تغذیه صحیح گیاه یکی از عوامل مهم در بهبود کیفی و کمی محصول به شمار می آید. در تغذیه گیاه نه تنها باید هر عنصر به اندازه کافی در دسترس گیاه قرار بگیرد،بلکه ایجاد تعادل و رعایت نسبت میان همه عناصر گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است،چرا که در حالت تعادل تغذیه ای با اضافه کردن مقداری از عناصر غذایی نه تنها افزایش عملکرد رخ نمی دهد بلکه اختلالاتی نیز در رشدگیاه و در نهایت افت عملکرد مطرح می شود.همان مسئله ای که پایین بودن راندمان کودهای شیمیائی را در ایران تأییدمی کند.امرزه از کودها به عنوان ابزاری برای نیل به حداکثر تولید در واحد سطح استفاده می شود،منتها این کودها بایستی بتوانند علاوه بر افزایش تولید،کیفیت محصولات کشاورزی را ارتقاء داده و ضمن آلوده نکردن محیط زیست به ویژه آبهای زیر زمینی، تجمع مواد آلاینده نظیر نیترات در اندامهای مصرفی محصولات باغی را به حداقل ممکن تنزل دهند علاوه بر آن ضمن افزایش راندمان کودی،سلامتی انسان نیز تأمین شده باشد.
انگور نیز مانند سایر گیاهان برای تولید محصولی با عملکرد بالا و کیفیت مطلوب به ۶۱ عنصر غذایی نیاز دارد که ۳ عنصر اکسیژن،هیدروژن و کربن را به طور مستقیم از طریق هوا دریافت می نماید و ۶۳ عنصر دیگر باید از طریق کود های شیمیایی تأمین گردد. به ۱ عنصر ازت،فسفر،پتاسیم،کلسیم،منیزیوم و گوگرد به مقدار بیشتری نسبت به سایر عناصر نیازمند است.لذا به این عناصر عناصر ماکرو می گویند. ۷ عنصرآهن، روی مننز، بر، مس، مولیبدن و کلر به مقدار بسیار ناچیزی مورد نیاز گیاه است و به همین علت آنها را عناصر کم مصرف (میکرو یا عناصر ریز مغذی) می نامند.
۶ شاخصی از میزان قابلیت استفاده از عناصر غذایی فراهم می کند.
۲ احتمال دستیابی به پاسخ اقتصادی از میزان کود را پیش بینی می کند.
۳ دستیابی به انجام تغذیه مناسب
۴ دستیابی به تولیدی مناسب از لحاظ کمیت و کیفیت
یکی از مهمترین نکاتی که در جهت تغذیه مطلوب باغات انگور به ما کمک می کند شناسایی همه جانبه خاک باغی است که در آن فعالیت می نماییم به طور کلی جهت پی بردن به میزان مواد غذایی موجود در خاک و حاصلخیزی آن انجام آزمایش خاک در آزمایشگاههای خاکشناسی می باشد لذا اولین مرحله در تجزیه خاک نمونه برداری از آن به طور صحیح می باشد.
– دقت نتایج آزمایشگاهی بستگی کامل به دقت عمل نمونه برداری از سطح باغ خواهد داشت نمونه خاکی که به آزمایشگاه ارسال می شود باید نمودار واقعی زمینی باشد که نمونه برداری از آن به عمل آمده است. قبل از نمونه برداری باید کاملاً اطمینان حاصل نمود که سطح خاک آغشته به کود های شیمیایی یا بقایای گیاهی نباشد – در موقعی که خاک خیلی مرطوب می باشد نمونه برداری نباید انجام شود.مگر در مواقع استثنایی قبل از نمونه برداری باید سطح باغ به طور یکنواخت تقسیم بندی و در هر قطعه یکنواخت به طور زیگزاگ حرکت نمود. – در نمونه برداری از خاک باغات معمولاً از دو عمق ۳۰ – ۰ سانتی متر و ۶۰ – ۳۰ سانتی متری اقدام به نمونه گیری نمایید. برای تهیه هر نمونه بایستی حداقل از ۱۵ – ۱۰ ۶۳ نقطه نمونه هایی به وزن تقریبی ۱ کیلوگرم تهیه شود. – هر قدر تعداد چاله ها بیشتر و فاصله نمونه برداری کمتر و نزدیک به هم باشد دقت نمونه ها نیز افزایش می یابد. – نمونه های تهیه شده منظور ۱۵ – ۱۰ با هم خوب مخلوط می شوند و از مخلوط آنها یک نمونه ۲ کیلوگرمی در یک کیسه پلاستیکی ریخته می شود. این نمونه مخلوط شده را نمونه مرکب می گویند – بهترین زمان نمونه برداری اواخر زمستان و اوایل بهار می باشد. – برای خشک کردن نمونه های خاک نباید از حرارت یا بخاری استفاده شود. – پس از تهیه نمونه مشخصات نمونه شامل نوع باغ،سن باغ،عمق نمونه برداری،تاریخ نمونه گیری،آدرس باغ،نام و نام خانوادگی باغدار بر روی دو تکه کاغذ درج یکی بر روی کیسه نصب می شود و دیگری داخل آن قرار می گیرد.
درصد اشباع
• اسیدیته ) PH )
• املاح محلول
• فسفر قابل جذب
• پتاسیم قابل جذب
ازت قابل جذب
• مواد آلی
• کربنات کلسیم
• درصد گچ
• میزان عناصر ریز مغذی
• آنیون ها و کاتیون های محلول
• ظرفیت تبادل کاتیون
• سدیم قابل تعویض
• آزمایش مکانیکی
• وزن مخصوص ظاهری
• وزن مخصوص حقیقی
• ضریب نگهداری آب در خاک
• ضریب نقطه پژمردگی
مواد آلی جزء لاینفک هر خاک بوده و خواص فیزیکی و شیمیایی آنرا تا حد قابل توجهی تغییر می دهد و عبارتست از کلیه اجسام آلی موجود در خاک اعم از زنده یا مرده،تازه یا کهنه،ساده یا پیچیده و مرکب. مواد آلی خاک شامل بقایای گیاهی و حیوانی در مراحل مختلف تجزیه،هوموس،میکروبها و هر ترکیب آلی دیگر می باشد. بقایای گیاهی یا حیوانی که به خاک افزوده می گردند در نتیجه فعالیت میکروارگانیسمهای خاک تجزیه و ضمن آزاد کردن قسمتی از مواد غذایی خود دچار تغییرات زیادی می گردند، سرعت فعالیت میکروارگانیسمها به وجود آب،هوای کافی و حرارت مناسب برای فعالیت آنها بستگی دارد.یاد آور می شود که واحد ساختمانی ماده آلی خاک کربن است.افزون بر کربن،در ترکیب ماده آلی خاک عنصر هیدروژن ، اکسیژن ، فسفر ، ازتو گوگرد نیز به کار رفته است. در خاکهایی که به آن کود اضافه نشده است ماده آلی مهمترین منبع تأمین کننده ازت و گوگرد است. هوموس ماده آلی کلوییدی خاک است که تجزیه آن به کندی انجام می شود و به خاک رنگ قهوه ای یا سیاه می دهد. برخی از فراورده های حاصل از تجزیه ماده آلی خاک در آب محلول بوده و به سرعت ناپدید می شوند، برخی ترکیبات دیگر پایدارتر بوده و باقی می مانند. مواد آلی پایدار بصورت چسب آلی عمل کرده و برای تشکیل خاکدانه ذره ها را به هم می سبانند. هوموس دو خاصیت مشترک با رس دارد: نخست اینکه از نظر الکتریکی به مقدار زیادی باردار است. دوم اینکه سطح ویژه ازیادی دارد و به خاطر همین دو خاصیت این ماده در خاک بسیار مهم است.
مواد آلی با تجزیه و فساد خود و همچنین ظرفیت تبادل یونی قابل توجهی که دارند در تغذیه گیاهان مورد استفاده قرار می گیرند. خاکهایی که کمتر از ۲ درصد ماده آلی داشته باشند از نظر ماده آلی فقیر محسوب می شوند. ظرفیت تبادل کاتیونی زیاد هوموس و مواد آلی با افزایش اسیدیته خاک افزایش می یابد. • مواد آلی ترکیبات لازم برای تشکیل و تثبیت خاکدانه ها را فراهم می سازد و به اصلاح ساختمان خاک کمک می کند. ترکیبات پیچیده کربوهیدراتها مانند صمغ ها ، رزین ها و اسیدهای آلی که از تجزیه مواد آلی خاک حاصل می شوند به صورت سیمانی در ارتباط با ذرات خاک عمل کرده و ساختمان خاک را بهبود می بخشند. • مواد آلی ظرفیت نگهداری و استعداد خاک را برای هدایت آب افزایش می دهد زیرا هوموس قدرت جذب آب زیادی داشته و ظرفیت آبگیری خاک را بهبود می بخشد. ذرات مواد آلی در لابلای ذرات رس قرار می گیرند و از به هم چسبیدگی ذرات رس می کاهد و ضمن بهبود ساختمان خاک ، جریان آب را تسهیل می کند. • مواد آلی به کاهش روان یا آبدوی از خاک و فرسایش آن کمک می کند. • مواد آلی خاک را می توان بوسیله اضافه کردن کودهای آلی به خاک تأمین نمود. کودهای آلی شامل کودهای دامی، کمپوست و کود سبز می باشد.
• مواد آلی با تجزیه و فساد خود و همچنین ظرفیت تبادل یونی قابل توجهی که دارند در تغذیه گیاهان مورد استفاده قرار می گیرند. خاکهایی که کمتر از ۲ درصد ماده آلی داشته باشند از نظر ماده آلی فقیر محسوب می شوند. ظرفیت تبادل کاتیونی زیاد هوموس و مواد آلی با افزایش اسیدیته خاک افزایش می یابد. • مواد آلی ترکیبات لازم برای تشکیل و تثبیت خاکدانه ها را فراهم می سازد و به اصلاح ساختمان خاک کمک می کند. ترکیبات پیچیده کربوهیدراتها مانند صمغ ها ، رزین ها و اسیدهای آلی که از تجزیه مواد آلی خاک حاصل می شوند به صورت سیمانی در ارتباط با ذرات خاک عمل کرده و ساختمان خاک را بهبود می بخشند. مواد آلی ظرفیت نگهداری و استعداد خاک را برای هدایت آب افزایش می دهد زیرا هوموس قدرت جذب آب زیادی داشته و ظرفیت آبگیری خاک را بهبود می بخشد. ذرات مواد آلی در لابلای ذرات رس قرار می گیرند و از به هم چسبیدگی ذرات رس می کاهد و ضمن بهبود ساختمان خاک ، جریان آب را تسهیل می کند. • مواد آلی به کاهش روان یا آبدوی از خاک و فرسایش آن کمک می کند. • مواد آلی خاک را می توان بوسیله اضافه کردن کودهای آلی به خاک تأمین نمود. کودهای آلی شامل کودهای دامی، کمپوست و کود سبز می باشد.
• این مواد به طور عادی از پوسیده فضولات یا قسمتی از اندام حیواناتی مثل گوسفند، بز، گاو، اسب و الاغ،شتر یا شتر مرغ و ماهی و امثال آنها بدست می آیند؛ از قبیل پهن، فضله مرغ و کبوتر، پودر ماهی، پودر استخوان،خون و ادرار یوانات.• این کودها علاوه بر تأمین قسمتی از مواد غذایی مورد نیاز گیاهان نقش بسیارمهمی در اصلاح فیزیکی خاک داشته و در بالا بردن حاصلخیزی خاک بسیار مؤثرند. مقدار مواد غذایی که کودهای دامی دارند متفاوت بودهوبسته به نوع حیوان، تر یا خشک بودن کود و جامد یا مایع بودن آن و حتی جنس خاکی که علوفه دام از آنجا دست آمده تفاوت می کنند. کود دامی باید کاملا پوسیده و تخمیر شده باشد تا گیاه بتواند از آن استفاده کند. لذا در اراضی سنگین باید اقلا ۳ تا ۴ ماه قبل از شروع فعالیت رویشی باغ آنرا با خاک مخلوط نمود تا در این مدت در زمین پوسیده شده و قابل جذب گردد.
طریقه مصرف کودها درباغات انگور
• الف مصرف زیر خاکی
• ب محلول پاشی
الف مصرف زیر خاکی
چالکود: در این روش در کف جوی آب در فاصله ۵ در صد متری از تنه بوته های انگور چاله هایی به عرض۳۰ سانتی متر و به عمق ۴۰ سانتی متر حفر نموده کود های شیمیایی مورد نیاز باغ مشخص شده از نتیجه آزمایش خاک با احتساب تعداد بوته های موجود در هر هکتار برآورد و پس از مخلوط نمودن داخل چاله ها ریخته می شود بهتر است از کودهای دامی پوسیده شده نیز در داخل چاله ها استفاده شودحداقل ۲ کیلوگرم سپس روی آن را با خاک بپوشانید. شیاری: در این روش در داخل جوی آب شیاری به عرض ۲۰ – ۱۵ سانتی متر و به عمق ۲۰ سانتی متر حفر نموده و کودها را به طور نواری در داخل شیار مصرف نموده و در پایان روی آن را با خاک بپوشانید سایه انداز: در باغات کرتی بیشتر استفاده می شود چون در سایه انداز رطوبت بیشتری نسبت به سایر نقاط وجود دارد کودها در سایه انداز بیرونی در عمق ۳۰ سانتی متر مصرف می شوند. چند نکته در مورد مصرف کودها به صورت زیر خاکی در چالکود ازت را به صورت نیترات یا سولفات آمونیوم مصرف کنید.
• سولفات روی،سولفات منگنز،سولفات مس،سکوسترین آهن را با آبیاری مصرف نکنید این کودها را حتما در عمق خاک قرار دهید.
• اگر از کود حیوانی استفاده می نمایید یک کیلوگرم گوگرد پودری برای هر بوته به آن اضافه کنید.
• کودها محتوی عناصر ریز مغذی که به صورت خاکی استعمال می شوند دو سال یکبار مصرف شوند. مصرف کود سوپر فسفات تریپل نسبت به فسفات آمونیوم در باغات انگور ارجحیت دارد.
• مصرف منیزیم در باغات انگور بسیار تأکید می شود خصوصاً کود سولفات پتاسیم منیزیم.
• در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستید مصرف خاکی صحیح نیست باید از طریق محلول پاشی عناصر ریز مغذی با غلظت های کم در اختیار گیاه قرار گیرد.
• عناصر میکرو وقتی کارایی دارند که از لحاظ ازت،فسفر و پتاسیم در حد کفایت در خاک قرار داشته باشند.
• کودهای ماکرو نظیر فسفر،پتاسیم،کلسیم،سولفات روی،سولفات منگنز،سولفات مس حتما باید در عمق خاک قرار گیرند تا مؤثرتر واقع شوند.
• کودهایی نظیر اسید بوریک،سولفات پتاسیم منیزیم،سولفات منیزیم،کلرور پتاسیم ، نیترات آمونیوم و – سولفات آمونیوم را به صورت سرک یا با آب آبیاری می توان استفاده نمود.
• در مورد کودهای ازته نیترات و سولفات آمونیوم یک سوم به صورت چالکود و دو سوم باقیمانده به صورتسرک در دو نوبت یکی در اوایل بهار و مرحله بعد به فاصله ۱/۵ ماه بعد از مرحله اول مصرف شود. محلول پاشی در انگور از لحاظ شیوه و زمان به دو طریق انجام می شود
فروت ست جایگزینی میوه
• ۲ محلول پاشی با عناصر ریز مغذی جهت جلوگیری از کمبودها و افزایش عملکرد کمی و کیفی فروت ست جایگزینی میوه
• فروت ست در انگور را می توان در دو مرحله انجام داد.
• در اوایل پاییز پس از برداشت انگور وقتی که هنوز برگها روی بوته ها قرار دارند.
اوخر اسفندماه زمان متورم جوانه ها تا قبل از باز شدن آنها.جذب از طریق ساقه ها و جوانه ها صورت می گیرد در این عمل ۵ کیلو سولفات روی + ۵ کیلو اسید بوریک +۵ کیلوگرم اوره + ۰/۵ لیتر سیتوویت در ۱۰۰۰ لیتر آب حل کرده سپس اقدام به محلول پاشی نمایید. نقش روی، بر و ازت در عملیات فروت ست
• کمک به رشد نقاط رویشی
• تولید دانه گرده بیشتر
• تشکیل تعداد گل بیشتر
• تشکیل میوه بیشر
• افزایش مقاومت در مقابل سرمازدگی بهاره
• ایجاد سطح برگ سبزتر و شاداب تر در بهار
• پوسته بندی بهتر میوه
• چند نکته در مورد فروت ست:
فروت ست در انگور بهتر است بعد از هرس خشک صورت گیرد.
• فروت ست حداکثر در دو نوبت انجام شود.
• بعد از مصرف روغن ولک نباید فروت ست را انجام داد بهتر است قبل از روغن پاشی انجام شود. محلول پاشی با عناصر ریز مغذی جهت جلوگیری از کمبودها و افزایش عملکرد کمی و کیفی
• انگور گیاهی است که نسبت به کمبود برخی عناصر خصوصا آهن،منگنز، روی و بر بسیار حساس می باشد همچنین کمبود ازت،پتاسیم و منیزیم نیز بسیار مشهود می باشد.
چند نکته در مورد مصرف کودها به صورت محلول پاشی
•در صورت محلول پاشی دو یا چند نوع کود شیمیایی حداکثر دز مصرفی از ۶۳ در هزار تجاوز ننماید
•در محلول پاشی ها رعایت فاصله زمانی ۶۵ روزه باید انجام شود.
•آهن و روی به دلیل حالت آنتاگونیستی نباید همزمان با هم محلول پاشی شوند.
•بهترین زمان محلول پاشی صبح زود یا بعد از ظهر می باشد که رطوبت هوا بالاترین حد ممکن را دارد. جهت جلوگیری از گیاه سوزی
• در صورت وزش باد شدید باید محلول پاشی را به تعویق انداخت.
• در مرحله گل دهی بوته های انگور هرگز نباید محلول پاشی نمود.
• در انگور محلول پاشی را می توان در زمان تورم جوانه ها،باز شدن برگها،قبل از گلدهی،اتمام گلدهی،رشد خوشه، ۲۰ روز قبل از برداشت و پس از برداشت انجام داد.
•برخی از مواد ریز مغذی را در محلول پاشی می توان با سموم حشره کش و قارچ کش مخلوط نمود و همزمان اقدام به محلول پاشی کرد لذا بهتر است برای اطمینان کافی سازگاری کود و سم،محلول کود و سم را به مدت یک ربع ساعت ساکن گذاشته در صورتی که رسوب حاصل نگردید کود کاملاً سازگار با سم می باشد و می توان اقدام به محلول پاشی نمود.
• در صورتی که کود ریز مغذی جهت محلول پاشی مخلوط با آفت کش های نباتی مصرف گردد جهت اخذ نتیجه بهتر توصیه نمی شود از مواد چسبنده مانند سیتوویت،سیتوکیت استفاده گردد دلایل کمبود برخی عناصر
• دلیل کمبود ازت:
• تراکم زیاد
• بارندگی شدید
• عدم استفاده از برنامه صحیح کودی
• PH خاک
• کمبود مواد آلی
• مصرف توسط گیاه
• دلیل کمبود فسفر
• خاکهای آهکی یا خنثی مناطق خشک
• PH منطقه
• تهویه نامناسب خاک
• کمبود کود آلی در خاک (هوموس)
• دلایل کمبود پتاسیم
• از آنجائیکه پتاسیم به ذرات خاک رس می چسبد کمبود این عنصر در خاکهای رسی دیده نمی شود.
• مناطق خشک و آهکی (آنتاگونیسم با کلسیم و منیزیم)
• خاکهای سبک و تخریب نشده که پتاسیم قابل تعویض کمی دارند.
•کمبود مواد آلی خاک
• PH خاک
• دلایل کمبود منیزیم
• بارندگی یا آبیاری بیش از اندازه
• خاکهای اسیدی و سبک
•میزان مواد آلی
• تهویه نامناسب
• زیادی پتاسیم و کلسیم قابل جذب در خاک
مزایای استفاده از کودهای ریزمغذی موجود در بازار
• محلول در آب هستند.
• جذب سریع و تأثیر فوری دارند.
• راندمان بالا در انواع خاک های اسیدی و قلیایی دارند.
• دارای یکنواختی عملکرد در سیستمهای آبیاری را دارند.
• سبب افزایش عملکرد کمی و کیفی محصول می گردند.
• موجب افزایش ارزش غذایی می گردند.
• موجب افزایش مقاومت محصولات می گردند.
• ایده آل برای هر گونه آبیاری هستند.
• قابلیت اختلاط با سایر کودها و سموم آفات نباتی را دارا می باشند.
• محل فتوسنتز را بهبود می بخشند.
• بهبود کیفیت محصول و قابلیت انبارداری آن را موجب می گردند.
اهمیت استفاده از ریز مغذی ها در انگور
.گلدهی و تشکیل میوه:
• اطمینان داشتن گیاه قوی با گلدهی و میوه دهی یکنواخت و مطلوب
فتوسنتز:
• حداکثر فتوسنتز برای رسیدن به تولید بهتر
• رشد میوه و رسیدن آن:
• رسیدن یکنواخت میوه ها
•ایجاد تعادل بین نسبت قند به اسید
• افزایش خاصیت انبارداری اثرات ناشی از گلدهی ناقص و تشکیل میوه ضعیف
• کاهش تولید
• رسیدن غیر یکنواخت میوه ها
• کاهش میزان قند
• افزایش ترشی / افزایش اسید
• شکل ناقص خوشه
• تأثیر ریزمغذی ها در عملکرد فتوسنتز
• این مواد غذایی برگها را سبز نگه می دارند تا غذادهی به حبه ها ی در حال رشد شود.
• حفظ سبزی برگ ها باعث ایجاد میوه مناسب و تولید قند شده از چروکیدگی میوه جلوگیری می کند. تأثیر ریزمغذی ها در تغذیه متعادل برای رشد و رسیدن میوه
• مقدار متعادل این عناصر فاکتور تعیین کننده ای در جلوگیری از بافت مردگی انگور است.
• آنها همچنین در انتقال قند درجبه ها نقش دارند.
• برخی از این عناصر در خاصیت انبارداری انگور مؤثر می باشد.
نقش ازت در گیاه:
• ازت جزء اصلی ساختمان پروتئین گیاه است. در ساختمان RNA و DNA هم دخالت دارد. در ساختمان کلروفیل گیاه نقش اساسی بازی می کند
• نسبت اندام هوایی به ریشه را افزایش می دهد
• مهمترین عامل رشد است
علائم كمبود ازت در گیاه:
کمبود ازت ابتدا باعث رنگ پریدگی برگهای مو و سپس زردی آنها می شود.شاخه های سبز جوان دمبرگها و دم خوشه به رنگ صورتی یا قرمز در می آید. رشد شاخه و برگها کم می شود و بر اثر کمبود ازت لکه های روشن قهوه ای روشن بافت مرده بین رگبرگهای اصی برگهای پایین به وجود می آید و وقتی کمبود شدید باشد پهنک برگ ممکن است پژمرده شده بریزد حبه ها هم کوچک می شوند.
نقش فسفر در گیاه:
• فسفر در تمام فرآیندهای بیوشیمیایی در ترکیبات انرژی و در مکانیزمهای انتقال انرژی دخالت دارد
• جزئی از پروتئین سلول بوده و در سلولهای گیاهی نقش ویژه ای دارد
• مقاومت گیاه به خشکی را افزایش می دهد
• سبب زود رسی محصول می شود
• سبب افزایش عملکرد کیفیت محصول می گردد
• سبب افزایش رشد جوانه های جانبی در درختان میوه می گردد
علائم كمبود فسفر در گیاه:
• در اثر کمبود فسفر نمو شاخه و ریشه کاهش یافته برگها کوچک می شود و به رنگ سبز تیره در می آید لبه برگها بدون اینکه لوله شود به سمت پایین بر می گردد.در مواردی که فسفر شدت داشته باشد برگها قرمز و لکه های منقوطی در آنها ظاهر می شود.
پتاسیم( K )
نقش پتاسیم در گیاه:
• سیستمهای آنزیمی را در فرایند بیوشمیایی گیاه فعال می سازد
• سبب افزایش نگهداری آب در بافتهای گیاهی می گردد
• سبب افزایش مقاومت گیاه در برابر خشکی سرما آفات و بیماریها می گردد
• سبب افزایش فتوسنتز در گیاه می گردد
• باعث فعال شدن حدود ۱۳ آنزیم گیاهی می شود
• توانایی گیاه را در استفاده از آب بالا می برد
• خاصیت انبارداری محصولات را افزایش می دهد
• سبب افزایش کیفیت محصولات می گردد
كمبود پتاسیم در گیاه:
• در اثر کمبود پتاسیم در اوایل فصل رشد بعضی قسمتهای برگ کم رنگ و چند لکه نکروتیک در امتداد حاشیه پهنکهای جوان ظاهر می شود. در آب و هوای خشک لکه های نکروتیک که تعداد و اندازه و شکل آنها متغیر است به صورت پراکنده و محدود در بافت بین رگبرگها بروز می کند. لبه برگ خشکیده به بالا یا پایین می پیچد و پهنک برگ بد شکل و چین خورده می شود. در اواخر تابستان سطوح برگهای پیرتر که در بن شاخه ها و در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار دارند به ویژه برگهایی که در مجاور خوشه هستند به رنگ قهوه ای متمایل به بنفش یا قهوه ای تیره در می آیند قهوه ای شدن برگ ها مخصوصا در باغات پر محصول شدت دارد.
• در شرایط کمبود شدید پتاسیم رشد شاخه ها به طور مشخصی کاهش یافته و حبه ها زیر مانده و در
انگورهای بیدانه قسمت پایین خوشه د اواسط تابستان متلاشی و حبه ها مانند کشمش خشک می گردد. همچنین یزان ترک خوردگی حبه ها در زمان رسیدن افزایش می یابد
کلسیم( Ca )
نقش كلسیم در گیاه:
• در پایداری دیواره سلولی توسعه سلول و فرایندهای داخلی پایداری غشاء سلولی و مقاومت دربرابر شوری و بیماریها نقش مهمی را ایفا می کند
• سبب مقاومت گیاه در برابر سرما زدگی می گردد
• برای رویش نقاط روینده ریشه و تاج به خصوص طویل شدن سلول و تقسیم سلولی نقش دارد سبب افزایش انبارداری محصولات می گردد
علائم كمبود كلسیم در گیاه:
•در اثر کمبود کلسیم ابتدا نکروز به صورت نوار باریکی در حاشیه برگ ظاهر می شود و به تدریج به سمت محل اتصال پهنک و به دمبرگ پیشروی می کند گاهی جوشهایی به رنگ قهوه ای تیره حداکثر به قطر یک میلی متر روی پوست آغازین میانگره ها پیدا می شود خوشه های در حال رشد از نوک می خشکد که شباهت به نکروز شدید ساقه دارد
• کاهش سفتی انگور
• ریزش حبه ها
• قهوه ای شدن حبه ها
• پوسیدگی قارچی افزایش می یابد نظیر( Botrytis )
• افزایش میزان ترک خوردن حبه ها
منیزیم( Mg )
نقش منیزيم در گیاه:
• منیزیم تنها جزء معدنی مولکول کلروفیل است که در مرکز این مولکول قرار گرفته است
• منیزیم در مقدار بیشماری آنزیمهای گیاهی نقش فعال کننده دارد مؤثر در اعمال اکسیداسیون و احیاء در گیاه است
• در تولید هیدروکربنها یا مواد قندی شرکت می نماید
• سبب تشکیل نشاسته می گردد عامل جداسازی مولکول اکسیژن در فتوسنتز است
علائم كمبود منیزيم در گیاه:
•کمبود منیزیم در خاکهای سبک،اسیدی با منیزیم کم شنی با پتاسیم زیاد و آهکی دیده می شود.کمبود منیزیم به دو شکل ظاهر می شود در اوایل فصل نکروز برگ بیشتر به چشم می خورد و در خلال تابستان و پائیز زردی بین رگبرگها بارزترین نشانه های کمبود این عنصر است.
• اولین نشانه ها معمولا قبل از گلدهی بوته ها به صورت لکه های کوچک سبز متمایل به قهوه ای در لبه برگها و بین رگبرگهای جوان نمایان می شود لکه های نکروز تخم مرغی شکل به صورت زنجیرهایی دنبال هم و به فاصله چند میلی متر از لبه برگ در پهنک به وجود می آید.
• در اوایل تا اواخر تابستان قسمتهایی از پهنک واقع در بین ربرگهای اصلی رنگ پریده و به تدریج زرد می شود که زردی از لبه برگ به سمت محل اتصال پهنک به دمبرگ به صورت گوه ای در بین رگبرگهای اصلی و فرعی پیشروی می کند. نشانه کمبود منیزیم این است که نشانه های فوق ابتدا روی برگهای پایینی شاخه بروز می کنند
• مرگ ساقه انگور که منجر به کاهش یا از دست دادن خوشه می شود.
• زردی از نزدیک لبه برگ شروع و تا بین رگبرگهای اولیه و ثانویه پیش می رود که در
• نهایت تا حد سوختگی حاشیه کنار برگ پیشرفت می کند.
نقش روي در گیاه
• روی در ساختمان تعداد زیادی از آنزیمها شرکت دارد از جمله عامل رشد و در نقل و انتقالات زیست شیمیایی سلول نقش مهمی ایفا می کند
علائم كمبود روي در گیاه:
• اولین نشانه های کمبود روی به صورت کوچک شدن پهنک بزرگتر شدن زاویه برگ محل دمبرگ و تیزی تضاریسی برگ بروز می کند پهنک برگ مبتلا به کمبود روی تقارن خود را از دست می دهد و نصف برگ از نصف دیگر بزرگتر می شود. نواحی بین رگبرگها سبز کمرنگ تا زرد میشود و به صورت نقش موزائیکی نمایان می گردد رگبرگها نیز شفاف می شود و در حاشیه آنها رگه های باریک سبز رنگ یه وجود می آید با پیشرفت نشانه های کمبود نواحی رنگ پریده و زرد شده حالت نکروز پیدا می کند
• کمبود روی در انگور باعث کاهش تعداد هسته و کوچکی حبه و نتیجتا کاهش مقدار محصول می شود
• کاهش تشکیل میوه و رشد حبه ها
• رشد و رسیدن غیر یکنواخت حبه ها
• کوچک و لکه ای شدن برگها
نقش منگنز در گیاه
• نقش منگنز در گیاه مشارکت آن در سیستمهای ترکیبی است
• منگنز در واکنشهای انتقال الکترون در گیاه دخالت می کند
• در تولید کلروفیل در گیاه نقش دارد
• در فعالیتهای اکسید و احیاء گیاه دخالت می نماید
• منگنز برای ساختن ATP ضروری است
• عنصر لازم برای تولید کلروفیل و در نتیجه فتوسنتز
علائم كمبود منگنز:
• کمبود منگنز بیشتر در خاکهای قلیلیی شنی غنی از هوموس و خاکهای آهکی محتوی مقادیر ناچیزی از منگنز دیده می شود در اثر کمبود منگنز در اوایل تابستان برگها در بن شاخه ها رنگ پریده می شوند و اندکی بعد لکه های کوچک زردرنگ در بافتهای بین رگبرگها به وجود می آید. این لکه ها آرایش موزائیکی داشته حاشیه آنها به رگبرگهای بسیار کوچک و سبز رنگ محدود می شود. فقط باریکه ای از برگ واقع در بین رگبرگهای درجه اول و درجه دوم همچنان سبز باقی میماند کمبود پیشرفته منگنز بر نمو شاخه ها برگها و حبه ها اثر می گذارد و رسیدن خوشه ها را به تأخیر می اندازد.
• زرد شدن لکه ای بین رگبرگها
• علائم کمبود در برگهای جوان دیده نمی شود
• کاهش فتوسنتز
• کمبود منگنز شبیه کمبود آهن است با این تفاوت که حاشیه برگ سبز باقی می ماند.
نقش آهن در گیاه
• آهن جزء مهمی از آنزیمهای گیاه از قبیل آنزیمهای گیرنده الکترون است در ساختمان کلروفیل نقش مهمی دارد سبب شادابی گیاه،افزایش میزان فتوسنتز و در فعالیت افزایش عملکرد محصول می گردد
علائم كمبود آهن:
• کمبود آهن )که کلروز آهن،کلروز آهکی و کلروز ناشی از آهک نیز نامیده می شود( معمولا در خاکهای دارای آهک زیاد دیده می شود کمبود کلروفیل ابتدا در نواحی بین رگبرگهای کوچک نمایان می شود رنگ پریدگی و زردی از حاشیه برگها شروع میشود و بین رگبرگها پیشروی می کند این ونه برگها معمولا ممکن است خشک شوند و بریزند تشکیل میوه ممکن است کاهش یابد در خاکهای مرطوب و سرد احتمال بروز علائم زودگذرو کمبود آهن در فصل بهار وجود دارد.
• زرد شدن برگهای جوان در حالیکه رگبرگها سبز باقی می مانند. زرد شدن بین رگبرگها در برگهای جوان انگور مشخص می گردد و برگ به صورت صفحه ای زرد با شبکه ای از رگبرگهای سبز در می آید. در اثر شدت کمبود رشد شاخه ها کاهش یافته و گلها و شاخه های حامل خوشه نیز به رنگ زرد کم رنگ در آمده و باردهی این شاخه ها نیز بسیار کم خواهد شد.
نقش بر در گیاه:
• بر نقش مهمی در ساخت RNA ایفا می کند بر تأثیر مثبت و به سزایی در جوانه زنی دانه گرده و بقاء و طول لوله گرده دارد
• بر در فرایند و افزایش دوره لقاح مؤثر است
• در تقسیم سلولی بافتهای تشکیل برگ و گل بافتهای آوندی متابولیسم قند و مواد هیدروکربن نقش دارد
• در تنظیم آب و هدایت آن در سلول سنتز پروتئین رشد ریشه متابولیسم چربی سنتز پکتین تشکیل دیواره
سلولی نقل و انتقال مواد محلول در بین سلولها و مقاومتغ گیاهان در برابر سرما و بیماریها نقش دارد
علائم كمبود بر در گیاه:
• اولین نشانه های کمبود بر در پیچکهای نوک شاخه ها و قبل از مرحله گلدهی به صورت بر آمدگیهای گال مانند و تیره رنگ که بعدا نکروز می شو به وجود می آید قسمتهای بالای محل نکروز خشک میشود و خوشه های گل از بین می رود در هنگام رشد سریع شاخه ها یک یا چند برجستگی یا تورم در میانگره های جوان ظاهر و منجر به نکروز مغز انها می شود. معمولا اندامهای واقع در بالای این تورمها می خشکند دمبرگ برگهای مبتلا به کمبود بر کوتاه و کلفت می شود و بعضی مواقع لکه های طولی یا حفره های نکروتیک در آنها به وجود می آید برگها شکل غیر عادی پیدا کرده روی میانگره ها رنگ پریدگی یا نکروز به وجود می آید.کمبود بر برروی رشد و نمو حبه ها و خوشه ها نیز مؤثر است حبه ها حالت غیر یکنواخت دارند ریشه ها کلفت و کوتاه باقی می مانند و روی آنها تورمهایی ایجاد می شود که منجر به تشکیل گره می شود سپس از طول شکاف بر می دارد.
• کاهش تشکیل میوه
• خشک شدن گلهای تلقیح نشده
• تغییر رنگ حبه ها
• در اثر کمبود شدید میوه تشکیل نمی شود
• در برگها در بین رگبرگها حالت نکروزه و قهوه ای شدن ایجاد می گردد.
نقش گوگرد در گیاه
• گوگرد جزئی از ترکیب اسیدهای آمینه و در نتیجه پروتئین است گوگرد در برخی از واکنشهای آنزیمی دخالت داشته و در ساختمان ترکیبات فرار و تشدید میزان روایع مؤثر است در افزایش مقاومت گیاه به سرما دخالت دارد در تنظیم و ساخت قند نشاسته دهی سلولز مؤثر است
علائم كمبود گوگرد در گیاه:
• تمایل رنگ برگهای جوان به سیر روشن
مس( Cu )
نقش مس در گیاه:
• مس در ساخت و یا در ثبات کلروفیل و رنگدانه های گیاهی نقش ایفا می کند
• مس در کار بسیاری از آنزیمهای اکسید کننده که نقشی در تنفس به عهده داردن مؤثر است
• مس در واکنشهای انتقال الکترون سهیم و فعال کننده چندین آنزیم می باشد
علائم كمبود مس در گیاه:
• به ندرت گزارش شده اما در صورت وجود به شکل زرد شدن برگهای جوان و بافت مردگی در نوک و کناره
برگها ظاهر می شود.
توصیه محلول پاشی در باغات انگور
خلاصه برنامه جامع تغذیه انگور
الف- براي بهبود گلدهی و تشکیل میوه:
• کود بر ) ۱۵ % بر( ۲ لیتر در هکتار بعد از برداشت محصول یا ابتدای فصل رشد محلول پاشی گردد.
• کود روی ) ۷۰ % روی( ۱ لیتر در هکتار بعد از برداشت محصول یا ابتدای فصل رشد محلول پاشی گردد.
•کود کلسیم و فسفر لیتر در هکتار از زمان تشکیل میوه به بعد محلول پاشی گردد
ب- براي افزايش فتوسنتز گیاه:
کود آهن شامل حداقلبه میزان متوسط ۲۵ گرم به ازاء هر درخت در ابتدای فصل رشد
کود آهن به نسبت یک در هزار در اوایل دوره رشد محلول پاشی شود.
محلول پاشی کود آهن روی میوه با قطر بیش از۴ -۳ سانتی متر ممنوع است کود منیزیم ۵ در صد mg دو لیتر در هکتار در اوایل فصل رشد محلول پاشی شود کود روی ۷۰ در صد zn یک لیتر در هکتار قبل و بعد از گلدهی محلول پاشی شود کود منگنز ۳۲ درصد منگنز دو لیتر در هکتار در ابتدای فصل رشد محلول پاشی شود
ج – براي بهبود كیفیت میوه: محلول پاشی مستقیم روي میوه کود کلسیم ۱۶ % کلسیم ۳ نوبت هر بار به میزان ۵ لیتر در هکتار به فاصله ۱۴ – ۱۰ روز از زمان تشکیل میوه در طول دوره رشد تا زمان برداشت.
توصیه کودی به صورت عمومی در پرورش انگور
اوره ۱۰۰ کیلو در هکتار + نیترات آمونیوم ۱۰۰ کیلو در هکتار+ سولفات آمونیوم ۱۰۰ کیلو در هکتار
• سوپر فسفات تریپل ۲۰۰ کیلو در هکتار
• سولفات پتاسیم ۳۰۰ کیلو در هکتار
• ساری کود)گوگرد کشاورزی( ۳۰۰ کیلو در هکتار
• سولفات منیزیم ۱۰۰ کیلو در هکتار
• سولفات روی ۵۰ کیلو در هکتار
• سولفات مس ۲۰ کیلو در هکتار
• اسید بوریک ۲۰ کیلو در هکتار
• سولفات آهن ۲۵۰ کیلو در هکتار
• سولفات منگنز ۵۰ کیلو در هکتار
• بیو فسفات طلایی ۴۰۰ کیلو در هکتار
• کود کامل میکرو ۵ کیلو در هکتار به صورت محلول پاشی سه هفته پس از ریزش گلبرگها عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان و روشهای تأمین آنها نکات ضروری
– میزان مصرف سوپر فسفات ساده = سوپر فسفات تریپل یا دی فسفات آمونیوم ۲/۸۸ ضمنا در صورت استفاده از دی آمونیوم به میزان تقریبی ۵۳ کیلوگرم از میزان مصرفی کود اوره کاهش می یابد
– میزان مصرف کود ازته سولفات آمونیوم = میزان مصرف کود اوره ۲/۲ و میزان مصرف کود ازته نیترات آمونیوم= میزان مصرف کود اوره ۱/۵ و مصرف این دو منبع کود ازته به صورت سرک بعد از هرس زمستانه،زمان فندقی شدن و رسیدن میوه می باشد – میزان مصرف کود کلرید پتاسیم = میزان مصرف کود سولفات پتاسیم ۱/۲ که مصرف کود کلرید پتاسیم بصورت سرک و در خاکهای غیرشور توصیه می گردد. استفاده مؤثر از کود BMP
•غلظت عناصر غذایی را در خاک اندازه گیری کنیم
• میزان برداشت عناصر غذایی توسط گیاه را در نظر بگیرید.
• عملکرد واقعی را هدف قرار دهید.
• از تمام منابع کودی در دسترس استفاده کنید.
• تعادل عناصر غذایی را در نظر بگیرید.
• PH خاک را مدیریت کنید
•کود را برای رسیدن به حداکثر عملکرد اقتصادی مصرف کنید.
• زمان مناسبی کود را مصرف کنید.
• کود را در مکان مناسبی به کار برید.
• از کودهای کند رها استتفاده کنید.
• در مزرعه آزمایش کنید.
• با مشاورین مطمئن مشورت کنید.
