اسم علمی جنس لاله ” Tulipa میباشد و در زبانهای اروپایی نیز واژه هایی که برای این گیاه به کار میرود هم ریشه با این نام می باشد.Tulipa تحریف شده کلمات Tulband یا Turban است که به درستی مشخص نیست این کلمات فارسی است یا ترکی. تولبند به معنی دستار و در زبان ترکی عثمانی پارچه ای است که به عمامه می بندند.
یاز سطح خارجی پیاز از پوسته های نازکی که فاقد مواد غذائی هستند پوشیده شده است. این پوسته ها از نظر شکل ظاهری با پوسته ها یا فلسهای گوشتی درونی آن متفاوت می باشند. پوسته های سالهای قبل نیز به صورت لایه های انباشته بر روی هم پوسته پیاز را در برمیگیرند که غالباً برای حفاظت پیاز در مقابل شرایط نامناسب محیط می باشند. مواد غذائی در فلسهای گوشتی پیاز ذخیره شده و به مصرف تغذیه و رشد گیاه می رسد.شکل، اندازه و رنگ پوسته پیاز در تقسیم بندی بخش ها (Section) و هم چنین در تشخیص گونه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به عنوان مثال در گونهT.lehmanniana پوسته پیاز طی سالیان متمادی برروی یکدیگر انباشته شده و تا سطح خاک ادامه می یابند، در صورتی که در گونه T schrenki پوسته پیاز نسبتاً ظریف و شکننده و کوتاه است.شکل و فرم کرکها و موهای سطح درونی پیاز نیز در طبقه بندی بخش ها و شناسائی گونه ها مورد استفاده قرار میگیرد، مثلاً در گونه T. hoogiana سطح داخلی پیاز پوشیده از کرک های درهم و متراکم نمدی شکل است، در صورتی که در گونه T clusiana توده ای از کرک های درهم فقط در ناحیه راس پیاز دیده می شود و یا در گونه T schrenki تعداد کمی موهای بلند و نازک و ابریشمی در سطح داخلی پیاز مشاهده میگردد.پیاز لاله ها در مقابل سرمای زمستان مقاومت زیادی داشته و در زمین باقی میماند. اندازه پیاز در زمستان گذرانی، آنها مؤثر است،زمستان گذرانی پیازهای درشت ( از ۲ تا ۵ سانتیمتر قطر)، بسیار خوب می باشد. در پیازهای کوچکتر ( از ۱ تا ۲ سانتیمتر قطر) درصد رشد گیاه در بهار کمتر است و در پیازهای ریز ( کوچکتر از ۱ سانتیمتر قطر) درصد رشد بعد از زمستان گذرانی به ۳۶ تا ۶۰ درصد بسته به نوع آن تقلیل می یابد. علت اینکه پیازهای ریز در زمستان مقاومت نمی نمایند غیر کافی بودن ذخیره مواد غذایی در آن ها و در نتیجه ضعیف و غیر مقاوم شدن آنهاست.
برگ در لاله ها به دو صورت برگهای بلند و ظریف با کنارههای تقریباً موازی و غالباً پیچ خورده در حول محور میانی و یا به صورت برگهای صاف با نوک کشیده مشاهده میشود. حاشیه برگها بدون پرز یا پرزدار و در برخی از گونه ها در حاشیه برگها نوار قرمز رنگی دیده می شود.
قطعات گل به صورت یک در میان شامل دو ردیف قطعات گلپوش، دو ردیف پرچم و یک ردیف بر چه قرار دارند. گل غالباً بزرگ، منفرد و برروی دمگل صافی قرار گرفته (گونه هائی نیز با دو یا چند گل برروی دمگلهای ظریف و نازک مشاهده می شود). غنچه سبز که بهنگام بازشدن گل تغییر رنگ می یابد. شکل و اندازه قطعات گلپوش بسیار متغیر است، قطعات خارجی گلپوش در اکثر گونه ها بلندتر و نوک کشیده تری دارند و غالباً به سمت عقب برمیگردند، همچنین غالباً ضخیمتر (بخصوص در ناحیه ناخنک) از قطعات داخلی هستند. در سطح پشتی قطعات داخلی گلپوش رگه میانی با یک یا سه خط موازی مشخص میگردد و رنگ این قطعات نیز در سطح پشتی درخشانتر و شفافتر از سطح درونی است. رنگ قطعات داخلی و خارجی در سطح درونی یک رنگ و شبیه بیکدیگر ولی لکه قاعده قطعات در سطح داخلی معمولاً مشخص و پررنگتر با حاشیه مشخص یا بدون حاشیه است، در صورتی که در سطح بیرونی لکه بصورت هالهای کم رنگ و نامشخص مشاهده میگردد. اشکال لکه قاعده قطعات گلپوش نیز در گونه ها بسیار متغیر است.مشاهدات نشان می دهد که در بعضی انواع لاله بین شکل گل و شکل پیاز آن رابطهای وجود . دارد، یعنی در انواعی که گل فنجانی شکل است پیاز نیز کروی است و یا در مواردی که گل تخم مرغی است پیاز مخروطی و یا مخروطی کشیده است.
طول میله پرچم و بساک (طول بساک بهنگام بازشدن کامل آن بایستی اندازه گرفته شود)، رنگ بساک و گرده ها و بخصوص پرزدار بودن یا بدون پرز بودن قاعده میله پرچم ها در تشخیص گونه ها و تقسیم بندی زیر جنسی ها بسیار مهم است و اساس تقسیم بندی آنهاست. در زیر جنس Eriosternortes میله پرچم صاف و به طرف راس بتدریج باریک شده و دارای رگه میانی کاملاً مشخص است، پرچمهای داخلی و خارجی یک شکل و یک اندازه نیستند و در قاعده آنها دسته ای از مژه های کوتاه دیده می شود، در صورتی که در زیر جنس Leiostemones پرچمها به طول مساوی یکدیگر و قاعده آنها صاف و بدون مژه است. در اکثر گونه ها بنظر میرسد که رنگ بساک و میله پرچم هم رنگ لکه قاعده قطعات گلپوش است.
تخمدان بالائی و متشکل از سه حجره می باشد. اندازه، شکل، رنگ و وجود لکه ها یا حلقه ارغوانی یا قرمز رنگ برروی تخمدان (در زیر کلاله)، هم چنین اندازه، شکل و رنگ کلاله، وجود برجستگی های زگیل مانند برروی آن و نیز پایه دار یا بدون پایه بودن کلاله در تشخیص و شناسائی گونه های لاله مورد استفاده قرار می گیرند.
میوه لاله کپسول سه حجره ای است که در هر حجره تعدادی بذر مسطح در دو ردیف به کنارههای بر چه متصل شدهاند. کپسول بوسیله شکافهای طولی در طول رگه میانی هر برچه شکافته می شود. در برخی از گونه ها کلاله نسبتاً بزرگ و متصل به خامه باقی می ماند. شکل و اندازه کپسول و هم چنین شکل و رنگ پایه میوه در گونه ها بسیار متغیر است.بطور کلی شناسائی گونه های لاله با مطالعه نمونه های خشک شده هرباریوم کاری بسیار مشکل می باشد، زیرا اکثر نمونهها بطور کامل جمع آوری نشده و غالباً فاقد پیاز بوده و یا تنها یک نمونه جمع آوری شده و بعلاوه رنگ گل در اکثر نمونه های خشک شده تغییر یافته است، بدین جهت باید سعی شود که مطالعه نمونه ها در طبیعت و بررسی برروی نمونه های تازه صورت گیرد.
نظر به اینکه شکل قطعات گلیوش، رنگ گل، بساک و تخمدان در بیشتر گونه های لاله پس از پرس کردن و خشک شدن تغییر مییابد و مطالعه و تشخیص آنها را مشکل می سازد، بدین جهت توصیه می شود به هنگام جمع آوری نمونه ها در طبیعت، نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:
۱- پیاز کامل (با پوسته خارجی) جمع آوری گردد.
۲- طرز قرار گرفتن برگها در اطراف ساقه و فاصله آنها با زمین یادداشت شود.
۳- رنگ گل به طور دقیق و کامل (رنگ قطعات گلپوش در سطح درونی و پشتی، رنگ لکه انتهائی قطعات گلپوش در دو سطح درونی و پشتی).
۴- طرز قرار گرفتن قطعات گلپوش (به حالت ایستاده یا برگشته به سمت عقب).
۵- پرزدار بودن قاعده میله پرچم، رنگ میله پرچم، رنگ بساک و طول آن یادداشت شود (به هنگام باز شدن کامل بساک).
۶- تعداد کافی از هر نمونه جمع آوری گردد.
۷- محل رویش نمونه و نوع خاک آن یادداشت شود.
پیاز تقریباً کروی و در ناحیه راس کم و بیش کشیده، به قطر بندرت بیش از ۲ سانتیمتر با پوسته ای نسبتاً سخت که سطح داخلی آن در ناحیه راس و قاعده از موهای نسبتاً بلند و نازک پوشیده شده و یا در برخی از گونه ها سطح داخلی پیاز کاملاً مستور از کرک های درهم و متراکم است. برگ غالباً به تعداد ۲ عدد، معمولاً در روی زمین و یا با فاصله کمی از زمین قرار گرفته، معمولاً بلند و باریک (در یک یا دو گونه برگ ها نسبتاً پهن و صاف)، خم شده به طرف بیرون، شیار دار، اکثراً بدون پرز و بیشتر در حاشیه دارای دانه های رنگین.ساقه کوتاه (بندرت بلند و باریک). غنچه گل تا قبل از بازشدن کامل گل سبز؛ گل کوچک ؛ قطعات گلپوش بهنگام بازشدن گل بیشتر به طرف عقب برگشته ولی در برخی از گونه ها سه قطعه داخلی گلپوش به حالت ایستاده و سه قطعه خارجی به طرف عقب برمی گردند. رنگ گل در گونه های زیر جنس Eriostemones برخلاف گونه های زیر جنسی Leiostemones که معمولاً گل های قرمز درخشان و شفاف دارند، بیشتر سفید، سفید مایل به زرد، سفید مایل به صورتی، بنفش کمرنگ و ارغوانی است. میله پرچم در قاعده پهن تر و به طرف راس باریک، گاهی فرورفتگی مختصری در طول خط میانی در سطح درونی آن دیده می شود. پرچم های قطعات داخلی گلپوش بلندتر از پرچم های قطعات خارجی.گونه های موجود در این زیر جنس با داشتن دسته ای از مو و پرز در قاعده پرچم ها (جز درگونه T. sogdiana ) از گونه های زیرجنس Leiostemones که پرچم های بدون پرز دارند قابل تشخیص می باشند. حاشیه ناخنک در قطعات داخلی گلپوش نیز بطور پراکنده مژه دار است. بساک غالباً بلندتر از میله پرچم تخمدان با کلاله تقریباً بدون پایه و یا با خامه کم و بیش رشد یافته که بلندتر از تخمدان نيست.
زیر جنس Eriostemones شامل سه بخش (Section) بشرح زیر است:
- بخش Australes
گونه های آن در اروپا، آسیای میانه، آسیای صغیر تا پرتغال و مراکش پراکنده هستند. در ایران شامل دوگونه T urumiensis در شمال غرب و گونه T bieberSteiniana در شمالی، غرب و مرکز که دارای گل های زرد، زرد مایل به سبز و قهوه ای و یا زرد مایل به ارغوانی هستند.
- بخش Biflores
در شرق اروپا، آسیای میانه، غرب چین و ایران پراکنده بوده و غالباً دارای چندین گل کوچک برروی دمگل های کوتاه و ظریف هستند. در ایران از این بخش سه گونه T. billora در اکثر نقاط، گونه T. Sogdiana در مرکز و گونه T. turcomanica در شمال شرق پراکنده هستند.
- بخش Saxatiles
اکثراً در آسیای صغیر، فلسطین و ایران پراکنده میباشند. گلها سفید با آمیختهای از رنگ های صورتی، زرد، قرمز و یا ارغوانی. در ایران گونه hunilis T. از این سکسیون وجود دارد که در کوه های زاگرس و البرز پراکنده است.
گونه های موجود در این زیر جنس بخلاف زیر جنس Eriostemones اکثراً گیاهانی بزرگتر با پیازی درشت تر و کوتاهتر و دارای تنها یک گل برروی ساقه می باشند.پیاز کروی با پوسته ای به رنگ قهوهای، پوشش سطح داخلی پیاز و طرز قرار گرفتن کرک و پرزهای داخلی آن در بخش های این زیر جنسی بسیار متفاوت است به عنوان مثال در بخش Tulipanum سطح داخلی پیاز مستور از کرک های نازک، سفید یا زرد مایل به قهوه ای درهم و متراکم نمدی شکل است، در صورتی که بخش Clitsianae دارای کرک هایی به همان شکل فقط در راس پیاز می باشد و در بخش Gesneriande تعداد کمی موهای ابریشمی در سطح داخلی پیاز مشاهده می گردد. در موردگونه هایی که پیاز آنها دارای کرک های درهم و متراکم و نمدی شکل است عقیده براین است که وجود چنین پوششی پیاز را در مقابل گرما و خشکی زیاد محافظت می نماید ولی با این حال گونه هائی مشاهده می شوند که در چنین شرایطی پیاز آنها فاقد پوشش نمدی است. برگ به تعداد ۳ تا ۴ عدد (بندرت بیشتر)، نزدیک به هم و یا فاصله دار، دو برگ پائین ساقه غالباً پهن تر و نزدیک به هم، برگ یا برگ های بالایی کوچک تر و باریک تر، برگ ها بجز در دو گونه T.schmidtii و T.hoogiana که در طول رگبرگ میانی فرورفتگی دارند، صاف هستند، غالباً بدون پرز و یا کم و بیش پرزدار در حاشیه بخصوص در ناحیه راس بطور پراکنده مژه دار. ساقه غالباً پرزدار و دارای دانه های رنگین. غنچه گل سبز. شکل قطعات گلپوش بسیار متغیر است ؛ قطعات خارجی گلپوش غالباً بلندتر از قطعات داخلی و بهنگام باز شدن گل به عقب برمی گردند؛ رنگ قطعات معمولاً در سطح پشتی تیره تر از سطح درونی آنهاست؛ در قاعده قطعات گلپوش اکثراً لک های سیاه، زیتونی و یا ارغوانی با حاشیه زرد یا بدون حاشیه دیده می شود (رنگ لکه در سطح پشتی کم رنگ و گاهی بصورت هاله ای مشاهده می شود)؛ لکه انتهایی قطعات گلپوش باشکال گرد، مستطیلی، زاویه دار، نوکدار و بدون نوک. پرچم بدون پرز و مژه؛ ميله پرچم و بساک معمولاً هم رنگ لکه انتهایی قطعات گلپوش، بساک در اکثر گونه ها دو برابر میله پرچم (هنگام بازشدن کامل بساک) گرده ارغوانی تیره، شکلاتی، زیتونی، سبز و زرد.تخمدان استوانه ای با سه زاویه کاملاً مشخص کلاله بدون پایه و یا با خامه کوتاه تر از تخمدان، سبز و غالباً دارای دانه های رنگین در زوایا، بذر سه وجهی، تخت و نازک و قهوه ای رنگ.
بخش های LEIOSTEMONES شامل ۵ بخش بشرح زیر است:
- بخش Clusianae
گونه های این بخش با پیازی کروی که در سطح درونی و در ناحیه راس پوشیده از کرک های درهم و متراکم که میگردند. در ایران، شمال – شرق هندوستان، عراق، افغانستان و آسیای صغیر پراکنده هستند. غالب گونه های آن در قرن هفدهم از شرق به اروپا برده شده و امروزه بطور وسیعی در اروپا پرورش و کاشته می شوند و معمولاً به لاله های ایرانی شهرت دارند. در ایران گونه های T. clusianaدر شمال شرق، جنوب و مرکز، گونه های T. linifolia و T. harazensis در شمال و گونه T. Montana با دو واریته T montana var. chrysantha و montana var. Montana در اکثر نقاط گسترش دارند.
- بخش Gesnerianae
حداکثر قطر پیاز تا ۴ سانتیمتر با پوسته ای کم و بیش ضخیم که در سطح داخلی پوشیده از تعداد کمی موهای بلند ابریشمی است.برگ ها شامل ۲ برگ پهن پائینی و ۲ یا ۳ برگ کوچک تر و باریک تر در وسط ساقه. غنچه گل سبز. گل منفرد (بندرت ۲ یا ۳ گل کوچک بر روی دمگل های کوتاه)، فنجانی شکل؛ طعات گلپوش پهن و نوک گرد یا باریک و نوکدار؛ گل قرمز آتشی ( گاهی زرد) و غالباً در قاعده قطعات گلپوش لکه زیتونی تیره یا سیاه با حاشیه زرد دیده می شود. رنگ قرمز آتشی در بخش Tulipantum نیز دیده می شود ولی اختلاف آن ها در پوشش سطح داخلی پیاز آنهاست که در سکسیون یاد شده دارای کرک های در هم و متراکم است.گونه های این بخش در آسیای میانه، ماوراء قفقاز و ایران انتشار دارند و امروزه نیز بصورت وسیعی در اروپا کاشته و پرورش داده می شوند. گونه T. SChrenikll از این بخش در شمال غرب و غرب ایران منتشر است.
- بخش Eichleres
گونه های این بخش بسیار شبیه به گونه های بخش Generianae بوده و تنها بواسطه داشتن تعداد بیشتری موهای بلند ابریشمی در سطح درونی پیاز و رنگ شفاف تر و درخشانتر قطعات گلپوش (در سطح درونی) از گونه های موجود در سکسیون Gesnerianae متمایز می گردند. گونه های آن با گل های درشت در ترکمنستان و ایران انتشار دارند که دو گونه T. micheliana در شمال شرق و دامنه های البرز و T. ulophylla در شمال و احتمالاً گونه T. eichleri در ایران گسترش دارند.
- بخش Kolpakovskianae
در این بخش گل ها کوچکتر و برگ ها باریک تر از سکسیون Eichleres هستند. غالباً دارای بیش از یک ساقه، دمگل بلند و باریک، برگ ها متعدد و نسبتاً باریک، گل زرد (در برخی از گونه ها قرمز)، قطعات گلپوش فاقد لکه مشخص در قاعده و در سطح پشتی قطعات خارجی تنها هاله ای از رنگ سبز مایل به قهوه ای یا قرمز مشاهده می شود. بیشتر گونه های آن در کوه های تیان شان پراکنده بوده و برخی از آنها در هندوکش، کپت داغ و ایران نیز دیده می شوند. در ایران گونه T. lehmanniana در شمال شرق و جنوب شرقی پراکنده است.
- بخش Tulipanum
این بخش با داشتن پیازی با پوسته کم و بیش نازک و کاغذی که سطح داخلی آن پوشیده از کرک های درهم و متراکم نمدی است از بخش Gesnerianae متمایز می گردد. در مناطق گرم و خشک پوسته پیاز هر ساله از پوسته های سال قبل انباشته و در سطح درونی آن کرک ها متراکم تر می گردند و به نظر میرسد که چنین ساختاری برای حفظ و نگهداری پیاز در مقابل گرما و خشکی زیاد محیط است.شکل برگ و گل در این گروه بسیار متنوع می باشد، معمولاً شامل گونه های متوسط و بزرگ (بندرت گونه هائی با ساقه کوتاه و باریک)؛ غالباً دارای ۴ برگ که برگهای بالایی بتدریج باریک تر می شوند، در برخی از گونه ها دو برگ پائین نزدیک بهم و تقریباً هم سطح زمین قرار دارند. قطعات گلپوش در برخی پهن و نوک گرد، در برخی باریک و کشیده؛ قطعات داخلی گلپوش اغلب کوتاهتر و نوک گردتر از قطعات خارجی هستند. گل قرمز درخشان (از قرمز مایل به آجری تا قرمز آتشی سیر متغیر است)؛ لکه انتهایی قطعات گلپوش زیتونی تیره، ارغوانی تیره، سیاه و یا حتی زرد با حاشیه زرد و یا بدون حاشیه در اشکال گرد، کشیده، بیضی دیده می شود.ميله پرچم بدون پرز، بساک و گرده ارغوانی تیره یا زرد. تخمدان بدون پایه؛ در برخی از گونه ها لکه های ارغوانی یا قرمز یا حلقه ای از این دو رنگ در زیر کلاله مشاهده می گردد.در مرکز اروپا، آسیای صغیر، لبنان، سوریه، عراق، افغانستان و ایران پراکنده هستند. در ایران شامل گونه های T.kuschkensis و T. hoogiana در شمال شرق، T. florenskyi در شمال غرب، T.systola در شمال غرب، جنوب و مرکز و احتمالاً گونه T. Julia است.
- urumiensis
گیاهی است پایا؛ پیاز تقریباً کروی به قطر تا ۲ سانتیمتر با پوسته ای به رنگ قهوه ای تیره که در قاعده آن موهای کوتاه و کمی دیده میشود. برگ ۲ تا ۴ عدد، بلندتر از گل، به طول تا ۱۲ سانتیمتر و به پهنای تا ۱ سانتیمتر، به رنگ سبز تیره با لکه های ارغوانی بخصوص در حاشیه، تقریباً ناودانی با کناره های موازی، بدون پرز، ساقه معمولاً در زیر خاک؛ دمگل به تعداد ۱ تا ۲، بطول ۵ تا ۶ سانتیمتر و بدون پرز، غنچه گل به رنگ سبز و خمیده؛ گل افراشته، کوزه ای ؛ قطعات گلپوش به طول ۴ سانتیمتر و به پهنای ۱ سانتیمتر؛ قطعات خارجی گلپوش اغلب دارای لکه های زیتونی و قرمز در سطح پشتی؛ قطعات داخلی گلپوش زرد روشن در سطح درونی و دارای سه خط سبز میانی در سطح پشتی با قاعده ای پوشیده از پرز. پرچم ها به طول نامساوی و در قاعده پرزدار؛ بساک و گرده زرد؛ تخمدان سبز با کلاله ای کوچک و زرد؛ کپسول استوانه ای.
زمان گلدهی : فروردین.
پراکنش در جهان : انحصاری ایران.
نمونه تیپ از شمال ارومیه.
پراکنش در ایران : شمال غرب
اینگونه در سال ۱۹۲۸ توسط J.M. C. Hoog از منطقه سلماس جمع آوری گردیده و از آن زمان تاکنون جمع آوری دیگری از ایران گزارش نشده است، بهمین علت اطلاعات کاملی از گونه وحشی آن در دست نیست ولی امروزه بطور وسیعی در اروپا کاشته می شود. اینگونه شبیه به گونه T. biebersteiniana ولی از آن کوچک تر و دارای چندین گل برروی ساقه است. رنگ قطعات گلپوش در سطح پشتی بیشتر متمایل به قهوه ایست.
۲- T-biebersteiniana
گیاهی است پایا؛ پیاز تخم مرغی به قطر ۱ تا ۲ سانتیمتر، پوسته پیاز چرمی، قهوه ای تیره، قاعده و راس آن در سطح داخلی پوشیده از موهای کم و بیش متراکم (گاهی اوقات موها کم پشت و شفاف). ساقه به طول ۱۵ تا ۳۵ سانتیمتر، ساقه و دمگل بدون پرز، قهوه ای متمایل به سبز سیر؛ برگ ۲، ۳ یا ۲ عدد گسترده، بندرت برگشته و خمیده، آبی متمایل به سبز، بدون پرزا کوتاه ترازگل، برگ پائین پهن تر و به پهنای ۵ تا ۲۰ میلیمتر گل ۱ (ندرتاً تا ۵) عدد، معطر، قطعات گلپوش به طول ۱۵ تا ۴۰ میلی متر؛ قطعات خارجی گلپوش بیضی – نیزه ای، در سطح پشتی متمایل به ارغوانی و در وسط دارای خطوط قهوه ای مایل به سبز، در حاشیه زرد رنگ؛ در سطح داخلی زرد طلائی با اعده متمایل به سبز. قطعات داخلی گلپوش نیزه ای پهن یا تخم مرغی کشیده با رأس نوکدار و کم و بیش مژه دار، در قاعده باریک شده و دو طرف آن مژه دار است ؛ در سطح پشتی زرد با خط میانی سبز شفاف که در راس متمايل به ارغوانی تیره می شود، در سطح درونی زرد طلایی با قاعده متمایل به سبز. میله پرچم تا طول قطعات گلپوش، در قاعده مژه دار؛ بساک تا طول میله ، مستطیلی پهن. تخمدان به رنگ سبز که در ناحیه رأس باریک می شود؛ کلاله تقریباً بدون پایه، زرد و باریک، کپسول بیضی، نوکدار، به طول ۲/۵ تا ۳/۵ سانتیمتر و به پهنای ۱/۵ تا ۲ سانتیمتر؛ دانه سه وجهی با زوایای گرد و حاشیه ای باریک و برگشته.
زمان گلدهی : فروردین – اردیبهشت – خرداد.
رویشگاه : زمین های استپی، سنگلاخی، بوته زارها، جنگل های باز و کناره های رودخانه.
پراکنش در جهان : ایران، قفقاز، آسیای مرکزی، نمونه تیپ از قفقاز.
پراکنش در ایران : شمال، غرب و مرکز. در ارتفاع ۷۵۰ تا ۲۵۰۰ متر.
