آشنايي با علفهاي هرز

استان كرمان (براساس حروف الفباء)

– عوامل اقليمي و آب و هوائي مرتبط با علفهاي هرز:
عواملي نظير سرمازدگي بهاره، گرماي شديد تابستانه و آفتاب سوختگي ميوه ها و شاخه هاي پسته و شن زدگي از جمله عواملي هستند که ميزان خسارت آنها ارتباطي زيادي با پوشش گياهي و علفهاي هرز موجود در باغهاي پسته دارد.
– سرمازدگي و يخ زدگي:
سرما زدگي در صورت وقوع خسارتهاي زيادي را در باغهاي پسته سبب شده و با توجه به صادراتي و ارزآور بودن اين محصول خسارت قابل توجهي را به اقتصاد کشور تحميل مي کند. رعايت مديريت تنش در افزايش مقاومت درختان پسته به سرمازدگي و يخ زدگي تاثير زيادي دارد. سرما زدگي و يخ زدگي ازمهمترين عوامل قهري خسارتزا در محصولات کشاورزي و به ويژه در مناطق پسته كاري كشور مي باشند. سهم عامل تنش سرمائي و يخبندان نسبت به ساير عوامل تهديد کننده در باغهاي پسته از اهميت زيادي برخوردار بوده و مساحت زيادي از مناطق پسته كاري کشور همه ساله در معرض تهديد تنش هاي سرمائي و يخزدگي قرار دارند. تنش عبارت است از هر گونه انحراف معني دار از شرايط بهينه براي زندگي موجود زنده، و عوامل تنش زا باعث تغيير و اختلال در فرايندهاي فيزيولوژيکي گياهي مي شوند واز اين طريق توليد گياهان و محصول را تحت تاثير قرار مي دهند. تنش‌هاي محيطي عبارتند از:عوامل بيماري‌زا، علف‌هاي هرز، آفات، آسيب ها و صدمات مکانيکي، درجه حرارت، آب، خاك و غيره. انواع يخبندانها عبارتند از: يخبندانهاي تشعشعي و يخبندانهاي انتقالي كه هرساله در محصولات كشاورزي باعث ايجاد خسارتهاي زيادي مي شوند.
وجود علفهاي هرز در كف باغ به ويژه با تراكم بالا سبب مي گردد تا در طول روز خاك قادر به جذب مقدار مناسب گرماي خورشيدي نشده و در شب هنگام نيز مقدار كم گرماي جذب شده بخوبي آزاد نشود (شكل ۲۰-۱۱ و ۲۱-۱۱). در صورت وجود وارونگي دمايي وجود علفهاي هرز در كف باغ سبب برودت بيشتر هواي سرد مجاور سطح زمين و در نتيجه افزايش ميزان خسارت ناشي از سرمازدگي مي گردد (شكل هاي ۲۲-۱۱ و ۲۳-۱۱). جهت بر هم زدن لايه هاي وارونگي و پوشش خاک جهت جلوگيري از هدر رفت گرماي خاک و همچنين جهت گرم کردن هواي سرد مجاور سطح زمين، مهمترين روشهاي حفاظتي غيرفعال عبارتند از: انتخاب مکان مناسب، انتخاب واريته مناسب، پوشش سطح زمين و عمليات به زراعي (نظير کوددهي, هرس, شخم، مبارزه با علفهاي هرز و آبياري) مي باشد (شكل هاي ۲۴-۱۱ و ۲۵-۱۱). نحوه عملكرد سطح خاك و پوشش گياهي موجود در كف باغ در رابطه با جذب گرما و بازتابش گرماي ذخيره شده به شرح شكل هاي ۲۰-۱۱ و ۲۱-۱۱ مي باشد.

رابطه علف هاي هرز با ميزان خسارت گرمازدگي و آفتاب سوختگي ميوه ها:
وجود يا عدم وجود علف هاي هرز در كف باغ در ماه هاي گرم سال به ويژه در ماه هاي خرداد، تير، مرداد و شهريور بر روي ميزان خسارت ناشي از گرماي شديد تابستانه و آفتاب سوختگي ميوه ها، سرشاخه ها و شاخه هاي پسته تاثير زيادي دارد (شكل هاي ۲۶-۱۱ و ۲۷-۱۱). وجود پوشش گياهي و علف هاي هرز به ويژه علف هاي هرز پهن برگ گلدار علاوه بر منبع تغذيه اي براي حشرات مفيد و دشمنان طبيعي بسياري از آفات مهم پسته، نقش تعادل رطوبتي را نيز ايفاء مي نمايد. علفهاي هرز با كاهش درجه حرارت سبب كاهش خسارت ناشي از گرماي شديد تابستانه كه منجر به آفتاب سوختگي ميوه ها، سرشاخه ها و شاخه هاي پسته در ماه هاي گرم سال مي گردد، مي شوند. بنابر اين مناسبترين زمان مبارزه و از بين بردن علفهاي هرز با توجه به نقش آنها بر روي ميزان خسارت آفتاب سوختگي ميوه ها، سرشاخه ها و شاخه هاي پسته در اوايل فصل بهار مي باشد.
رابطه علف هاي هرز با ميزان خسارت شن زدگي در باغهاي پسته:
شن زدگي درختان پسته نيز رابطه مستقيمي با وجود علفهاي هرز در داخل و مناطق اطراف باغهاي پسته دارد. در واقع در صورت وجود پوشش گياهي در دشتهاي اطراف باغهاي پسته خسارت ناشي از برخورد ذرات شن به ميوه هاي تازه تشكيل شده و نابالغ تا قبل از سخت شدن پوست استخواني به حداقل مي رسد.
عوامل اقليمي و آب و هوائي غير مرتبط با علفهاي هرز:
عواملي نظير تگرگ، برآورده نشدن نياز سرمائي، نوسانات دمائي (اختلاف درجه حرارت شب و روز)، باران هاي بهاري، عدم گرده افشاني به موقع از جمله عواملي هستند که ميزان خسارت آنها ارتباطي با علفهاي هرز موجود در باغهاي پسته ندارد. خسارت ناشي از نوسانات دمائي به تركيدگي ميوه ها از قسمت زيرين اطلاق مي گردد (شكل ۲۸-۱۱). اين تركيدگي بدليل سرد شدن ميوه هاي تازه تشكيل شده و نابالغ در شب و گرم شدن سطح روئي آنها در روز، مي باشد.
نقش علفهاي هرز در رابطه با آفات پسته:
تعدادي از حشرات آفت نظير سن هاي زيان آور سبز و قرمز پسته، سرخرطومي، پروانه هليوتيس و غيره رابطه مستقيمي با علفهاي هرز داشته و تعدادي از علفهاي هرز موجود در كف باغهاي پسته و يا دشت هاي اطراف باغهاي پسته از ميزبانهاي اصلي و يا فرعي اين آفات محسوب مي گردند. بطور مثال سنهاي خانواده پنتاتوميده فعال در باغهاي پسته به ويژه سن هاي سبز متعلق به جنس هاي Acrosternum و Brachynemaبصورت حشرات كامل در حال دياپوز در مناطق كوهستاني و زير انواع بوته هاي وحشي نظير درمنه، قيچ و غيره زمستان گذراني مي نمايند. اين حشرات در اواسط فروردين از مكانهاي زمستان گذران خود خارج شده و بر روي ميز بان هاي تازه روئيده به ويژه بوته هاي اسپند، اسپند سگ، زاروقو و انواع شور شروع به تغذيه و تخم ريزي مي نمايند (شكل ۲۹-۱۱). حشرات كامل و پوره ها پس از مهاجرت به سمت باغهاي پسته نيز ابتدا بر روي علفهاي هرز مذكور در داخل باغ مستقر شده و سپس برروي خوشه هاي پسته منتقل مي گردند. موارد توصيه شده براي مبارزه و كنترل غير شيميائي اين آفات شامل اجتناب از كندن و از بين بردن ميزبانهاي وحشي اين حشرات در مناطق كوهستاني و دشت هاي اطراف مناطق پسته كاري كشور و اجتناب از كندن و از بين بردن علفهاي هرز ميزبان در داخل و اطراف باغهاي پسته در زماني كه سن ها به سمت باغهاي پسته هجوم آورده و بر روي اين گياهان تغذيه مي نمايند، مي باشد. علف خرس يا كاتوس كه در اصطلاح محلي به آن گز پيچ نيز مي گويند، يكي از ميزبانهاي مهم سن قرمز L. panderus در باغهاي پسته مي باشد
كرم هليوتيس كه در سالهاي اخير بر روي درختان پسته مشاهده شده است ، آفتي بسيار پلي فاژ بوده و در دنيا بيش از ۷۰ گونه ميزبان از جمله انواع گياهان زراعي براي آن گزارش شده است. در ايران در مزارع پنبه و نخود فرنگي در استان هاي گلستان و مازندران اين آفت گسترش زيادي داشته و خسارت شديدي به اين محصولات وارد مي نمايد. لاروهاي اين آفات از قسمتهاي مختلف گياهان زراعي و همچنين علفهاي هرز مختلف پهن برگ تغذيه مي كنند. از جنس هليوتيس دو گونه به نامهاي Heliothis armigera وHeliothis peltigera در چند سال اخير بر روي درختان پسته در باغهاي پسته استان كرمان و بويژه رفسنجان شناسائي شده كه از ميوه هاي تازه تشكيل شده و نابالغ تا قبل از سخت شدن پوست استخواني تغذيه مي نمايد. ميزبان اوليه اين آفت در باغهاي پسته تعدادي از علفهاي هرز پهن برگ مي بلشد. همچنين لاروهاي سرخرطومي پسته نيز از ريشه علفهاي هرز مختلف تغذيه نموده و علفهاي هرز از ميزبانهاي اصلي و مهم اين آفت مي باشند. علفهاي هرز بعنوان پناهگاه زمستانگذراني پسيل معمولي پسته عمل مي كنند. مهرنژاد (۱۳۸۳) نشان داده است كه پسيل معمولي پسته در زير بقاياي گياهي موجود در سطح باغهاي پسته شامل علفهاي هرز خشك شده و برگهاي پسته ريزش كرده زمستان گذراني مي كند. در زير پوشش گياهي شامل مخلوطي از علفهاي هرز گرامينه و برگ درختان پسته بيشترين تراكم حشرات كامل پسيل جمع آوري شده است. شخم باغهاي پسته اعم از محلهاي داراي پوشش و بدون پوشش گياهي موجب تلفات معني دار در جمعيت اين آفت مي گردد. انجام عمليات شخم زمستانه موجب صدمه به پناهگاه هاي زمستان گذراني حشرات كامل پسيل معمولي پسته مي شود و نتيجتاً جمعيت پسيل در بهار سال بعد از تراكم و رشد پايين تري برخوردار است. علفهاي هرز همچنين بعنوان پناهگاه و منبع تغذيه اي بسيار مناسبي براي جوندگان زيان آور به ويژه انواع موش ها محسوب مي گردند.
نقش علفهاي هرز در رابطه با بيماريهاي مهم پسته:
تعدادي از بيماري هاي مهم و خسارتزاي پسته نظير گموز (پوسيدگي طوقه و ريشه درختان پسته) (Phytophthora spp.)، بيماري ماسوي پسته، نماتدهاي مولد غده (Meloidogyne spp.) و بيماري لكه برگي (Alternaria alternata) و همچنين قارچهاي مولد زهرابه افلاتوكسين Asperrgillus spp. رابطه مستقيمي با علفهاي هرز موجود در داخل و اطراف باغهاي پسته دارند. افزايش تراكم علفهاي هرز در باغهاي پسته ميزان آلودگي درختان به عوامل ايجاد كننده اين بيماريها را نيز افزايش مي دهد. بطور مثال در اين زمينه مطالعات مرادي و همكاران (۱۳۸۱) ۱۳۸۰ در رابطه با نقش بقاياي گياهي، خاک و انواع کودهاي حيواني در افزايش جمعيت قارچهاي مولد زهرابه افلاتوكسين Asperrgillus spp. نشان داده است كه تراکم جمعيت قارچهاي گروه Aspergillus flavus در انواع بقاياي گياهي، خاک و انواع کودهاي حيواني بيشتر از قارچهاي گروهA. niger مي باشد و درسطح ۵% اختلاف معني داري بين دو گروه وجود دارد. در رابطه با بيماري گموز (پوسيدگي طوقه و ريشه درختان پسته) علفهاي هرز با جلوگيري از تبخير آب آبياري، ايجاد رطوبت در محل طوقه و تسهيل نفوذ آب بداخل تشتك ايجاد شده در پاي درختان پسته مي توانند سبب تشديد بيماري گموز گردند. همچنين در رابطه با بيماري لكه برگي ياآلترناريا (Alternaria alternata) علفهاي هرز با جلوگيري از تبخير آب آبياري و ايجاد رطوبت در باغ مي توانند سبب تشديد اين بيماري گردند. تعدادي از علفهاي هرز پهن برگ از ميزبانهاي اين بيماري نيز محسوب مي گردند.
نقش علفهاي هرز در رابطه با حشرات مفيد و دشمنان طبيعي آفات مهم پسته:
شته هاي فعال در روي علفهاي هرز منبع تغذيه اي مناسبي براي بالتوري سبز و انواع كفشدوزك ها كه از شكارگرهاي فعال و مفيد در باغهاي پسته هستند، مي باشند. همچنين شهد گلهاي علفهاي هرز گلدار بعنوان منبع تغذيه اي مناسبي براي تعداد زيادي از زنبورهاي پارازيتوئيد مراحل مختلف زندگي بسياري از آفات مهم پسته عمل مي نمايند.
نقش علفهاي هرز در رابطه با عوامل آب و خاک و تغذيه اي:
کود دهي نامناسب و ريختن کودهاي مورد مصرف بويژه کودهاي حيواني (نظير کود گاو، گوسفند و مرغ و غيره) و عناصر تغذيه اي پرمصرف و كم مصرف در کف باغ و عدم استفاده از چالکود مي تواند سبب رويش تعداد زيادي از با تراکم و جمعيت بالا در باغهاي پسته گردد. شوري آب آبياري و خاک مي تواند سبب رويش تعداد زيادي از گياهان شوردوست به ويژه انواع شور با تراکم و جمعيت بالا در باغهاي پسته گردد. همچنين وجود زه اب در مناطق کشت پسته مي تواند سبب رويش ني با تراکم بالا در باغهاي پسته گردد.
نقش علفهاي هرز در رابطه با عوامل فيزيولوژيك و ناشناخته پسته:
عواملي نظير عارضه اضمحلال پوست استخواني، عارضه قرمزو (ريز برگي)، عارضه پزگو (لكه تاولي) عارضه برگ زردي درختان پسته از جمله عواملي هستند که علل و دلايل پيدايش آنها در باغهاي پسته تاکنون بطور دقيق مشخص نشده است. بررسي نقش علفهاي هرز بر روي عوامل مذکورمي تواند در تعيين دقيق علل بوجود آورنده آنها مفيد باشد.
روشهاي مبارزه و كنترل علفهاي هرز در باغهاي پسته:
۱– روش‌هاي پيشگيري و ممانعت از رويش علف هاي هرز:
روش هاي پيشگيري را بايد در زمانهاي مناسب بکار برد که مهم‌ترين و موثرترين روش‌هاي مختلف بستگي به ميزان و فراواني گونه هاي علف هرز و همچنين شرايط زيست محيطي دارد.بعضي از روش‌ها دامنه وسيعي از علف هاي هرز را تحت تاثير قرارمي دهند بنابراين استفاده از آنها بسيار رايج است.
الف- مالچ پاشي و ايجاد پوشش بر روي علفهاي هرز:
علف هاي هرز براي رشد خود در جستجوي نور هستند، بنابراين نمي توانند از لايه هاي مالچ عبور کنند. مواد خشک و سخت نسبت به مالچ تازه به آرامي تجزيه شده و اثرات خود را حفظ مي کنند.استفاده از مالچ و يا ساير پوششها نظير پلاستيك بر روي پوشش گياهي موجود در كف باغ مانع از رسيدن نور خورشيد و درنتيجه بر هم خوردن عمل فتوسنتز در گياه مي شود.
انواع مالچ: بطور کلي سه نوع مالچ مورد استفاده قرار مي گيرد:
۱- مالچ بيولوژيکي (آلي):
مالچ هاي آلي که از قديم استفاده مي شوند شامل علف خشک، کاه و کلش، پوست درخت، چوب خرد شده، برگ، علف چيده شده، خاک اره و کمپوست که اين مواد به سهولت در دسترس هستند. اين نوع مالچ ها علف هاي هرز را کنترل مي کنند و همچنين مي توانند مواد مغذي و آلي به خاک اضافه کنند، خاک را در برابر فرسايش حفاظت کرده و همچنين سبب بهبودي بافت خاک، بهبودي ظرفيت و نگهداري رطوبت در خاك شوند. البته بايد توجه داشت که در هنگام استفاده از اين گونه مواد در مواردي که از کربن غني هستند) مانند خاک اره و چوب خرد شده) بايد به مقدار کافي نيتروژن به خاک اضافه کرد.
۲- مالچ شيميايي (غير آلي):
مالچ هاي شيميايي که امروزه در بازار يافت مي شوند به نحو موثري از تابش نور خورشيد و رشد علف هاي هرز جلوگيري مي نمايند. پلاستيک سياه و مواد پلي پروپيلني (مواد مصنوعي) از مالچ هاي شيميايي هستند که دوام طولاني دارند اما در صورت از بين رفتن، در غني سازي خاک هيچگونه نقشي ندارند. پلاستيک سياه بصورت يك لايه و با نوارهاي خرد شده به کار برده مي شود. راندمان مالچ يکپارچه از نواري بيشتر است، زيرا پلاستيک يکپارچه پوشش کاملي داشته و امکان جوانه زدن علف هاي هرز از ميان آن وجود ندارد اما قابليت نفوذ آب را هم ندارد. مالچ هاي پلاستيکي در رنگ ها و اندازه هاي مختلف براي نيازهاي متفاوت در دسترس مي باشند. در مالچ پلاستيکي دوام يک فاکتور مهم است. اخيرا بيشتر پلاستيک ها خم شونده هستند و داراي قابليت تغيير هستند و به کشاورزان اجازه مي دهد از پلاستيک و محصولات آن به آساني استفاده کنند. مالچ پلاستيکي به کنترل علف هرز، بالا بردن دما و تنظيم رطوبت خاک کمک مي کند. بسياري از مالچ هاي پلاستيکي رنگي براي کشاورزان سودمند است که هر کدام فوايد مختلفي براي توليد دارند. هدف مالچ پلاستيکي افزايش دماي خاک است. مالچ بايد به صورت سفت و محکم به خاک بچسبد تا انتقال حرارت خوب و از آزاد شدن و حرکت توسط باد جلوگيري شود. حرکت مالچ توسط باد ممکن است باعث شود پلاستيک پاره شود و مزايا آن از بين برود. مالچ هاي پلاستيکي محاسن زيادي داشته و توليد محصولاتي با کيفيت بالا، افزايش مديريت كنترل حشرات و علف هاي هرز از جمله اين فوايد مي باشد.
۳- مالچ فيزيکي (معدني):
ب– پوشش بذر زنده: اين پوشش ها بطور موفقيت آميزي از طريق رقابت بر سر نور، مواد غذايي و آب با علف هاي هرز رقابت کرده بنابر اين با برنده شدن در اين رقابت بر سر منابع تغذيه اي از رشد علف هاي هرز جلوگيري مي کنند.
ج– باروري خاک: قابليت باروري خاک مي تواند رشد ايده ال محصول اصلي را حفظ کرده و باعث رشد خوب محصولات در مقابل علف هاي هرز گردد.
د– روش‌هاي شخم خاک: مي تواند به خوبي ترکيبات علف هاي هرز بر فشار کلي علف هاي هرز اثر بگذارد. براي مثال شخم کم باعث افزايش شدت فشار علف هاي هرز مي گردد. بعلت اينکه بذور علف هاي هرز مي تواند در فاصله زماني شخم خاک و بذر پاشي محصول جوانه بزنند، بنابراين درمان علف هاي هرز قبل از بذر پاشي مي تواند شدت فشار علف هاي هرز راکاهش دهد.
۷– جلوگيري از شيوع علف هاي هرز با حذف آنها قبل از تشکيل بذر
۸– جلوگيري از ورود علف هاي هرز با استفاده از کنترل ابزار و حيوانات
۲- روشهاي مبارزه مكانيكي:
بريدن و قطع علفهاي هرز:
استفاده از روش بريدن و قطع علفهاي هرز بر روي علفهاي هرز طويل الرشد (كند رشد) مؤثر مي باشد ولي بر روي علفهاي هرز سريع الرشد تاثير زيادي ندارد. علفهاي هرز يكساله را به اين دليل قطع مي كنند كه از توليد بذر آنها جلوگيري بعمل آيد. علفهاي هرز يكساله را بايد قبل از گلدهي آنها قطع كرد، زيرا بذور بعضي از علفهاي هرز مانند خرفه حتي اگر بلافاصله بعد از گرده افشاني نيز قطع شوند جوانه خواهند زد. علفهاي هرز يكسالهمانند اسفناج باغي، انواع شور، زاروقو، خارخسك، جو وحشي و كاهوك را مي توان با قطع كردن بخوبي كنترل نمود. قطع مكرر علفهاي هرز دائمي نه تنها از توليد بذر آنها جلوگيري ميكند بلكه ممكن است باعث مرگ قسمتهاي زيرزميني نيز بشود. قطع مكرر در فواصل كوتاه مدت ممكن است براي ۱ تا ۳ سال لازم باشد. بهيچوجه نبايد به علف هرز اجازه داد كه ذخيره مواد غذائي خود را از سر بگيرد.بهترين زمان براي شروع قطع و يا شروع عمليات زراعي موقعي است كه ذخائر قسمتهاي زير زميني در حالت حداقل است. براي گو نه هاي زيادي اين زمان بين رشد كامل برگ و زمان ظاهر شدن گلها در اواخر بهار است. بدنبال قطع و يا عمليات زراعي تسلط انتهائي علف هرز از بين رفته، جوانه هاي خفته جانبي شروع به رشد كرده و ساقه هاي جديد بيشتري توليد مي شود. توليد ساقه ها مواد غذائي ذخيره شده در اندامهاي زير زميني را مصرف كرده و در نتيجه قطع مكرر، باعث مرگ علف هرز مي گردد. علفهاي هرز دائمي مانند تلخه، ازمك، ترشك و علف خرس را مي توان بدين روش از بين برد.
سوزانيدن:
از آتش و با استفاده از يك شعله افكن مي توان براي از بين بردن علفهاي هرز كانالهاي آبياري، خيابانها و همچنين بذور و اندامهاي تكثير شونده علفهاي هرز نظير ريزوم استفاده نمود. در هنگام استفاده از آتش رعايت نكات ايمني و مواظبت هاي لازم در جهت آتش سوزي درختان پسته بايد به دقت انجام شود.
– معايب روش مكانيكي مبارزه با علفهاي هرز:
استفاده مكرر و چند باره ادوات كشاورزي نظير كولتيواتو و يا روتيواتور و غيره در باغهاي پسته علاوه بر كوبيدگي خاك بدليل حركت تراكتور و وسايل همراه در اكثر موارد بدليل نزديك شدن به تنه درختان براي قطع بيشتر علفهاي هرز سبب شكسته شدن تعدادي از شاخه هاي درختان نيز مي گردد.
۳- روشهاي مبارزه زراعي:
– شخم زمستانه:
در اين روش با شخم عميق زمستانه كه داراي مزاياي ديگري نظير تهويه خاك، سله شكني و نفوذ بيشتر آب در خاك را نيز در بر دارد، باعث از بين رفتن تعدادي از گونه هاي علف هرز مي شوند. علفهاي هرز مانند خارشتر، شيرين بيان، تلخه، ازمك و جغجغه توسط شخم عميق زمستانه از بين مي روند. عمليات شخم همچنين باعث بزير خاك رفتن تمام نقاط رشد و نمو گياهان شده و عمل فتوسنتز را در گياه مختل مي نمايد. بنابر اين در جهت كنترل بسياري از علفهاي هرز يكساله باغهاي پسته مؤثر است. عمليات شخم سطحي توسط كولتيواتور متداولترين روشي است كه براي مبارزه با علفهاي هرز در باغهاي پسته استفاده مي شود. باغداران پسته هر ساله ۲ تا ۳ بار در سال و بعد از هر نوبت آبياري، زمانيكه خاك كمي مرطوب است (حالت گاورو) از كولتيواتور استفاده مي نمايند.
– رقابت:
رقابت بطور طبيعي بين علفهاي هرز موجود در باغ در جريان است. شرايط رشد درختان پسته در باغ رقابت را به نفع تعدادي از گونه ها بر عليه ساير گونه ها به پيش مي برد. معمولاٌ گونه هائي كه از رشد بيشتري برخوردار مي باشند و ارتفاع بلندتري دارند، علفهاي كوتاهتر را پوشانده و مانع از رسيدن نور خورشيد و درنتيجه بر هم خوردن عمل فتوسنتز در گياه مي شوند. بطور مثال اسفناج باغي از رشد زيادي برخوردار بوده و قادر است از رشد بسياري از گونه ها جلوگيري بعمل آورد. شوري خاك موجب رشد علفهاي هرز شور دوست نظير انواع شور و خارخسك و غيره شده و از رشد گونه هائي نظير تاج ريزي و زلف عروس جلوگيري مي نمايد. علف هرز هريز مانع از رشد اويار سلام مي گردد. رقابت در بين افراد يك گونه نيز وجود دارد و تعدادي زيادي از گياهچه هاي يك گونه علف هرز تنها چند نمونه به مرحله گلدهي مي رسند و بقيه از بين مي روند.
آبياري منظم و تغذيه مناسب:
آبياري منظم باغ مانع از رشد بسياري از علفهاي هرز مقاوم به كم آبي و علفهاي هرز روينده در زمينهاي باير نظير اسفند و غيره مي شود. آبياري منظم از رشد علفهاي هرز خارشتر، اسفند، اسفند سگ و ارگ جلوگيري بعمل مي آورد. تغذيه مناسب درختان پسته با كود دهي درون چالكود و به عمق بيش از ۲۰ سانتيمتر از جوانه زدن بسياري از بذور علفهاي هرز جلوگيري بعمل مي آورد. كود دهي در سطح كرتها باعث رشد علفهاي هرز و مصرف قسمت اعظم كود داده شده توسط آنها مي شود. علفهاي هرز سلمك، تاج خروس و اسفناج باغي از اين طريق تكثير و انتشار مي يابند.
۴- روش بيولوژيكي:
در مورد روش بيولوژيكي در باغهاي پسته تاكنون مطالعه جامعي انجام نگرفته است. ولي بسياري از حشرات از برگ و بذور علفهاي هرز تغذيه نموده ميكنند. و بدين وسيله باعث كاهش تراكم آنها مي گردند. بعنوان مثال تغذيه سن هاي پنتاتوميد پسته بويژه گونه هاي متعلق به جنسهاي Brachynema spp. و Acrosternum spp از علفهاي هرز اسفتد، زاروقو، اسفند شگ و انواع شور در باغهاي پسته كه در واقع از ميزبانهاي اصلي اين حشرات مي باشند، تغذيه سن هاي بذر خوار (خانواده Lygeaidae) نظير سن قرمز گونه Lygeaus panderus از كپسولهاي تخم علف خرس، گل قاصدك (شكل ۳۰-۱۱) پنيركيان، تغذيه گونه اي از پروانه برگخوار از برگهاي اسفناج باغي و سيلمه، تغذيه نوعي سوسك از بذور خارخسك و تغذيه شديذ لاروهاي پروانه اي از انوادهDanaidae از برگهاي علف خرس (شكل ۳۱-۱۱) را مي توان نام برد
– روش مبارزه شيميائي: استفاده از علف كشها براي كنترل علفهاي هرز از سال ۱۹۴۴ يعني هنگاميكه تو فور دي اولين بار بعنوان يك علفكش بكار برده شد فزوني يافت. كاربرد علفكشها در باغهاي پسته سابقه زيادي ندارد. اخيراً باغداران پسته از علفكش راندآپ (گليفوزيت) و گراماكسون (پاراكوات) براي دفع علفهاي هرز استفاده مي كنند. بدلايل عدم استفاده بي رويه از علفكشها، جايگزيني گونه هاي جديد علف هرز پس از كاربرد علفكشها، مقاومت علفهاي هرز در برابر علفكشها و خروج ارز از كشور سعي شده است توصيه و كاربرد علفكشها در باغهاي پسته محدود بوده و بيشتر از روشهاي مكانيكي و زراعي براي كنترل علفهاي هرز در باغهاي پسته استفاده شود. در زير بخاطر آگاهي باغداران پسته به بعضي از نكات كاربرد علفكشها و بعضي از سموم علفكش قابل استفاده در باغهاي پسته اشاره مي گردد.
توصيه هاي لازم براي كاربرد علفكشها در باغهاي پسته:
– جهت كاربرد علفكشها حتماً بايد از نازل مخصوص مصرف علفكش و قيف هدايت كننده استفاده نمود.
– در حين سمپاشي علفكشها بايد فشار سمپاش پائين باشد تا محلول سمي بر روي شاخ و برگ گياه اصلي پاشيده نشود.
– زمان كاربرد سموم علفكش تا حد زيادي مفيد بودن آن را در كنترل علفهاي هرز باغهاي پسته تعيين مي كند.
الف- كاربرد پيش از رويش: هدف از اين نوع كاربرد در باغهاي پسته كنترل علفهاي هرز قبل از سبز شدن و جوانه زدن بذور است. علفكش معمولاً به سطح خاك پاشيده شده و سپس آبياري مي گردد. از اين گروه علفكشهاي سيمازين، دايورون و ناپروپ اميد را مي توان نام برد. بعضي از اين نوع علفكشها لازم است پس از كاربرد با خاك مخلوط شوند و يا اينكه به عمق حدوداً ۵ سانتيمتري در داخل خاك نفوذ نمايند. از اين نوع علفكشها مي توان به تريفلورالين و اپتام (آراديكان) اشاره نمود.
ب- كاربرد بعد از رويش: در اين نوع كاربرد اجازه داده مي شود تا علف هرز سبز شده و سپس از علفكش بصورت كاربرد برگي استفاده مي شود. بعضي از علفكشها مانند دالاپن (باسفاپن) و پاراكوات (گراماكسون) تماسي بوده و پس از مدت كوتاهي كه به برگ علفهاي هرز پاشيده شدند باعث خشك شدذن شاخه و برگها مي گردند. اين علفكشها بر روي ريشه علفهاي هرز مؤثر نيستند و چنانچه علف هرز دائمي باشد دوباره سبز مي شود. بعضي از علفكشها نظير رانداپ (گليفوزيت) نيز جذبي و سيستميك بوده و پس از پاشيده شدن به سطح برگ جذب گياه شده و باعث خشكيدن علفهاي هرز از ريشه مي گردند.
– رانداپ (گليفوزيت): علفكش رانداپ (گليفوزيت) از جمله علفكشهائي است كه در سالهاي اخير ميزان مصرف آن در باغهاي پسته و بويژه براي مبارزه با علف هاي هرز كشيده برگ نظير مرغ افزايش يافته است. اين علفكش بصورت اسپري برگي و جذبي بكار مي رود. كشيده برگهاي دائمي مانند هريز، خلفه، قياق، شور مرغ، بيد گياه و اويار سلام را بخوبي كنترل مي كند. همچنين بر روي علفهاي هرز پهن برگ دائمي مانند پيچك و علف خرس قبل از پيچيدن بداخل درختان و علفهاي هرز يكساله نيز موثر است. اين علفكش غير انتخابي بوده بنابر اين كاربرد آن در باغهاي پسته بايد با احتياط انجام شود تا بر روي درختان پسته پاشيده نشود. همچنين در روزهاي گرم و آفتابي كه خطر تبخير علفكش را در ميان رديف درختان وجود دارد مصرف نگردد. در صورت پاشيده شده علفكش رانداپ بر روي شاخه و برگ درختان احتمال خشك شدن قسمتي يا تمام درخت وجود داشته و در صورتي كه درختان قادر به مقاومت باشند در سالهاي بعد تاثير هورموني اين علفكش بر روي شاخه و برگ درختان ظاهر شده و سبب بدفرمي شاخه و بر گ درختان و بويژه كشيده و نواري شدن برگها مي گردد (شكل ۳۲-۱۱). علائم مسموميت اين علفكش در گياه هرز به آهستگي آشكار مي گردد و ممكن است براي ۱ تا ۳ هفته مشاهده نشود. گليفوزيت به آساني در خاك تجزيه مي شود.
– توصيه هایي براي مصرف علفكش رانداپ:
۱- نسبت كاربرد رانداپ در باغهاي پسته ۸ تا ۱۰ ليتر از ماده تجارتي آن توصيه شده است و براي جذب بهتر علفكس و كاهش نسبت كاربرد آن مي توان علفكش را با كود سولفات آمونيم به نسبت ۱۵ تا ۲ كيلوگرم و يا تركيباتي نظير فري گيت به نسبت ۵ ليتر در هزار ليتر آب مخلوط نمود.
۲- براي مبارزه با مرغ توصيه مي گردد ابتدا ۲ الي ۳ بار كف باغ تيلر يا كولتيواتور زده شود تا كليه ريزمهاي نهفته و غبر فعال علف هرز فعال شده و سپس اقدام به مصرف علفكش رانداپ نمود.
۳- مناسبترين زمان مصرف اين علفكش همزمان با حداكثر رشد رويشي علف هرز (در شرايط آب و هوائي استان كرمان در اواسط خرداد ماه) و ۳ تا ۵ روز پس از آبياري باغ مي باشد.
۳- آبياري در درختان نوثمر (زير ۱۲ سال) حداقل ۲ تا ۳ هفته بعد از مصرف علفكش بايد انجام گيرد، زير احتمال جذب علفكش بوسيله ساقه و تنه اين گونه درختان وجود دارد.