درختان زینتی
درختان و درخچه هااز مهم ترين عناصر در محوطه سازي و طراحي فضاي سبز به شمار مي روند. انتخاب، بكارگيري و نگهداري از اين گياهان سه عامل اساسي در كارايي فضاي سبز هستند كه بايد همواره توسط طراح مورد توجه قرار گيرند. بنابراين نكته بسيار مهم در طراحي فضاي سبز انتخاب گياهي است كه بتواند بيشتري كارايي ممكن را با حداقل نياز به نگهداري فراهم آورد. نكته ديگر استفاده از گياهان مناسب با توجه به نيازهاي مختلفي است كه طراح با آن روبروست در فرايند طراحي و كاشت، توجه به نوع گياهان و نحوه قرار گرفتن گياهان نسبت به يكديگر در جهت رسيدن به يك طرح زيبا و كارآ ضروري به نظر مي رسد.
آشنایی با درخت و درختچه های زینتی و نگهداری از آنها
تعریف درخت: گیاهانی با تنه واحد چوبی و ارتفاع حداقل بین ۳ تا ۵ متر
تعریف درختچه: گیاهانی با تنه منشعب چوبی و ارتفاع حداکثر ۳ متر
تعریف بوته: گیاهانی با تنه علفی و منشعب و ارتفاع حدکثر ۵/۱ متر
طبقه بندی :
درختان از نظر طبقه بندی فصلی به دو دسته درختان خزان پذیر و همیشه سبز تقسیم می شوند.
-درختان از نظر نوع برگ به دو دسته پهن برگ و سوزنی برگ تقسیم می شوند.
کاربرد درخت و درختچه های زینتی درختان سبز
از کاربرد درختان و درختچه ها در یک طراحی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- ایجاد سایه بان و استراحتگاه
۲- ایجاد دیوار برای محصور کردن یک محوطه
۳- ایجاد پوشش برای پنهان کردن یک محوطه مجزا از فضا
۴- زیبا سازی محیط با درخت و درختچه های دارای گل و میوه
شرایط و مراحل کاشت درخت
۱- خاک مناسب :
با توجه به اینکه درخت در بستر خاک استوار است برای رشد مناسب و سریع درخت، می بایست خاک مناسب و حاصلخیز باشد لذا در مکانهای که ساختمان خاک خراب و خاک مناسب وجود ندارد می بایست نسبت به تهیه خاک حاصلخیز و مناسب اقدام نمود.
۲- زمان کاشت:
در صورتیکه نهال در گلدان یا کیسه باشد امکان انتقال در هر موقع از سال وجود دارد ولی اگر نهال در زمین باشد در مورد درختان همیشه سبز مثل کاج و سرو در اوایل بهار و در مورد درختان خزان کننده از اوایل آذر ماه تا آخر اسفند ماه می توان کاشت نهال را انجام داد.
۳- نهال خوب:
مهمترین مسئله در کاشت درخت انتخاب نوع گونه و کیفیت نهال انتخابی می باشد.
مشخصات یک نهال خوب عبارتند از:
– داشتن ریشه پر، قوی و متقارن
– داشتن ساقه مستقیم و پوست سالم و طبیعی
– داشتن تاج متقارن و سالم
– در مورد نهالهای ریشه لخت حداکثر ۲ سال سن
– در مورد نهالهای گلدانی ۳-۲ سال سن
۴- کود:
چون عموماً خاکها از لحاظ وجود مواد غذایی ضعیف هستند و همچنین ساختمان خوبی ندارندبایدبا دادن کودهای آلی و گاهاً شیمیایی در تامین دو هدف بالا کوشید. کود می بایستی کاملاً پوسیده باشد (حداقل ۴ ماه انبار شده باشد، بو ندهد و به رنگ تیره باشد) لازم به ذکر است در صورتیکه کود کاملاً پوسیده نیست به خصوص در مورد نهالهای ریشه لخت نبایستی کود در اطراف ریشه ریخته شود بلکه بایستی با خاک کف گود مخلوط گردد از ریختن کود اطراف تنه درخت و روی خاک نیز پرهیز شود.
۵- حفر گودال:
بعد از مشخص شدن محل کاشت بایستی اقدام به حفر گودال نمود. بهتر است گودالها با دست حفر شوند چون چرخش مته های چاله کن باعث بوجود آمدن لایه سختی در دیواره چاله می شود که رشد ریشه را محدود می کند و همچنین وقتی گودال با دست حفر شود خاک سطحی و زیرین جداگانه ریخته می شود تا هنگام پرکردن گودال خاک سطحی که معمولاً دارای مواد آلی بیشتری است در اطراف ریشه ریخته شود بهتر است گودالها حداقل یک ماه قبل از کاشت نهال حفر شوند تا میکرو ارگانیزمها در دیواره گودال مستقر و فعال شوند. قطر گودال در خاکهای مرغوب به اندازه ۵-۳ برابر قطر گسترش ریشه و عمق گودال حداقل برابر عمق ریشه باشد و در خاکهای نامرغوب بهترین گودال به ابعاد ۱ ۱ ۱ متر می باشد .
۶- کاشت نهال:
در زمان مناسب و طبق الگوی کاشت اقدام به کاشت می شود. لازم است هنگام کاشت خاک اطراف ریشه با کود پوسیده مخلوط شده و به خوبی لگدکوب شود تا درخت به خوبی در خاک مستقر شود همچنین نبایستی طوقه (حد فاصل ریشه و تنه) در زیر خاک قرار گیرد در صورتیکه طوقه زیر خاک قرارداده شود به سرعت پوسیده و نهال خشک خواهد شد در صورتیکه نهال ریشه لخت است قبل از کاشت جهت جلوگیری از پوسیدن ریشه های شکسته شده با قیچی باغبانی بریده شود.
۷- بستن قیم:
در صورت وزش باد در منطقه و جهت جلوگیری از شل شدن ریشه و هواکشی و در نهایت خشک شدن نهال جوان بایستی از قیم استفاده شود. قیم عموماً از چوب و به ارتفاع کمی بیشتر از درخت می باشد و به خوبی در خاک محکم می شود که توانایی نگهداری درخت در برابر باد را داشته باشد و لازم است قیم در جهت وزش باد و فاصله اندکی از درخت در زمین فروشود و قیم و درخت با نخ به هم بسته شود تا از سائیده شدن آنها به یکدیگر و صدمه دیدن درخت جلوگیری شود.
۸- آبیاری ونگهداری :
مسئله مهمتر از کاشت درخت نگهداری آن است. مهترین رکن نگهداری آبیاری است.
با توجه به دمای منطقه، نوع گونه و شرایط آب و هوایی که بایستی حداقل ۵ روز یکبار و حداکثر دو هفته یکبار در فصول مرطوب انجام شود آبیاری زیاد باعث خفه شدن ریشه و پوسیدن آن می شود و آبیاری طولانی نیز باعث پژمردگی و نهایتاً خشک شدن نهال می شود لازم به ذکر است که با انجام آبیاری قطره های در مصرف آب و نیروی انسانی صرفه جویی می شود. بسته به نوع درخت بلافاصله بعد از کاشت می بایست اقدام به هرس و سربرداری درخت نمود. در سالهای بعد ۴-۳ شاخه با زاویه باز در طول درخت به منظور بوجود آمدن تاج متقارن نگهداشته شده و بقیه شاخه ها حذف می شوند. در سالهای بعد جهت تقویت گیاه می بایست با ایجاد گودالهای درسایه انداز گیاه و پرنمودن آن با کودهای دامی و شیمیایی اقدام نمود.
هرس
پیراستن (هرس کردن) عبارت است از قطع کامل یا جزیی شاخه، ریشه، برگ و یا گل و یا میوه به منظور تحت تأثیر قرار دادن و هدایت نحوه رشد و باروری گیاه
دلایل و فواید هرس
۱- حذف شاخه های مزاحم، خشک شده، آفت زده و مریض و شکسته جهت حفظ و تأمین سلامت گیاه
۲- ایجاد شرایط مناسب جهت ورود نور و هوا به درون شاخسار و خلوت کردن نقاط شلوغ و متراکم آن
۳- ایجاد شکل ویژه در شاخسار گیاه
۴- ایجاد تعادل بین شاخسار و ریشه بویژه هنگام جابه جا کردن گیاه
۵- جوان ساختن درختان مسن از طریق حذف شاخه های پیر و وادار کردن درخت به تولید شاخه های جدید.
زمان هرس
بسته به نوع گیاه و هدف ا ز هر س در دو موقع از سال انجام می شود. یکی هرس که درزمان خواب زمستانه انجام می شود که هرس سیاه یا زمستانه نامیده می شود و دیگری هرسی که در دوره فعالیت گیاه یعنی هنگامی که گیاه دارای برگ و احیاناً گل و میوه است انجام می گیرد و هرس سبز یا تابستانه نامیده می شود.
الف) هرس زمستانه: این نوع هرس از آنجایی که زمانی انجام می گیرد که گیاه فاقد برگ و در حال رکود است بیشتر مرسوم است چون اولاً شاخه ها قابل مشاهده بوده و براحتی می توان به آن دسترسی پیدا کرد و ثانیاً گیاه در این زمان فعالیت زیستی چندانی ندارد و میزان آسیب حاصل از هرس به حداقل کاهش می یابد از هرس های زمستانه می توان هرس های شکل دهی نهال های تازه کشت شده را نام برد. علاوه بر این حذف شاخه های آفت زده و مریض و شکسته نیز باید در زمستان قبل از بیدار شدن درخت انجام گیرد هرس ریشه نیز در زمستان انجام می گیرد.
ب) هرس سبز یا تابستانه: این نوع هرس ها گرچه همگی به نام هرس تابستانه خوانده می شود ولی در عمل برحسب نوع می توان آنها از اوایل بهار تا اواخر تابستان انجام داد. مهمترین هرس تابستانه عبارتند از :
۱- حذف نرکها و پاجوشها
۲- بریدن قسمتهای انتهایی شاخه های تند رشد
۳- هرس فرم و شکل دهی درختچه ها
۴- قطع شاخه های مریض و شکسته
چند نکته مهم در مورد هرس
۱- هر چه در فصل خواب هرس زودتر انجام گیرد در شروع فصل رویش جوانه ها زودتر بیدار می شوند.
۲- چنانچه درختی چندین سال هرس نشده باشد و نیاز به هرس شدید داشته باشد این موضوع می بایست طی چند سال انجام شود و به تدریج، درخت را به شکل و اندازه دلخواه درآورد و از هرس شدید یکباره که بعضاً موجب جارویی شدن درخت و حتی خشک شدن درخت می گردد جداً خودداری شود.
۳- در هنگام حذف شاخه ها باید دقت داشت که هر چه زاویه ای که شاخه با تنه و یا شاخه حامل خود می سازد به قائمه نزدیکتر باشد این شاخه قویتر شده و رشد بهتری خواهد داشت و اگر بخواهیم گستردگی تاج و سایه انداز در درخت بیشتر باشد شاخه های فرعی با زاویه باز نگه داشته می شود.
۴- بسیاری از آفات و بیماریها در سطح یا درون شاخه های خشکیده زمستان گذاری می کنند لذا لازم است در تمام طول سال به خصوص فصل زمستان تمام شاخه های شکسته و خشکیده بریده و سوزانیده شوند. این عمل به خصوص در مبارزه با آفاتی مانند انواع چوبخوارها، پوست خوارها و سوسکهای شاخک بلند از اهمیت زیادی برخوردار است.
۵- جهت بریدن شاخه های کلفت به دلیل اینکه سنگینی آنها باعث ایجاد خراش به پوست درخت نگردد می بایست طی سه مرحله برش انجام گیرد.
۶- محل شاخه های قطع شده بلافاصله بعد از برش می بایست به دلیل جلوگیری از نفوذ قارچها و بیماریها با چسب باغبانی آغشته گردد.
۷- شاخه ها و ضایعات ناشی از هرس بلافاصله می بایست در محل جمع آوری و خارج گردد.
۸- هرس یاس زرد در فصل بهار و بلافاصله بعد از اتمام گل دهی می باشد.
۹- درختان سرو شیراز و نقره ای و سایر درختان مشابه نیازی به هرس ندارند.
