نام علمی : Prunus cerasus و از خانواده Rosaceae می باشد.
آلبالو از نظر گیاه شناسی بسیار به گیلاس شبیه است. آلبالو بومی نواحی بین دریای خزر و دریای سیاه است که احتمالاً بذر آن توسط پرندگان به سایر نقاط از جمله اروپا برده شده است. مناطق عمده کشتآلبالو فرانسه، یوگسلاوی و آلمان می باشد.
آلبالو گیاهی خزان پذیر با برگهای لوزی بصورت متناوب روی شاخه قرار دارند. رنگ پوست آن قهوه ای روشن تا نقره ای است. آلبالو از نظر حجم در مقایسه با گیلاس جای کمتری را اشغال می کند. ارتفاع درختان آلبالو ۴-۲ متر و ساقه بعضی از ارقام بسیار قابل انعطاف است و براحتی بدون آنکه شکسته شود خم می شود بهمین دلیل در چیدن میوه بعضی ارقام نیازی به نردبان نمی باشد و میتوان درخت را خم کرد و میوه آن را چید. گل روی اسپورهای سـالهای قبل و همچنین روی شــاخه های ســال قبل هم تشکیل می شود. گلها بصورت ۵-۳ تایی در یک جوانه ظاهر و گلها دارای ۵ گلبرگ، ۵ کاسبرگ، پرچم و یک مادگی است. بر عکس گیلاس آلبالو خود بارور است و برای تلقیح نیازی به ارقام گرده افشان ندارد. گرده آلبالو می تواند گل گیلاس را تلقیح کند. گل آلبالو معمولاً دیرتر از سایر میوه های هسته دار باز می شود بهمین دلیل معمولاً با خطر سرمازدگی مواجه نمی شود. میوه آلبالو دارای دم بلند که بر اساس بلندی یا کوتاهی دم تقسیم بندی می شود و معمولاً ارقام دم کوتاه مرغوب ترند.
نیاز سرمایی آلبالو بین ۱۶۰۰-۶۰۰ ساعت زیر ۷ درجه سانتیگراد می باشد. تابستان های خشک و خنک برای این درخت مناسب است. مقاومت به سرما در حد سیب است. ریشه آلبالو در برابر خاک مرطوب نسبت به گیلاس دارای مقاومت بیشتری است و ریشه آلبالو سطحی و تا حداکثر عمق ۵/۱ متر گسترش می یابد.
آلبالو به سه روش کاشت بذر، پاجوش و پیوند قابل ازدیاد است.آلبالوهای معمولی بیشتر بصورت پاجوش ازدیاد می گردد. ولی ارقام جدید آلبالو از قبیل آلبالو گیسی و آلبالو مجارستان (سیکانی مجی- اردی جوبیلیوم و بوترمو) با پیوند روی پایه آلبالو تلخ(محلب) ازدیاد می یابد و پیوند شکمی(T) در آلبالو معمول می باشد.
فاصله کاشت در آلبالو ۵*۴ و یا ۵*۵ است. زمان انتقال نهال به زمین اصلی از پاییز و پس از ریزش برگها آغاز و تا قبل از باز شدن شکوفه ها در بهار ادامه دارد. درخت آلبالو معمولاً در خزانه دارای شاخه های جانبی است که در موقع کاشت باید این شاخه های جانبی را قطع کرد. آلبالو معمولاً سربرداری نمی شود و پس از سال دوم ۶-۵ شاخه در اطراف ساقه اصلی حفظ و بقیه حذف می گردد.
هرس در آلبالوهای بارور مطرح نیست و به غیر از شاخه های شکسته شده و یا بیمار بقیه حفظ می گردد. میوه آلبالو روی شاخه های یکساله و اسپورها تشکیل می گردد. بهترین شاخکهای میوه ده روی شاخه های ۳-۲ ساله قرار دارد. هر چه از عمر این شاخکها می گذرد کم بارتر می شوند. عمر شاخکهای روی ساقه های افقی، بیشتر از شاخکها روی ساقه های عمودی است. پس از آنکه درخت آلبالو به حد رشد کامل و میوه دهی رسید هر ساله شاخه ها باید ۲۰-۱۰ سانتیمتر رشد داشته باشد تا خاصیت میوه دهی ادامه یابد.
نیاز آبی آلبالو با گیلاس برابر است اگر چه مقاومت به خشکی در آلبالو بیشتر از گیلاس است.
افزایش مواد جامد قابل حل (قندها) و افزایش رنگ میوه به عنوان بهترین شاخص رسیدگی مورد توجه قرار گرفته است، ولی شواهد اخیرا نشان می‌دهد که نیروی لازم برای جدا کردن میوه از درخت ممکن است بهتر باشد. وقتی میوه می‌رسد اتصال بین شاخه میوه سست شده و نیروی کاهش یافته لازم برای جدا کردن میوه از درخت را میتوان اندازه‌گیری کرده و به عنوان شاخص رسیدگی بکار برد.
محصول آلبالو را باید وقتی برداشت کرد که کاملاً رسیده باشد. رنگ میوه رسیده قرمز تیره است. زمان رسیدن میوه حدود ۹۰ روز پس از تمام گل درخت می باشد. متوسط وزن هر میوه ۶- ۵ گرم و متوسط هر درخت ۳۰ کیلوگرم است. برداشت معمولاً با دست انجام می شود. آلبالو مصرف تازه خوری ندارد و بیش از ۹۵% آن به مصرف تهیه آب میوه، کمپوت، مربا و شربت می رسد.
بر طبق آزمایشاتی که در کشورهای مجارستان در باغهای آلبالو انجام شده است ازت و فسفر اثر کمی روی مواد غذایی موجود در برگهای آلبالو داشته اند. اما کودهای پتاسه بستگی خوب و مثبتی با پتاس محتوی برگها نشان داده اند. ولی منگنز نسبت منفی داشته است. اما به هر حال کودهای ازته و پتاسه اثر زیادی در تشکیل و تولید میوه داشته اند که افزایش تولید فقط با کودهای پتاسه بوده است. اثر مثبت پتاس و همچنین بطور نامحسوس (کمی) اثر ازت در جلوگیری از سرما زدگی گلهای آلبالو مشاهده گردیده است. با توجه به آزمایشات فوق برنامه کلی مصرف کودهای شیمیایی در باغهای آلبالو به شرح ذیل می باشد.
ازت :
حدود ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم در درختان جوان و ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم در درختان بالغ
پتاس :
درختان جوان ۴۰ کیلوگرم و بارور حدود ۱۰۰ کیلوگرم و همچنین بـــر حسب ضرورت از کــودهای ریز مغزی نیز هر ساله باید استفاده نمود.
مهمترین آفت آلبالو مگس گیلاس می باشد.
از مهمترین بیماریهای آلبالو در استان اصفهان شانکر باکتریایی درختان هسته دار و پوسیدگی آرمیلاریایی ریشه می باشند.
ســـطح کشت آلبالو در ایران
ســـطح کشت آلبالو در ایران ۱۰۶۰۷ هکتار که اکثراً در استانهای خراسان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و تهران کشت گردیده است. سطح کشت آلبالو در استان اصفهان ۸/۷۵۱ هکتار (۸/۱۵۱ هکتار نهال و ۶۰۰ هکتار بارور) با متوسط عملکرد ۵۲۴۲ کیلوگرم در هکتار می باشد. مناطق عمده تولید آلبالو در استان اصفهان شهرستانهای نجف آباد، خمینی شهر، سمیرم، شهرضا و اصفهان می باشند.
انواع آلبالو
۱ – آلبالو مجاری پیش رس
۲ – البالو مجاری دیر رس
۳ – آلبالو محلی
قسمت هایی که از درخت آلبالو در تغذیه و درمان استفاده می کنند عبارتند از:
۱) میوه
۲) دم میوه
۳) مغز هسته میوه
ترکیبات
صد گرم آلبالو ۱۶ گرم مواد قندی،۸۵/۰ گرم پروتئین و ۶/۸ کالری دارد. بعلاوه صد گرم آن حدود ۵۰ میلی گرم کلسیم، ۲۰ میلی گرم فسفر، ۱ میلی گرم آهن، ۴۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین A ، ۱۴/۰ میلی گرم تیامین، ۱۲/۰ میلی گرم ریبوفلاوین، ۵ میلی گرم ویتامین C و نیز مقداری سدیم، منیزیم، پتاسیم، مس، روی و املاح دیگر دارد.
ميوه اى كه براى بيماران قلبى و روماتيسمى فوق العاده مفيد است و زيبايى و طراوت خانمها را تضمين مى كند. ارزش غذايى آلبالو زياد نيست و صد گرم آلبالو فقط هفتاد كالرى دارد. آلبالو داراى ويتامينC,B,A مى باشد. املاح معدنى آلبالو عبارت است از آهن ، كلسيم ، فسفر، كلر، گوگرد، منيزيم ، سديم ، پتاسيم ، مس ، روى ، منگنز، كبالت . قند آلبالو از نوع لولوز است و براى اشخاصى كه ديابت دارند جذب آن آسان است . آلبالويى براى خوردن خوب است كه رسيده و تازه باشد علامت رسيدگى آن رنگ آن است كه كاملا قرمز و درخشان باشد. از آلبالويى كه رنگ آن كاملا قرمز نشده است و داراى گوشتى سفت است دورى كنيد زيرا مصرف آن سوء هضم مى آورد و كار روده ها را مختل مى كند.
آلبالو وقتى تيره رنگ است و داراى لكه هاى قهوه اى است كهنه شده و رو به فساد گذاشته است. گاهى ميوه فروشان براى اين كه آلبالو را خوش منظره سازند به آن آب مى زنند اين كار زود آلبالو را خراب مى كند و آماده مى سازد كه زودتر فاسد شود.
خواص داروئی
آلبالو مسكن تشنگي و شربت آلبالو بهترين دارو براي افرادي است كه عطش فراوان دارند .
هسته آلبالو، ضد اسهال و ضد فشار خون است .
آلبالو، اشتها آور بسيار خوبي است.
ضماد و مرهم آلبالو براي باز شدن رنگ رخسار و چهره مؤثر و مفيد است.
مصرف آلبالو براي گرم مزاجان و افرادي كه چربي زيادي در شكم دارند سودمند است.
مصرف آلبالو براي افرادي كه خارش پوستي دارند مؤثر و مفيد است.
آلبالو خواص گيلاس دارد و مصرف آن اعصاب را آرامش مي دهد ولي در هر حال نبايد در مصرف آن زياده روي كرد.
مصرف چند روز متوالي شربت يا مرباي آلبالو براي معالجه نارسايي هاي كبد مفيد است.
شربت يا مرباي آلبالو در معالجه التهاب و ورم كليه و ورم معده و روده مؤثر است.
مصرف جوشانده ۳۰ گرم دم كرده دم آلبالو براي افرادي كه دچار بيماري هاي كليه و مثانه هستند مفيد است، دم آلبالو را به مدت ۱۲ ساعت در آب سرد خيس نموده سپس در يك ليتر آب اضافه كرده و مي جوشانند و صبح و ظهر و شب يك ليوان از جوشانده را مي خورند.
آلبالو براي رفع حرارت و تشنگي و غلظت خون و صفرا مفيد است.
آلبالو میوه ای است خوش طعم که اثر تصفیه کننده خون، ضد سم، مسکن اعصاب و مدر و ملین دارد. در رفع چاقی، درمان تصلب شرایین، تأمین عناصر معدنی بدن و نمو، درمان رماتیسم، نقرس، دفع سنگ کلیه و سنگ های صفراوی، یبوست و غیره اثرات مفیدی ظاهر می کند. در استعمال خارج، مشمع حاصل از له شده میوه هسته دار اگر بر روی پیشانی قرار گیرد، ناراحتی های میگرن را تسکین می دهد و اگر در روی صورت و ناحیه گردن اثر داده شود، موجب تقویت و بهبود پوست می شود. روغن مغز آلبالو در تسکین دردهای رماتیسمی، از بین بردن زگیل و رفع لکه های صورت مؤثر است.
دم گل آن مانند دم گل گیلاس اثر مدر دارد و در بیماری های مختلف دستگاه دفع ادرار مورد استفاده قرار می گیرد.
آلبالو و گیلاس دارای ویتامین های C ،B ،A هستندبرای بیماریهای همچون ورم مفاصل – نقرس و روماتیسم بسیار مفید هستند.
افرادی که دچار یبوست هستند آلبالو و گیلاس بخورند که غوغا می کند .
* مسكن تشنگی است و شربت آلبالو برای رفع عطش بسیار مناسب است.
* آلبالوی ترش قابض خوبی است و برای درمان اسهال مفید می باشد.
* کاهش دهنده فشار خون و غلظت خون است .
* ضد مواد صفراوی و سنگ کلیه است.
* برای رفع حالت تهوع مناسب است.
* باعث افزایش اشتها می شود ، بنابراین برای افراد لاغر و کم اشتها سودمند است .
* ضماد و مرهم آلبالو برای باز شدن رنگ چهره موثر و مفید است.
* مصرف آلبالو برای گرم مزاجان و افرادی كه چربی زیادی در شكم دارند، سودمند است .
* مصرف آلبالو برای افرادی كه خارش پوستی دارند، موثر است .
* آلبالو خواص گیلاس را دارد و مصرف آن باعث آرامش اعصاب می شود ، ولی در هر حال نباید در مصرف آن زیاده روی كرد.
* برای سوء هاضمه بسیار مفید است .
* مصرف چند روز متوالی شربت یا مربای آلبالو برای معالجه نارسائی های كبد مفید است .
* شربت یا مربای آلبالو در معالجه التهاب و ورم معده و روده موثر است.
* آلبالو به علت داشتن قند لوولوز برای افراد دیابتی مضر نیست. همچنین برای تقویت قدرت باروری مردان مفید است.
چه وقت و چگونه بايد مصرف كرد
وقتى آلبالو خورديد روى آن آب نخوريد، مايعات به طور كلى روى ميوه ها آن را (باد كرده ) مى كند و اين وضع براى دستگاه هاضمه خطرات جدى در بر دارد.
در فاصله غذاهاى اصلى مى توانيد آلبالو را بخوريد زيرا خيلى زود هضم مى شود يك مرتبه مقدار زيادى آلبالو نخوريد بلكه به مقدار كم بخوريد و در موقع خوردن هم خوب آن را بجويد.
آلبالو براى چه اشخاصى خوب نيست
كسانى كه ورم روده دارند چون آلبالو ترش و سلولز دارد دير هضم مى شود.
كسانى كه از معده يا روده ها عليل هستند مى توانند آلبالوى پخته را به صورت كمپوت يا مربا مصرف نمايند البته در اين موارد آلبالو چون پخته مى شود قسمتى از مواد حياتى خصوصا ويتامين هاى خود را از دست مى دهد ولى به آسانى هضم مى شود. با وجود اين بعضى از كسانى كه از جهت معده و يا روده ها عليل هستند مى توانند هضم آلبالو را تحمل كنند به شرطى كه صبح ناشتا به مقدار كم آن هم كاملا رسيده باشد مصرف نمايند.
كسانى كه ديابت دارند مى توانند به حد اعتدال آلبالو بخورند زيرا قند آلبالو از نوع لولوز است و اين قند را بيماران ديابتيك مى توانند جذب كنند.
اشخاصى كه چاق هستند نبايد آلبالو را به عنوان دسر يا غذاى اضافى علاوه بر غذاهاى مخصوص رژيم خود مصرف نمايند ولى به عنوان يك غذاى اصلى مى توانند آلبالو مصرف نمايند زيرا آلبالو داراى كالرى كمى است و شيپور اشتهاى كاذب را خفه مى كند
چه كسانى بايد آلبالو بخورند؟
كسانى كه بيمارى كليه دارند، اشخاصى كه رماتيسم دارند اگر آلبالو بخورند از بروز نقرس در آنها جلوگيرى خواهد شد.
كسانى كه بيمارى قلبى دارند چون آلبالو ادرارآور است پتاسيم آن از باقيمانده نمك در عروق جلوگيرى مى كند و به صورت ادرار آن را خارج مى كند و در نتيجه به قلب كمك مى كند.
خانمهايى كه مى خواهند داراى رنگ درخشانى شوند و زيبايى چهره آنها مورد توجه قرار گيرد براى صاف شدن خون خود بايد آلبالو بخورند.
مصارف ديگر آلبالو
جوشانده دم آلبالو بى اندازه ادرارآور است و كسانى كه به حبس البول يا اختلال كليه و يا مثانه مبتلا هستند بايد آن را مصرف نمايند. براى تهيه اين جوشانده بايد سى گرم دم آلبالو را كه خشك كرده ايد در يك ليتر آب ده دقيقه بجوشانيد و بعد آن را مصرف كنيد. در طب جديد هم جوشانده دم آلبالو در مواردى كه بخواهند خروج ادرار را زيادتر كنند مصرف مى شود.
مغز هسته آلبالو را مى كوبند و از آن روغن مايعى مى گيرند كه قرنها است با موفقيت رماتيسم را شفا مى بخشد.
