آويشــن يكى از قديمى ترين گيا هان دارويى و ادويه اى است . تيمــوس كلمــه اى يونانى و به معناى شــجاع مى باشــد و به طورى كه زنان يونان باســتان اين گياه را به لباس شوهرانشان كه عازم جنگ بودند مى دوختند . زيرا آنها معتقد بودند آويشــن ســبب شــجاعت و در نتيجه پيروزى آنها در جنگ مى شــود . آويشن گياهى است خشبى و چند ساله . منشأ آن نواجى مديترانه گزارش شده است و در جنوب اروپا در سطوح وسيعى كشت مى شــود .ريشه آويشن مســتقيم ، كم و بيش چوبس و انشعابهاى فراوانى دارد و ســافه آن مســتقيم و چهار گوش اســت . ارتفاع اين گياه متفاوت و بين ۲۰ تا ۵۰ ســانتى متر مى باشــد . برگها كوچــك ، متقابــل و كم وبيش نيزه اى شــكل ، بدون نوك و دمبرگ ، پوشــيده از كركهاى خاكســترى رنگ و حاوى اسانس هســتند . گلها كوچك و به صورت مجتمع در قســمت فوقانى ســاقه هايى كه از بغل برگها خارج مى شــوند روى چرخه هايى مجتمع پديدار مى شــوند . ميوه چهار بذر به رنگ قهوه اى تيره وجود دارد . بذر آويشن بسيار ريز بوده و وزن هزار دانه آن ۲۵/۰ تا ۲۸ ./گرم است.
پيكر رويشــى آويشن حاوى اسانس است . از اين رو داراى بويى مطبوع مى باشــد . پيكر رويشــى در مرحله گلدهى از بيشترين مقدار اسانس برخوردار است.
ماده موثر آويشــن از نوع اسانس اســت . اسانس آويشن مايعى زرد رنگ و ســبكتر از آب است . تا كنون ۳۸ تركيب در اسانس اين گياه شناســايى شده اســت كه مهمتر آنها را تيمول تشكيل مــى دهد . از تركيبات ديگر اســانس مى تــوان از كارواكرول ، پاراسيمول ، لينالول و سينئول نام برد.
اسانس آويشن خاصيت ضد باكترى و ضد قارچى دارد . مجموعه مواد موثر آويشــن خلط آور اســت و ار آن براى معالجه ســرفه استفاده مى شود.
بــه زمينهاى تهى از مواد و عناصر غذايى در فصل پاييز ( هنگام اماده ســاختن زميــن )۲۰ تا ۳۰ تن در هكتــار كودهاى حيوانى ً كاملا پوســيده اضافه مى شود . فصل بهار قبل از كشت گياه نيز ۵۰تا ۸۰ كيلو گرم د رهكتار اكســيد قســقر و همين مقدار پتاس بــه همراه ۴۰ تــا ۶۰ كيلو گرم در هكتار ازت بايد در اختيار گياه قرار گيرد . از ســال دوم رويش ، همه ســاله در فصل بهار ۳۰ تا ۵۰ كيلــو گرم در هكتــار ازت در اختيار گياهان قــرار مى دهند . بــه طور كلى در افزون كودهاى شــيميايى بــه خاك هايى كه آويشــن در آن مى رويد بايد دقت كرد . زيرا زيادى مواد غذليى يا كمبود آن مناســب نبوده و هر دو حالت سبب كاهش عملكرد پيكر رويشى مى شود.
آويشن گياهى مديترانه اى است و در طول رويش به هواى گرم و نور كافى نياز دارد . اين گياه ، خشكى دوست بوده و به سهولت قادر به تحمل كم آبى و خشــكى اســت . آويشن به آب ايستايى حســاس اســت به طوريكه اين امر مى تواند سبب خشك شدن آن شود . خاك هاى سبك حاوى تركيبات كلسيم و با ضخامت زياد سطح الارض ، خاكهاى مناسبى براى كشت آويشن است و خاكهاى سنگين مناسب نيست زيرا اين نوع خاكها سبب كاهش شــديد عملكرد پيكر رويشى و اسانس آن مى شود . (( پى اچ )) مناسب خاك نيز براى كاشت آويشن بين ۵/۴ تا ۸ است.
پس از برداشــت گياهانى كه با آويشن به تناوب كشت شده اند (در فصل پاييز ) كودهاى حيوانى مورد نياز به خاك اضافه شــده و سپس با شخم مناســبى به عمق ۲۰تا ۲۵ سانتى مترى خاك فرســتاده مى شــود . اوايل بهار پس از شكســتن سله ها و خرد ً كردن كلوخه ها ، زمين را بايد براى كشت كاملا تسطيح كرد .
به دو روش مســتقيم وغير مســتقيم صورت مى گيرد.
كاشت مستقيم زمان مناســب براى كاشــت بــذر در زمين اصلى اوائــل بهار ( فروردين ) مى باشد . در اين صورت بذور در رديفهايى به فاصله ۴۰ تا ۵۰ ســانتى مترى كشت مى شوند . عمق بذر نبايد از ۵/۰ ســانتى مترى تجاوز كند و براى هر هكتــار زمين نيز به ۵ تا ۶ كيلوگرم بذر احتياج است . در ضمن از آنجايكه رشد اوليه آويشن و بطئى اســت از روش كاشت مســتفيم فقط در سطوح كوچك كشت اســتفاده مى شــود . تراكم گياه ۱۸۰-۱۵۰ هزار بوته در هكتار مى باشد.
كاشت غيرمستقيم
نيمه دوم اسفند زمان مناسبى براى كاشت بذر آويشن در خزانه هواى ازاد است و در اين صورت بذور در رديفهايى به فاصله ۲۵ تا ۳۰ سانتى مترى با يد كاشته شوند . هنگامى در ارتفاع نشاء ها به ۱۰ تا ۱۵ سانتى متر رسطد ( اواخر شهريور ) آنها را مى توان به زمين اصلى ( فاصله رديف ها از هم ۵۰ ســانتى متر و فاصله دو بوته در طول رديف ۲۵ سانتى متر ) منتقل كرد.
تكثير رويشــى آويشن از طريق تقسيم بوته انجام مى گيرد . به اين صورت كه پس از خارج كردن بوته هاى دو ســاله ســالم و عارى از هر گونه آلودگى قارچى آنها را به چند قســمت تقســيم كرده و در زمين اصلى كشــت مى نماينــد . فصل پاييز يا اوايل بهار ( قبل از رويش گياهان ) زمان مناســبى براى تكثير رويشى آويشن اســت . بوته ها بايد در رديف هايى به فاصله ۵۰ سانتى متــر ( فاصلــه دو بوته در طول رديف ۲۵ ســانتى متر ) كشــت شوند .
