار ۱۰۰ گرم بوراكس و يا ۷۵ گرم سولوبر در ۱۰۰ ليتر آب روي هر درخت پاشيد.
در مناطقي كه بارندگي كافي دارند ماكادميا به صورت ديم پرورش مي‌يابد اما اگر در محل كاشت ماكادميا بارندگي نباشد زمان آبياري و مقدار آبي كه به درخت بايد داده شود بسيار مهم مي‌باشد. كمبود آب سبب كند شدن رشد درخت و همچنين كاهش كيفيت و كميت خشكبارها مي‌گردد.
