اصالت گیاه جعفری ريشه ای یا پانه به آسیا و اروپا برمیگردد و از سالیان دور آن را میشناخته اند. رشد این گیاه برای تولید بذر تقریبا دوره ی طولانی دارد و دو سال برای بذر دهی آن زمان لازم است.
نام گیاه جعفری ریشه ای یا پانه در زبان های خارجی
جعفری ريشه ای در انگلیسی پارسنیپ Parsnip. در فرانسه پانه Panee. در آلمانی پاستيناك Pastinak – گریزل سور Crizelmore – پاسترنا Pasterna – بالسترنالك Balsternak و (Pastinaca sativa)
اصل و قدمت گیاه پانه
جعفری ريشه ای یا پانه گیاهی است نسبتا قديمی و رومی ها و یونانی های قدیم آنرا می شناخته اند. اصل این گیاه از آسیا و اروپا می باشد ولی در حال حاضر بعنوان علف هرز در آمریکا نیز می روید. ورود پانه به دنیای جدید از اوایل دوره مهاجرت اروپائي ها به قاره آمریکا شروع گردیده است. .
مشخصات گیاه شناسی جعفری ریشه ای یا پانه
جعفری ریشه ای از خانواده چتری ها و گیاهی دوساله است که در سال اول تولید ریشه سفید رنگ شبیه به هویج کرده و در سال دوم گل و بذر می دهد. این گیاه احتیاج به یک دوره طولانی نمودارد.
خاك مناسب جعفری ریشه ای یا پانه
جعفری ريشه ای یا پانه را باید حتما درخاك ، قوی و عمیق ونسبتا سبکی کاشت . در خاک های کم عمق ریشه کوتاه مخصوصا چند شاخه می شود.از آنجائیکه بذر پانه خیلی دیر سبز می شود در زمین های سنگین رسی که با آسانی پس از هردفعه آبیاری سطح خاك سله می بندد نهال جوان قادر به خارج شدن از خاك نبوده ومقدار زیادی از بذور از بین می روند. طرزتهیه زمین برای کاشت این گیاه کاملا شبیه به روش تهیه زمین در کاشت چغندر سالادی می باشد یعنی زمین باید شخم عمیق بشود و سطح آن کاملا نرم و بدون کلوخ باشد و آنچه مربوط به نوع کود دامی و کود شیمیائی و مقدار آن می باشد نیز مانند کشت چغندرسالادی است.
چگونگی کاشت بذر جعفری ریشه ای یا پانه
بذر جعفری ريشه ای یا پانه را در محل اصلی می کارند وچون بطوریکه گفته شد بذر این گیاه خیلی دیر سبز می شود بنابراین محصول آن نیز دیر بدست می آید و احتیاج به یک فصل نمو طولانی و وقت زیاد دارد لذا لازم است در فصل بهار هرقدر ممكن است بذر جعفری ریشه ای را زود کاشت مخصوصا که رطوبت زمین نیز که فوق العاده مورد احتياج این گیاه است دراین موقع ازسال زیاد تراز اواسط و يا اواخر بهار میباشد.
اگر برای داشت یعنی مراقبت مزرعه از وسائل دستی استفاده شود، فاصله بین خطوط کاشت 35 تا 45 سانتیمتر و اگر با وسائل مکانیکی وجین و سله شکنی انجام شود این فاصله باید ۶۰ تا 75 سانتیمتر باشد.بذر پانه نسبتا ريز است و با ۳۰ گرم آن می توان یک خط بطول ۶۰ متر را کاشت و در صورتیکه فاصله بین خطوط ۳۰ سانتیمتر باشد ۳ تا 4 کیلو بذر برای کاشت یک هکتار زمین کافی است.عمق کاشت بذر پانه نباید از ۱ تا 5/1 سانتیمتر تجاوز کند و چون دیر سبز می شود در سطح کوچک بهتر است بذر آنرا با بذر تربچه مخلوط کاشت (مانند کاشت مخلوط هویج).
برداشت محصول جعفری ریشه ای یا پانه
معمولا ریشه پانه یا جعفری ريشه ای را تا اواخر پائیز و گاهی تمام زمستان در زمین باقی می گذارند و بتدریج و باندازه مصرف ازخاك بيرون می اورند ولی در نواحی سردسیر که در فصل زمستان زمین یخ می بندد و کندن ریشه این گیاه اززمین غیرممکن می گردد در اواخر پائیز چند روز قبل از شروع یخبندان ریشه ها را از خاك بيرون آورده در محل مناسبی مانند هویج و چغندر انبار می کنند .ریشه پانه نسبتا طويل است یعنی 25 تا ۳۰ سانتیمتر درازای آن می باشد و از طرفی نیز باید در موقع جمع آوری محصول دقت فراوان کرد که ریشه این گیاه زخمی نشود.
بنابراین برای برداشت محصول در سطح کوچک با دست ریشه ها را از خاك بيرون می آورند و در زراعت بزرگ بهمان طریق که برای جمع آوری محصول هويج عمل می شد با گاوآهن شیار عمیقی خیلی نزدیک به خط کاشت جعفری ریشه ای حفر می کنند و بعد با فشار دادن ریشه ها بطرف داخل شیارخاك را سست کرده ریشه ها را با دست جمع آوری می کنند.پس از جمع آوری ریشه ها از مزرعه برگ های آنرا قطع کرده و ریشه ها را اگر برای فروش باشند قبلا شسته بعد در ظروف معمولی یعنی سبد یا جعبه و يا بشکه برای حمل به نقاط دوردست بسته بندی می کنند و اگر برای نگاهداری درفصل زمستان باشد فقط برگ ها را بريده ریشه ها را انبار می کنند .
