تاثیر هیومیک اسید و سالیسیلیک در گلدهی گل جعفری

چکیده

در این پژوهش سالیسیک اسید با سطوح 0 ، 1 ، 2 ، 3 میلی مولار بصورت محلول پاشی و هیومیک اسید با سطوح 0 ، 1000 ، 2000 و 3000 میلی گرم در لیتر از طریق آبیاری بصورت طرح آزمایشی فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی بر روی گل های جعفری تیمار شدند. همه تیمارها در 3 مرحله و به فاصله زمانی دو هفته، پس از انتقال نشاها به زمین اصلی استفاده شدند و صفاتی مانند ارتفاع گیاه، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد برگ، تعداد گل و غنچه، قطر گل، قطر ساقه،ماندگاری گل روی بوته، زمان شکوفایی اولین گل از زمان کاشت و مقدار کلروفیل برگ مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند نتایج بدست آمده نشان داد که در بین تیمارها، تیمار S2H2 بیشترین تاثیر را روی صفات تعداد گل، میزان کلروفیلa کلروفیل کل نسبت به شاهد داشت. در بین سطوح مختلف SA غلظت 2 میلی مولار SA تاثیر معنی داری در سطح احتمال 1% روی صفات ارتفاع، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد برگ، تعداد غنچه، قطر ساقه، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه و میزان کلروفیل b نشان داد همچنین بیشترین تعداد شاخه فرعی و وزن تر ریشه با کاربرد غلظت 2000 میلی گرم در لیترHA و کمترین مقدار نیز در غلظت 3000 میلی گرم در لیتر از این ماده دیده شد. بیشترین دوره موثر گلدهی نیز مربوط به سطوح 3 میلی مولار  67/09SAروز 67/72HA روز بود

کلمات کلیدی: رشد، کلروفیل، کیفیت، گل جعفری

مقدمه

یکی از مهمترین گلهای فصلی که امروزه مورد توجه طراحان فضای سبز بوده و از عناصر مهم فضای سبز شهرها می باشد گل جعفری می باشد. بدون شک عملکرد و سایر خصوصیات کمی و کیفی این گل مثل سایر گیاهان زینتی وابسته به رعایت اصول باغی و مهندسی، ایجاد شرایط محیطی مناسب و فراهم نمودن مقدار بهینه نیازهای غذایی و آبی و کاربرد مواد رشد گیاهی می باشد. لذا این پژوهش با هدف دستیابی به بهترین سطوح هیومیک اسید و سالیسیلیک اسید جهت تولید گل
جعفری فرانسوی با عملکرد بالا از نظر گلدهی و کیفیت رشد صورت گرفت. هدف اصلی از این طرح پاسخ به این سوال است که آیا میتوان با استفاده از روشی مقرون به صرفه و یک محلول طبیعی که خطری برای محیط زیست نداشته و برای سایر گلها نیز قابل استفاده باشد را بکار برد و در عین حال کیفیت مطلوب گلها نیز حفظ شود.

مواد و روش ها

این پژوهش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 16 تیمار و 3 تکرار و در مجموع با 144  گیاه به فاصله کشتهای 25 الی 30 سانتیمتر تحت شرایط فضای آزاد انجام شد. در این آزمایش سالیسیلیک اسید با سطوح 0 ، 1 ، 2 و 3 میلی مولار بصورت محلول پاشی بر روی برگها و هیومیک اسید نیز با سطوح 0 ، 1000 ،  2000 و 3000 میلی گرم در لیتر بصورت محلول دهی در خاک و از طریق آبیاری مورد آزمایش قرار گرفتند. همه تیمارهای فوق 16 تیمار در 3 مرحله و به فاصله زمانی دو هفته پس از انتقال نشاها به زمین اصلی استفاده شدند. در پایان و در طول دوره رشد میزان رشد گیاه با اندازه گیری صفات کمی و کیفی شامل، ارتفاع گیاه، تعداد شاخه های فرعی، تعداد برگ و غنچه، قطر ساقه و گل، دوره موثر گلدهی و میزان کلروفیل مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج و داده های بدست آماده با استفاده از نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. مقایسه میانگین داده ها نیز با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد

نتایج و بحث

با توجه به تجزیه واریانس انجام شده، اثر سالیسیلیک اسید بر روی کلیه صفات رویشی این گیاه شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد برگ و قطر ساقه در سطح احتمال 1% معنی دار شده و اثر هیومیک اسید نیز فقط بر روی صفت تعداد شاخه فرعی در بوته آن هم در سطح احتمال 5% درصد معنی دار شده است. در ضمن اثر تیمار ترکیبی  SA و HA نیز در هیچکدام از صفات فوق معنی دار نشد. همچنین تجزیه واریانس صفات زایشی نشان داد که اثر SA روی صفات تعداد  غنچه، تعداد گل و قطر گل در سطح احتمال 1% و روی صفت دوره موثر گلدهی در سطح احتمال 5% معنی دار بوده و فقط بر روی صفت زمان شکوفایی اولین گل تاثیر معنی دار نداشته است. در ضمن HA نیز فقط روی صفات قطر گل و دوره موثر گلدهی آن هم در سطح احتمال 5% اثر معنی دار داشته است اما اثر تیمار ترکیبی SA و HA روی صفات تعداد غنچه، دوره موثر گلدهی بی تاثیر بوده در حالیکه بر صفات قطر گل و زمان شکوفایی اولین گل در سطح احتمال 1% و روی صفت تعداد گل در سطح احتمال 5% اثر معنی دار داشته است. نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده ها نشان داد که غلظت 2 میلی مولار سالیسیلیک اسید با میزان ارتفاع 69/1 سانتیمتر افزایش معنی داری روی این صفت داشته و سایر سطوح اختلاف معنی داری با شاهد نداشتند بیات و همکاران در تحقیقات خود کاربرد محلول پاشی برگی SA بر روی گیاه اطلسی ایرانی تحت شرایط تنش شوری را مثبت ارزیابی کردند و نشان دادند بیشترین ارتفاع در تیمار با 2 میلی مولا SA و در شرایط بدون شوری بدست آمد که با نتایج این تحقیق مطابقت داشت. بر اساس نتایج بدست آمده بیشترین تعداد شاخه فرعی در بوته با کاربرد SA در سطح 2 میلی مولار  66/2 عدد بدست آمد و نسبت به شاهد افزایش معنی داری نشان داد. سایر سطوح نیز اختلاف معنی داری با شاهد نشان ندادند در حالیکه سطح 2000 میلی گرم در لیتر HA با 65/7 عدد شاخه فرعی بالاترین عملکرد را داشته و نسبت به شاهد  60 عدد اختلاف معنی داری نشان داده است. اثر سایر سطوح نیز در مقایسه با شاهد معنی دار نبود در پژوهش دیگری که Verlinden et al    اثر هیومیک اسید را بر روی چند گراس مورد مطالعه قرار دادند دریافتند که کاربرد HA موجب افزایش شاخ و برگ گیاهان مرتعی میشود. یکی از دلایل این نتایج بدست آمده می تواند این باشد که HA دسترسی بیشتر به عناصر غذایی را برای گیاه فراهم می کند و در نتیجه از این طریق موجب افزایش اندامهای هوایی گیاه می شود نتایج مقایسه میانگین داده ها نشان داد که در بین سطوح مختلف سالیسیلیک اسید، تیمار 2 میلی مولا SA بالاترین مقدار صفات ارتفاع، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد برگ، تعداد غنچه، قطر ساقه، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه و میزان کلروفیل b را باعث شده است و کمترین مقدار ارتفاع، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد برگ، وزن خشک ریشه و میزان کلروفیل b نیز با کاربرد 3 میلی مولار SA و در مورد صفات تعداد غنچه، قطر ساقه و وزن تر ریشه با عدم کاربرد این ماده مشاهده گردید. مقایسه میانگین داده ها در مورد صفت تعداد غنچه نیز نشان می دهد که غلظتهای 2 و 1 میلی مولار به ترتیب با 60/9 و 42/4 عملکرد بالایی نشان دادند در حالی که غلظت 3 میلی مولار آن افزایش معنی داری نسبت به شاهد نداشت بررسی نتایج مقایسه میانگین تیمارها نشان می دهد که هیچکدام از تیمارهای استفاده شده اثر معنی داری روی صفت تعداد گل نداشتند و همه با اختلاف کمی نزدیک شاهد قرار گرفتند. و این در حالیست که SA به تنهایی در افزایش تعداد گل ها موثرتر از HA و تیمار ترکیبی آن دو عمل کرده است گزارش شده است که سالیسیلیک اسید باعث افزایش تعداد گل در گیاه لمنا 1992 Khurama et al., و بنفشه آفریقایی 2005 Martin-Mex et al., شده است و اینها با نتایج این تحقیق تطابق دارند. یکی از دلایل محققین فوق برای افزایش تعداد گل این است که SA از طریق افزایش سنتز پروتئین و ظهور باندهای ایزوزایم جدید باعث القاء و افزایش تعداد جوانه گل میشوند. به نظر می رسد عدم تاثیر HA بر میزان جذب عناصری از قبیل فسفر، آهن و پتاسیم در پژوهش حاضر، باعث عدم تاثیر آن برافزایش تعداد گل شده باشد. همچنین بالاترین میزان کلروفیل کل مربوط به تیمار H2S2 با 23/6 میلی گرم بر گرم وزن تر بوده و نسبت به شاهد افزایش معنی داری نشان داده است. تیمار H0S3 نیز با اینکه در پایین ترین سطح قرار گرفته اما اختلاف آن با شاهد معنی دار نبوده است طبق نظرات محققین یکی از دلایل افزایش مقدار کلروفیل با تیمار SA مربوط به تاثیر آن بر سنتز هورمونها و کاهش رادیکال های آزاد می باشد و در واقع این افزایش تا سطح 2 میلی مولار بیشتر دیده می شود و علت کاهش اثرات آن در غلظتهای بالا می تواند به دلیل اثر سمیت آن بر روی کلروفیل باشد که باعث تخریب آن می شود.