دولپه ای ها-جداگلبرگ (قسمت اول)

دولپه ای ها

Lse Dicotylédones

مشخصات دولپه ای ها :

جنین این گیاهان دارای دو لپه است. ریشه اصلی آنها با دوام است و تولید ریشه های فرعی می کند . ساقه آنها معمولا قوی و منشعب يكساله یا دائمی است و دارای تشکیلات ثانوی می باشد که هرساله در نتیجه وجود طبقة مولد ساقه بر قطر آن افزوده می شود و گاهی ساقه زیر زمینی ( ریزم) دارد.برگهای آنها ندرتا غلافی (تیره چتریان) است ولی معمولا دارای دمبرگ (Petiole ) می باشد و در اغلب دولپه ای ها زبانه پای برگ یا بن برگ (Stipule) نیز وجود دارد که ممکن است دائمی یا یکساله باشد. رگبرگهای آنها منشعب می باشد . تعداد قطعات گل در دولپه ایها معمولا پنج یا ضریبی از عدد پنج است. گیاهان دولپه ای را برحسب وضع گلبرگها و اینکه گلبرگ ها بطور آزاد قرار گرفته و یا بهم چسبیده باشد و یا اصولا فاقد گلبرگ باشد بسه راسته فرعی تقسیم می کنند :

جداگلبرگها Les Dialypetales

پیوسته گلبرگها Les Gamopetales

بی گلبرگها Les Apetales

جداگلبرگ Les Dialypetales

جدا گلبرگها مهمترین قسمت گیاهان دولپه ای را تشکیل می دهد و بیش از ۷۰۰۰ گونه دارد و بطوریکه از اسمشان پیدا است دارای گلبرگهای آزاد بوده و بر حسب طرز قرار گرفتن قسمتهای مختلف گل (کاسبرگ ، گلبرگ ، آلت ذر ، آلت ماده) به سه قسمت تقسیم می شود :

١- تالاميفلورها Les Thalamiflores – که محل اتصال قسمت های مختلف گل (Receptacle) در آنها کم و بیش محدب می باشد و کاسبرگ و گلبرگ و آلت نر و ماده هر یک جداگانه بروی آن چسبیده است.

2- دیسیفلورها Les Disciflores – که مانند قسمت پیشین است با این تفاوت که در بالای رسپتاکل آنها صفحه ای وجود دارد که محتوی شیره ایست ( (Disque nectarifere و حشرات از آن استفاده می کنند .

۳- کالیسيفلورها Les Caliciflores – که رسپتاكل آنها مقعر است و قسمت های مختلف کاسبرگ و گلبرگ و آلت نر در قسمتی از قاعده آنها بیکدیگر اتصال دارد و چنین بنظر می رسد که گلبرگها و آلت در روی کاسبرگ چسبیده و بهمین جهت آنها را كاليسيفلور می گویند . تخمدان آنها در گودی رسپتاكل قرار دارد .

تالاميفالورها Les Thalamiflores

در این قسمت از جداگلبرگها تعداد کاسبرگ و گلبرگی مختلف است. اتامین ها متعدد و همیشه از گلبرگ بیشتر می باشد و بشكل مارپیچ واقع شده است .

تخمدان آنها در بالا است و مستقیما روی رسپتاكل قرار دارد .

تیره های عمده آن عبارت است از :

تیره آلالگان Les Renonculacees

گیاهان این تیره علفی و دارای برگهای متناوب و بی بن برگ است.گلهای آنها دو جنس است و آرایش مختلف دارد و قطعات مختلف گل بر روی رسپتاكل محدبی چسبیده است. هر گل معمولا دارای پنج گلبرگ و پنج کاسبرگ و تعداد زیادی پرچم است. تعداد کارپل در آنها مختلف است. میوه آنها فندقه (Akene) یا برگه (Follicule) است . دانه های آنها دارای آلبومن می باشد. فرمول عمومی گل را در این تیره می توان بصورت زیر نشان داد :

nS + nP + ∞E + nc

آلالگان مخصوص نواحی معتدل و سرد است و در نقاط گرمسیر بندرت دیده می شود . اغلب آنها تلخ مزه است و کم و بیش بعلت وجود آلكالوئيد های مختلف مانند آكونيتين (Aconitine) و آنه مونین (Anemonine)  سمیت دارد .

گیاهان این تیره را بر حسب ساختمان گل و میوه به چهار تیره فرعی تقسیم می کنند.

تیره فرعی کله ماتيته و آنه مونه

Les Clématitées et Les Anémonces

در این گیاهان گلها تنها دارای کاسبرگ می باشد و فاقد گلبرگی است . پرچم در آنها متعدد است.

کارپل نیز متعدد و هر یک دارای یک تخمچه می باشد . میوه آن فندقه است. جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس کله ماتیس Clematis –گونه کله ماتیس ویتالیا C . vitalba  ( Clematite – شقايق پیچ ) گیاهی دارای ساقه خشبی و بالا رونده است . برگهای آن مرکب و پری شکل می باشد . گلهایش سفید مایل به خاکستری رنگ است که تنها یا بصورت خوشه قرار دارد . هر گل دارای چهار کاسبرگ سفید رنگ است .

میوه آن فندقه (Akent) است و در انتهای هر یک خامه پری شکل وجود دارد که در انتشار آن بوسیله باد کمک می کند.

جنس آنه مون Anemone – که در مراتع کوهستانی و چمن زارها یافت می شود گیاهی علفی و دائمی است. دارای برگهای کم و بیش بریده. گلهای آن دارای 4 – 5 کاسبرگی است که بسته به گونه های آن رنگ های مختلف دارد. میوه آن فندقه است و در انتهای آن خامه دیده می شود . گونه های معروف آن عبارتند از:

گونه آنمون پولسا تیلا A . pulsatila ( A . pulsatile )- برگهای آن درقسمت پائین قرار گرفته و تماما بریده و دارای دندانه های ریز و دسمبر کی دراز است که كرك های ریزی دارد .

گلهای آن بزرگی و بنفش رنگی و دارای شش کاسبرگ می باشد که در دو ردیف قرار گرفته است .

این گیاه حاوی آلکالوئید معروف به آنه مونین ( Anemonine) است که در طب مورد استعمال دارد.

گونه آنه مون نموروزا A . nemorosa ( A . des bois ) – گلهایش سفید رنگ و در جنگلها بیشتر می روید . گیاهی زینتی است.

جنس تاليكترم Thalictrum

گونه تاليكترم فلاووم  T . flavum  (Pigamon jaune)- گیاهی است که در چمن های مرطوب می روید. ریشه آن زرد رنگ می باشد . دارای ریزم دائمی است. برگهای آن مرکب و پری شکل است. گلهای آن کوچک و دارای 4-5 کاسبرگی رنگین است.

جنس کالتا Caltha

گونه كالتا پالوستريس C . palustris (Populage) – گیاهی دائمی ، سمی و نسبتا بزرگی است و اغلب در چمن زارهای مرطوب می روید. قد آن به ۱۰-۲۰ سانتیمتر می رسد. ساقه اش راست ونسبتا ضخیم است.

برگهای آن بزرگ و دندانه دار و در قاعده ضخیم است و دمبرگ آن غلافي شکل می باشد .

گلها بزرگ ، منفرد به رنگ زرد خوش رنگ است و جزو علفهای هرز به شمار می رود و با خشک شدن چمن از بین می رود.

تیره فرعی رونون کوله Les Renoncules ( آلاله)

در این گیاهان گلها دارای کاسبرگ و گلبرگ می باشد . پرچم ها و کارپل ها متعدد است. میوه آنها از اجتماع چند فندقه بوجود آمده است. جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس رانونکولوس Ranunculus ( Renoncule ) -گیاهان این جنس علفی و یکساله یا دائمی است.

دارای برگهای ساده یا دندانه دار می باشد . گلهای آن اغلب زرد و گاهی سفید یا قرمز رنگ است. هر گل معمولا دارای پنج کاسبرگه وپنج گلبرگی است که هر یک در قاعده دارای یک حفره می باشد و محتوی شیرهای است که حشرات از آن استفاده می کنند .

گونه های عمده آن عبارت است از :

گونه رانونکولوس آکريس R . acris (Bouton d’ or – دگمه طلائسي ) – گیاهی دائمی است که در تمام چمن زارها یافت می شود . ساقه آن راست و کم و بیش کر دار است. برگهای آن پنجه ای شکل می باشد . قد آن به 50 سانتیمتر می رسد . گل آن زرد رنگ و براق است . میوه آن از اجتماع چند آكن تشکیل می شود و جزو علفهای هرز بشمار می آید.

گونه رانونکولوس بولبوزوس R. bulbosus  (آلاله تکمه دار ) گیاهی دائمی است.ریشه آن متورم و کاسبرگها پیش برگشته است و اغلب در چمن زارها ديده می شود و مانند گونه پیشین جزء علفهای هرز بشمار می رود.

گونه رانونکولوس سله را توس R. sceleratus – گیاهی یکساله است که در نقاط با تلاقی و کنار آب می روید .

ساقه آن ضخیم است. قد آن به ۸۰ سانتیمتر می رسد . برگهای آن پنجه ای شکل و گلهای آن کوچک و زرد رنگ و متعدد است. گیاهی سمی است و مصرف آن جهت دامها تولید سمیت می کند.

جنس فيكاريا Ficaria

گونه فيکاريا رانونکو لوئیدس  E Ranunculoides (Ficaire – انجيرك) گیاهی دائمی است و در زمین های مرطوب می روید . گلهای آن زرد رنگ است و علامت متمایز آن از دیگر آلاله ها اینست که دو تا از کاسبرگ های آن زرد رنگی و شبیه به گلبرگی است و بنا براین دارای سه کاسبرگ و هفت گلبرگ است و بعلاوه در روی ساقه انجيرك تكمه هائی وجود دارد (Bulbilles) ودر حقیقت جوانه هائی است که مملو از ماده نشاسته ای می باشد وچون بروی زمین بیفتد گیاه جدیدی بوجود می آورد .

جنس آدونیس Adonis

گونه آدونیس و رناليس A . vernalis- گیاهی علفی و دائمی است. برگهای آن پنجه ای شکل است و دارای بریدگی های زیادی است که برنگی سبز خوش رنگ می باشد.

گلهای آن منفرد و انتهائی است دارای ۰ تا ۸ کاسبرگ و ه تا ۱۰ گلبرگ باریک به رنگ زرد طلایی است.  پرچم های آن متعدد می باشد . میوه آن از اجتماع چند فندقه (Polyakene) تشکیل می شود .

آدونیس دارای ماده عامله آدونیدین (Adonidine) است که در بیماریهای قلب از آن استفاده می شود. گونه آدونیس استيواليس A . aestivalis – که گلهای آن برنگی قرمز خونی است و به همان جهت آنرا قطره خون می نامند و در مزارع گندم اغلب مي روید.

تیره فرعی خربقی ها Helleborces  

در این گیاهان گلها دارای کاسبرگ و گلبرگ می باشد . پرچم ها متعدد و تعداد کارپل در آنها محدود است . میوه آنها برگه (Follicule) است. جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس هله بوروس Helleborus (خربق)

گونه هله بوروس فتيدوس H . foetidus – گیاهی علفی است گلهای آن دارای و کاسبرگ و 5 تا ۲۰ گلبرگ قیفی شکل است و ريزم آن حاوی ماده سمی هله بورين Helleborine است.

گونه هله بوروس نیژر  H.niger (Rose de Noel )- گیاهی زینتی است گل آن در زمستان باز می شود .پودر ریشه هله بور برای درمان جرب در دامها مصرف می شود .

جنس نيژلا Nigella

گونه نژلا آرونسیس N . arvensis (سیاهدانه)- گیاهی علفی است گلهای آن منظم است و دارای پنج کاسبرگ آبی رنگی و پنج گلبرگ قیفی شکل است دانه های آن بعنوان داروی ضد کرم مصرف می شود .

جنس آكيله ژيا Aquilegia

گونه آکیله ژیا و ولگاريسA. Vulgaris (Ancolie زبان درقفا)- گیاهی علفی و زینتی است دارای پنج کاسبرگ رنگین و پنج گلبرگ قیفی شکل می باشد که هر یک دارای زبانه باریکی است.

جنس آکونیتوم Aconitum

گونه آکونینوم ناپلوسA. Napellus (Aconit)- گیاهی علفی و دائمی است مخصوص نواحی مرطوب و کوهستانی برگهای آن مقطع و دارای شکافهای عمیق و برنگ سبز تیره ریشه آن ضخیم است.

گلهای آن آبی خوشرنگ ویا بنفش رنگ ونامنظم است و دارای پنج کاسبرگ رنگین و نامساوی می باشد که یکی از آنها بشكل کلاهی است و پنج گلبرگ دارد که سه تای آنها کوچک و دوتای دیگر قدری بزرگتر می باشد و قاعده شان باریک است. برگ و ریشه آکسونیت دارای آلکالوئید معروف آكونتين Aconitine است و در طب بخصوص در بیماریهای جهاز تنفسی مورد استعمال دارد .

جنس دلفینیوم Delphinium

گونه دلفینیوم کنسولیدا D . consolida (نوك طيور )- گیاهی علفی است گلهای آن نامنظم بشكل خوشه و برنگهای مختلف است و دارای پنج کاسبرگی است که یکی از آنها با دو گلبرگی نزدیک بان زبان درازی شبیه به نوك طيور را تشکیل می دهد. و میوه آن از اجتماع سه بر که تشکیل می شود گیاهی زینتی است.

گونه دلفینیوم استافی زاگریا D. staphysagria  ( کشمش کولی) – گیاهی علفی است قدش به یکمتر می رسد و اغلب در سواحل مدیترانه یافت می شود.گلهای آن بنفش یا سفید رنگی است . دانه های آن به رنگ سیاه می باشد که طعم تلخ و بوی نامطبوعی دارد و محتوی آلكالوئيدهای مختلفی است که بصورت گرد در بیماریهای انگلی و بخصوص در جرب مصرف می شود.

تیره فرعی پئونيه Paeoniecs

در این گیاهان گلها دارای کاسبرگ و گلبرگی است و پرچم ها متعدد می باشد و دو تا پنج کارپل دارد . میوه آن برگه است.جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس پئونيا Patonia

گونه پئونيا اوفيسيناليس P . officinalis (Pivoine) – گل آن درشت است و پنج کاسبرگ و عده زیادی گلبرگ دارد و بعنوان گیاه زینتی کاشته می شود . ار ریشه آن ماده معطری بنام پونول (Paeonol)  بدست می آورند که بعنوان داروی ضد تشنج مصرف می شود .

جنس ئیدراستیس Hydrastis

گونه ئيدراستیس کانادنسیس H. canadensis – گیاهی دائمی است و ريزم کوتاهی دارد که مقطع آن زرد رنگ است ساقه آن دو شاخه ایست که یکی از آنها منتهی به برگ بزرگی می شود و دیگری حامل گل می باشد گل آن کوچک و سفید مایل به سبز است دارای سه کاسبرگه رنگین و تعداد زیادی پرچم است. دانه های آن کوچکی وسیاه رنگ است. ریزم آن دارای آلكالوئیدهای مختلف است که مهمترین آنها ئیدراستین (Hydrastine) است و بواسطة عمل Vaso- constricteur که دارد برای تولید انقباضات رحمی مصرف می شود .

تيرة نمفه آسه Les Nymphéacées

گیاهان این تیره اغلب در آب می روید و بیشتر آنها دارای ریزم های قطور و دائمی و گلهای بزرگ و منفردی می باشد. برگهای آنها در روی آب مواج است و يا در داخل آب قرار دارد . گلهای دارای ۶-4 کاسبرگ وعده بیشتری گلبرگ و تعداد زیادی پرچم است.جنس های عمده آن عبارتند از :

جنس نوفار Nutphar

گونه نوفارلوته ام N . luteum (Nenuphar)  (گل نیلوفر ) برگهای آن در آب شناور و گلهایش زرد رنگ است و محتوی آلکالوئیدهای سمی می باشد که یکی از آنها نوفارین (Nupharine) است.

جنس نمفه آ Nymphea

گونه نمفه آ اودوراتا  N.odorata -که ريزم آن بعنوان داروی قابض در طب مصرف می شود .

تيرة ماکنولیاسه Les Magnoliacées

گیاهان این تیره درخت یا درختچه و برگهایشان منفرد – ساده و کامل است گلهايشان منظم و دو جنس است و برای زینت باغها کاشته می شود. جنس های مهم آنها عبارت است از :

جنس ماگنولیا Magnolia -که بعضی از آنها دارای برگهای دائمی و برخی دیگر دارای برگهای یکساله است گلها یشان بسیار زیبا و در ابتدای بهار ظاهر می شود .

جنس ایلیسیم Illicium

گونه ایلیسیم و روم  I . verum  (Badiane یا Anis étoile)- که در چین بیشتر یافت می شود و بنام بادبان چینی (Badiane de Chine) معروف است درختی است بارتفاع ۸-۱۰ متر و از دور شباهت به تبریزی دارد میوه آن برگه و به شکل ستاره است و اسانسی از آن بدست می آورند که بسیار طالب دارد و برای تهیه مشروبات مشهي بعنوان Aperitif مصرف می شود. از دانه های بادیان نیز در طب مانند ترياك بمقدار خیلی کم در بیماریهای جهاز تنفسی استفاده می شود .

تيرة لوراسيه Les Laurates

گیاهان این تیره درخت یا درختچه و برگها یشان ساده بدون بن برگ و منفرد یا متقابل است گلها منظم و بشکل خوشه قرار دارد و هر یک دارای سه کاسبرگ و سه گلبرگ است پرچم ها متعدد می باشد و در چند ردیف قرار گرفته آلت ماده دارای یک کارپل منفرد و میوه آنها شفت است و اغلب آنها محتوی اسانس مطبوعی است.

جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس سینامومم Cinnamomum

گونه سینماموم سيلانيكم  C . Ceylanicum (Cannelle de Ceylan –  دارچین)- که جورهای مختلف دارد . درخت کوچکی است دارای برگهای متقابل که پوست ساقه آن را بعنوان ادویه بکار می برند و همچنین در داروسازی مصرف می شود.

گونه سینامومم کامفورا  C . camphora (Camphier – كافور )- درختی زینتی است قد آن به 40 تا 50 متر و قطر آن به دو متر می رسد در جنگلها می روید و همیشه سبز است برگهای آن دراز و بیضی شکل و دائمی است و چنانچه آنرا میان دست بمالند بوی مخصوص کافور از آن متصاعد می شود میوه آن سته و سیاه مایل به بنفش رنگ است. درخت کافور محتوی روغن مخصوصی است که در نتیجه اکسیداسیون تولید کافور می کند.

جنس لوروس Laurus

گونه لوروس نوبیلیس L . nobilis – درخت کوچکی است که بیشتر در نواحی مدیترانه می روید گلهای آن چهار به چهار قرار گرفته میوه آن سته ، آبی رنگ و دارای یک دانه منفرد است برگهای آن بعنوان ادویه مصرف می شود و از میوه آن ماده چربی بنام Huile de laurier بدست می آورند که در داروسازی استعمال می شود .

تيرة بربریداسمه Berberidacetes -گیاهان این تیره علفی یا درختی است و مخصوص نواحی گرمسیر می باشد برگهایشان ساده یا مرکب و معمولا فاقد بن برگی است گلهایشان منظم و دوجنس است و فرمول عمومی کل در آنها بترتیب زیر می باشد :

3S + 3Sʼ + 3P + 3Pʼ + 3E +3Eʼ + 3G

میوه آنها سته و دانه آنها دارای آلبومن است . جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس پودوفیلوم Podophyllum

گونه پودوفیلوم پلتاتوم  P . peltatum (Podophylle) – گیاهی علفی است قدش به ۳۰ سانتیمتر می رسد كل آن انتهائی و سفید رنگ است ریزم آن محتوی پودوفیلین (Podophylline) است و در طب بعنوان مسهل مصرف می شود میوه آن سته زرد رنگ و به بزرگی يك ليمو مي رسد.

جنس بربريس Berberis

گونه بربريس و ولگاريس B . vulgaris ( Epine – Vinette –

Epine – Vinette ) B . vulgaris – زرشک)- درختچه تیغ دار است بعضی از شاخه های آن برگ دار و برخی نیز تیغ دار است پوست ریشه زرشک حاوی بربرین (Berberine) می باشد و بعنوان داروی مقوی مصرف می شود.

یکی از مراحل زندگی قارچ مولد زنگ گندم در روی برگهای زرشک انجام می شود و بهمین جهت از کشت آن در اطراف مزارع گندم باید جلوگیری کرد.

تیره منیسپرماسه

Ménispermacées

گیاهان این تیره دائمی و مخصوص نواحی گرمسیر اغلب دو پایه ای است برگهای آن منفرد و پنجه ای شکل کامل یا دندانه دار است گلها کوچک و دارای سه یا چهار کاسبرگ و گلبرگ است و میوه آنها شفت می باشد .

جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس شاسمانته را Chasmanthera

گونه شاسمانته را پالماتا  C . palmata  (Colombo) – ساقه آن علفی یکساله گیاهی است بالا رونده ریشه آن ضخیم غده ای شکل و مانند جنتیانا در اختلالات معدی مصرف می شود .

جنس آنامیرتا Anamirta 

گونه آنامیرتاکوکولوس A . cocoulus (Coque du Levant – ماهی زهره)- درختچه بالا رونده است میوه آن شفت به بزرگی یکی گیلاس می رسد و محتوی آلكالوئيدهای مختلفی است که از نظر سمیتی که دارد آنها را برای صید ماهی مصرف می کنند.

تيرة مالواسه Malvacces

گیاهان این تیره علفی ، درختچه یا درخت بوده و در بیشتر نقاط بخصوص در نواحی گرمسیر می روید برگ هایشان منفرد و معمولا ساده است بعضی دندانه دار و برخی مرکب و دارای بن برگ می باشد .

گلها منظم و اغلب دوجنس و منفرد و يا بشكل خوشه بوده و فرمول گل در آنها بقرار زیر است :

5S +5P +5(nE) + 5C

علاوه بر کاسبرگ اصلی اغلب آنها کاسبرگ های کوچکی (Calicule) نیز دارد در پشت کاسبرگ واقع شده است پرچم ها متعدد و میله آنها بهم متصل است بطوریکه آلت ماده را احاطه می کند و مقابل گلبرگها قرار دارد .میوه آنها كبسول یا پولی آکن (Polyakene) است. دانه های آنها دارای آلبومن العاب دار و بعضی نیز از کر کھائی احاطه شده است.گیاهان این تیره از نظرهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد بعضی از آنها در طب و برخی در صنعت مصرف می شود .

جنس های مهم آنها عبارت است از :

جنس مالوا Malva

گونه مالوا سیلوستريس  M . sylvestris  (Grande Mauve – پنیر بزرگ)-گیاهی دائمی است قدش به يک متر می رسد و اغلب در نقاط غير مزروعی می روید ساقه آن قوی و منشعب می باشد برگهای آن بزرگ و منفرد و مقطع و دندانه دار است و هر یک دارای دو بن برگ ( Stipules ) است گلها بزرگ و دارای دم گل درازی است و برنگ سرخ مایل به بنفش می باشد و دارای خطوط قرمز تیره رنگی است .گل و برگ پنیر درطب بعنوان ملین و هم چنین در اختلالات جهاز تنفسی مصرف می شود .

 گونه مالوا روتنديفوليا M . rotundifolia (Petite mauve – پنیر کوچک)- که گل و برگ آن نیز در طب مورد استعمال دارد .

جنس آلته آ Althaea

گونه آلته آ اوفيسيناليس  A . officinalis  (Guimauve  – خطمى ) – گیاهی دائمی است و بیشتر در نقاط مرطوب می روید برگهای آن منفرد بیضی شکل ودندانه دار است و دارای دمبرگ نسبتا بلندی است که از كرك سفیدی پوشیده شده است گلهای آن دارای کاسبرگ های کوچکی (Calicule) است و برعکس پنیر که تعداد کاسبرگ های کوچک آن از ۳ عدد تجاوز نمی کند تعداد کاسبرگهای این گل به ۷ – ۹ می رسد. گلبرگها سفید مایل به سرخ است و از حیث بزرگی در برابر کاسبرگ می باشد .برگ و گل وبخصوص ریشه خطمی را بطريق دم کردن بعنوان ملین در طب بکار می برند .

جنس گوسی پیم Gossypium – گیاهانی یکساله یا دائمی علفی یاد رختی است و برگهای متناوب ومقطع دارد که دارای دمبرگی است گلها بزرگ و نسبت به جورهای گوناگون رنگهای مختلف دارد کاسبرگها بهم چسبیده و در زیر آنها سه کاسبرگ ریز دیده می شود. میوه شان کبسول و بیضی شکل و در انتها نوك تيز است ودراصطلاح کشاورزی قوزه نام دارد جدار ميوه ضخیم است و در موقع رسیدن با 3 یا 5 شکاف باز می شود. دانه های پنبه گرد یا دراز می باشد و از کرکهای زیادی که همان الياف پنبه است احاطه شده است این الياف عبارت از سلولهای اپیدرم (Epiderme) دانه است که دراز می شود و بشكل رشته های باریک در می آید و امروز علاوه بر استفاده ای که از الیاف پنبه برای تأمین احتياجات جمعیت کره زمین میشود از روغن دانه آن نیز درصنعت استفاده می کنند و خود دانه و کنجاله آن نیز بمصرف خوراك دام می رسد و از همین نظر تیره مالواسه اهمیت زیادی در قسمت گیاه شناسی دارد .

گونه کوسی پیم آرباسه ام  G . herbaceu (پنبه) – گیاهی علفی است قدش تا یک متر می رسد مخصوص نواحی گرم است وجورهای مختلف دارد مانند پنبه مصری ، پنبه آمریکائی ، پنبه هندی و غیره و از همه مرغوب تر پنبه مصری است که الیافش از نظر طول و ظرافت و استقامت برجورهای دیگر ترجیح دارد.

جنس هیبیس کوس Hibiscus – این جنس مخصوص نواحی گرمسیر می باشد و پوست ساقه بعضی از گونه های آن دارای دارای الیاف خشبی است که از آن پارچه های نسبتا ضخیمی تهیه می کنند .

گونه هيبيس كوس اسکولنتوس H. csculentus   ( بامیه) – درختچه ایست که در نقاط گرمسیر می روید و میوه آن بمصرف خوراکی می رسد و از گلهای آن مشروب تهیه می کنند. برگهای آن نیز مانند اسفناج پس از پختن مصرف می شود .تیره های نزدیک به تیره مالواسه عبارت است از :

تیره استر کولیاسه Sterculiacees

گیاهان این تیره شبیه به تیره مالسواسه است با این تفاوت که کاسبرگ آنها بهم چسبیده و بساك (Antheres) های آنها دوخانه ايست و اغلب آنها دارای لوله های ترشح کننده ای است که از آنها صمغ ترشح می شود .

جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس استر کولیا Sterculia

گونه استر کوليا آکوميناتا S . acuminata (Kola) – که دانه های آن محتوی کافئین (Cafeine) و بنام Noix de Kola معروف است و سياهان آفريقائی آنرا بحالت تازه مانند سقز برای تحمل خستگی می جوند. دانه های خشکی Kola بواسطه وجودکافئین و تئوبرومین (Theobromine) در طب بصورت تنتور در عوارض قلبی مصرف می شود.

گونه استر کوليا تومانتوزا s . tomentosa – گیاهی مخصوص نواحی گرم آفريقا است و محتوی صمغی است که در مجاورت آب متورم می شود و تا ۲۰۰ برابر وزن خود آب جذب می کند و در درمان بیماریهای معده و روده در طب مصرف می شود همچنین گاهی بجای آگارآگار یا لعاب دانه کتان مورد استعمال پیدا می کند.

جنس تئوبروما Theobroma

گونه تئوبروما کاکائو T . cacao ( کاکائو )- منشاء آن مکزیکی و آمریکای مرکزی است درخت کوچکی بارتفاع ۶۰۰ متر است دانه های آنرا پس از خرد کردن با قند و مواد معطر مانند وانیل یا دارچین مخلوط می کنند و بنام شوکلا (Chocolat) بمصرف می رسانند . برگهای آن ساده است گلها دسته مانند برنگ سفید مایل بزرد با لکهای سرخ رنگ دیده می شود و مستقیما روی تنه درخت می روید میوه آن برگه (Follicule) بطول ۱۰-۲۰ سانتیمتر و بقطر 6-۱۰ سانتیمتر است و در اصطلاح کابوس (Cabosse)  نامیده می شود هر میوه محتوی 20- 40 دانه است که طول آنها بین ۱۰-۲۰ میلیمتر است و قطرشان به ۷-۸ میلیمتر می رسد دانه ها محتوی ماده چربی یا Beurre de cacao و نشاسته و همچنین ماده عامله تئوبرومین می باشد که در طب از آنها استفاده می کنند .

Beurre de cacao  به رنگ سفید مایل به زرد و شیرین و مطبوع است و بوی شو کلا از آن استشمام می شود و در داروسازی بعنوان Excipient بخصوص در تهیه شیاف و همچنین برای ساختن پماد های مخصوص آرایش صورت مصرف می شود .

تیره تیلیاسه Tiliacces

گیاهان این تیره درختی یا علفی است و تفاوت آنها با گیاهان تیره مالواسه دراین است که در اینجا کاسبرگ آزاد و بساكها دوخانه ايست ميوه آنها خشک یا آبدار و خوراکی است. پوست ساقه بعضی از آنها دارای الیافی است که در صنعت از آن استفاده می شود و اغلب آنها لعاب دار است .

جنس های مهم آن عبارتند از :

 جنس تيليا Tilia

گونه تیلیا سیلوستريس T . Sylvestris (Tilleul – زیرفون) درختی است که بیشتر در جنوب فرانسه می روید پوست ساقه جوان آن صاف وخاکستری رنگ و ساقه های مسن تر شکافدار است . برگها منفرد و دندانه دار و نوك تيز و گلها دسته مانند میباشد و در حد فاصل برگ و ساقه روی پایه گل نسبتا درازی قرار دارد و پایه هم روی براکتهای چسبیده است میوه آن کبسول و گرد است و دارای زبانه هائی (Cotes) می باشد . برگ و گل زیرفون بطريق دم کردن بعنوان مسکن و معرق مصرف می شود .

جنس کرکروس Corchorus

گونه کر کروس کا پسولاريس C . capsularis (Jute –کنف) – گیاهی علفی و یکساله است منشاء آن هندوستان میباشد قدش به ۲- 4 متر می رسد و برای نمو آن آب وهوای گرم و مرطوب لازم است. از ساقه آن الیافی بدست می آورند که جهت ساختن پارچه های خشن مانند کیسه ، طناب و گونی به کار می رود .

تیره کاملیاسه Camelliacces

گیاهان این تیره که نزدیک به تيره پیشین است درخت یا درختچه می باشد برگهایشان منفرد و کامل و بدون بن برگ است گلهايشان منظم توپ و تائی ودارای تعداد زیادی پرچم است بعضی از آنها زینتی و برخی دیگر طبی است.جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس ت آ Thea

گونه ت آ سینن سیس  T . sinensis  (The – چای)- این گیاه بحالت وحشی در جنگلها ممکن است تا ارتفاع ۱۰ متر برسد ولی قد چای معمولی از یک متر تجاوز نمی کند و به شکل بوته می باشد برگهای آن منفرد، دراز و بیضی شکل است و دارای دندانه های ریزی است که در قسمت پائین و قاعده برگ فاقد آن می باشد برگهای جوان چای دارای کرك کوتاه سفید رنگی نیز می باشد . گلها منفرد و معطر و هر یک دو براکته همراه دارد کاسبرگها درقسمت قاعده بهم چسبیده و گلبرگهای آن سفید رنگ است . میوه چای سه گوش و دارای یک یا دو دانه است و محتوی روغنی است که چینی ها برای روشنائی از آن استفاده می کنند. برگهای چای را پس از تخمیر و یک رشته تغييرات بصورت چای سیاه (The noir) و یا تنها بوسیله بو دادن بشكل چای سبز (The vert) مصرف می کنند برگ چای محتوی مقداری تئين (Theine) است که از 5/1 تا ۵ درصد می رسد و دم کرده آن برای رفع خستگی مصرف می شود .

جنس کامليا Camellia – درختچه ای زینتی است برگهای آن بزرگتر و ضخیم تر از برگ چای می باشد و بخصوص گونه ای از آن که گل سفيد رنگی دارد بسیار مرغوب است.

تیره اوفوربياسه Euphorbiacees

این تیره بالغ بر 4500 گونه دارد و یکی از تیره های مهم گیاهان دولپه ای بشمار می رود شکل آنها مختلف یک پایه یا دوپایه ای ، علفی یا درختی، یكساله يا دائمی است و در اغلب نقاط کره زمین یافت می شود . آرایش گل در آنها مختلف است و معمولا منظم و انتهایی می باشد . پوشش گل در گیاهان این تیره خیلی کوچک و گاهی فاقد آنست در برخی فقط یک پوشش گل وجود دارد و بهمین جهت برخی این تیره را جزو بی گلبرگها محسوب می کنند ولی عده ای دارای دو پوشش گل بوده و بهمین جهت دراینجا جزو جداگلبرگها شرح آنها داده می شود . میوه آنها كبسول و سه گوشه است دانه آنها محتوی روغنی است . اغلب گیاهان این تیره محتوی شيره فراوانی است و برگهای آنها دارای کر ک هائی نیز می باشد . ساقه بعضی از گیاهان ضخیم گوشتدار و سبز و شکل کاکتوس را دارد و در بعضی دیگر ساقه پهن است.بطور کلی گیاهان این تیره کم و بیش سمیت دارد و دارای دو تیرة فرعی می باشد :

۱– تیره فرعی اوفوربيه Euphorbites

گیاهان این تیر فرعی علفی یاد رختچه هائی است که دارای شیر؛ تلخ می باشد گلهایشان یکی جنس است گل نر دارای یک پرچم و گل ماده دارای سه کارپل می باشد.

جنس اوفورييا Euphorbia

گونه اوفوريا لاتيريس E. lathyris (فرفيون) – گیاهی علفی یکساله و یک پایه است دانه های آن بیضی شکل و کمی گوشه دار و برنگی قهوه ای خاکستری و محتوی روغنی است که بعنوان مسهل مصرف می شود شیره آن سفید و سمی و شیرسگ ناميده مي شود .

۲- تیره فرعی کروتونه Crotoutes

این گیاهان دارای پوشش گل ساده یا پوشش دو تائی می باشد و پرچم های آنها روی دو ردیف قرار دارد .جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس هوه آ Hevea

گونه هوه آبرازیلین سیس H . Brasiliensis (Caoutchouc) – درخت زیبائی است و دو جور سفید و سیاه دارد قد آنها به ۳۰ تا .4 متر و قطرشان تا 5/1 متر می رسد برگها دارای سه برگچه و گلها یک پایه ای و دارای شیره ایست که پس از انجماد تولید کائوچو می کند و امروزه در صنعت استفاده زیادی از آن می کنند .

جنس کروتن Croton

گونه کروتن تیگلیم  G . tiglium (Croton – کرچک هندی)- درختچه ای دارای برگهای متناوب و بیضی شکل با رنگ سبز پریده است گلها یک پایه ای و کوچک و بشكل خوشه می باشد کبسول آن محتوی دانه های سیاه رنگی است که سطح آنها از غشاء نازك زرد رنگی پوشیده شده و دارای روغنی می باشد که نهایت سمیت دارد و خطرناك است و بواسطه وجود اسید کروتونیک از مسهلات قوی بشمار می رود.

جنس ریسینوس Ricinus

گونه ريسنیوس کومونیس R . communis (Ricin – کرچک معمولی) – گیاهی علفی نسبتا بزرگی یکساله و یکپایه ای است و در مناطق گرمسیر می روید منشاء آن حبشه و از آنجا بساير نقاط منتشر شده است برگهای آن منفرد با دمبرگ بلند ، بزرگ ، پنجه ای شکل ودندانه دار است و دارای بن برگ می باشد . آرایش گل انتهائی است و بصورت خوشه می باشد گلهای نر در پائین و گلهای ماده در بالا قرار دارد گل نر دارای و کاسبرگ است و تعداد زیادی پرچم دارد . گل ماده دارای کاسبرگهائی است که آلت ماده را احاطه کرده و تخمدان آن آزاد و سه خانه ايست . میوه آن کپسول و محتوی سه دانه است که بیضی شکل وشبيه به لوبیا می باشد . بزرگی دانه ورنگ پوسته خارجی آن نسبت بجورهای مختلف کرچک فرق می کند. از دانه های کرچک روغنی بدست می آورند که بعنوان مسهل در طب مصرف می شود کنجاله کرچک را بعلت سمیتی که دارد نمی توان بمصرف خوراك دام رسانید ولی بصورت کود از آن استفاده می شود. از برگهای کرچک در کشور چین برای پرورش کرمهای مخصوصی که ابریشم می دهند استفاده می کنند .

جنس مرکوریاليس Mercurialis

گونه مرکوریاليس آنووا  M . annua(Mercuriale des jardins – سلمه تره)- علف هرزی دو پایه ای است که در باغها می روید. قدش به 40 تا 50 سانتیمتر می رسد شاخه های آن مقابل یکدیگر، برگها دندانه دار و دارای بن برگ است و مانند اسفناج پس از پختن در بعضی از کشورها آنرا مصرف می کنند ولی گاه تازه آن سمیت دارد.

جنس ژاتروفا Jatropha

گونه ژاتروفا ما نیوت  J . Manihot (Manioc)- درختچه ای با رتفاع ۳ متر است ساقه اش گره دار و برنگ سبز مایل بسرخ است برگهایش بزرگ و منفرد و پنجه ای شکل دارای بن برگ و دمبرگ درازی است گلها زرد رنگی و یک جنس می باشد. ریشه آن عده ای شکل مانند کوکب است و حاوی ماده نشاسته ایست که از آن تاپیوکا (Tapioca) بدست می آید و درخارجه با آن سوپ های مطبوعی تهیه می کنند.

جنس روتله را Rottlera 

گونه روتله را باربارا  R . Barbara(Kamala) – درخت کوچکی است بیشتر در نقاط گرمسیر می روید میوه آن کبسول و سه گوشه ايست و از یکی گرد قرمز رنگی پوشیده شده که پس از رسیدن و خشک شدن ميوه آنرا با دست می سایند و از غربال می گذرانند و گرد کامالا را بدست می آورند که محتوی مادۂ عامله روتله رین (Rottlerine) است و بعنوان داروی ضد کرم مصرف می شود.

تیره بوکساسه Buxacees

گیاهان این تیره شبیه به تیره پیشین و بشکل درختچه و یک پایه ای است و در نقاط کوهستانی می روید برگهای آنها متقابل و کامل وصاف است و دارای دمبرگ کوتاه می باشد گلها یک جنس و بشكل خوشه و فاقد گلبرگ است.

جنس معروف آن بوکسوس Buxus

گونه بوكسوس سمپرویرنس  B . sempervirens  (Buis Commun) (شمشاد)- که پوست ساقه آن بعنوان داروی ضد تب استعمال می شود و برگهای آن تلخ وعمل مسهلی دارد چوب آن زرد رنگی و سخت است و در صنعت نجاری و همچنین برای ساختن آلات موسیقی بکار می رود . در باغها نیز بعنوان زینت کاشته می شود.

تیره پاپاوراسه Papaveracees

گیاهان این تیره علفی دارای ساقه های باریک و حاوی شیرهای (Latex) است که سفید ، زرد یا قرمز رنگ می باشد و باین جهت جزو Plantes laticiferes می باشد برگهای آنها متناوب و ساده یا مقطع بدون بن برگی است گلها دو جنس ندرة منفرد و معمولا بصورت خوشه در انتهای ساقه قرار دارد و دارای دو کاسبرگ است و گلبرگهای آنها در دو ردیف قرار داشته پرچم ها و همچنین کا رپل ها متعدد است و به یکدیگر چسبیده می باشد و یک تخمدان یک خانه ای را تشکیل می دهد فرمول عمومی گل در آنها بقرار زیر است:

2S +2P + 2Pʼ + ∞E + 2ou∞C

میوه آنها کپسول و مملو از دانه های ریزی است. این گیاهان بیشتر در نقاط گرمسیر می روید.جنس های مهم آن عبارت است از:

جنس پاپاور Papaver

گونه پاپا ورسومنيفه روم P. somniferum

جور پاپا ور سومنيفه روم آلبوم  P . S . album  (Pavot blanc – خشخاش سفید)- گیاهی علفی و یکساله و نسبتا خشن است قدش به يک متر می رسد ساقه اش صاف و راست و کم و بیش منشعب است برگهای آن بزرگ و دندانه دار یا مقطع است که ساقه را احاطه می کند گلها بزرگ و سفید رنگ می باشد.كبسول خشخاش محتوی دانه های ریزی است و چون از این خشخاش ترياك opium بدست می آورند آنرا خشخاش تریاکی هم می گویند.برای بدست آوردن شیره تریاك گرز خشخاش را که هنوز سبز و کاملا نرسيده است با کارد های مخصوصی تیغ می زنند بدین معنی که ۲5-۲۰ روز بعد از آخرین آبی که به زمین داده می شود بین ساعت ۱۲ صبح تا ۱۰ که آفتاب شدید می تابد روی پوست خشخاش ۸-۱۰ تیغ می زنند و بدین ترتیب از محل تیغ شیرهای خارج می شود که روز بعد در اول آفتات آنرا در ظرفی جمع آوری می کنند . هر گرز خشخاش بطور متوسط 3-4 گرم شیره می دهد ترياك محتوی آب ، مواد آلبومینوئید ، موم ، رزین ، املاح معدنی، اسید لاکتیکی و عده زیاد آلكالوئيد است که آنها را به سه دسته تقسیم می کنند :

1- دسته مرفین که شامل مرفین ، ددئين ، پزودمرفین و تبائین است.

 2- دسته پاپاورین که شامل پاپاورین ، لدانین و پروتوپین می باشد .

3 – دسته نارکتین که شامل نارکتین و نارسئین است.

جور پاپاور سومنیفه روم نیگروم P . S . nigrum (Payot a l’ huile- خشخاش روغنی)- که گلبرگهای آن بنفش یا قرمز رنگ است و در قاعده آن لکه سیاهی دیده می شود که کبسولهای آن کوچک و به اندازه یک فندق است و دانه های آن سیاهرنگ یا قهوه ایست واز آن روغنی بنام Huile d ‘ oeillette  بدست می آورند که شیرین و خوراکی می باشد و در تابلوسازی بخصوص از آن استفاده می شود.

گونه پا پاور رآس  P . rhoeas (P . rhoeas – شقایق) – گیاه زیبائی یکساله است و دارای گلهای منفرد برنگ قرمز تند است و بیشتر در مزارع گندم می روید. گل شقايق در کودکان برای اختلالات جهاز تنفسی مصرف می شود .

جنس کلیدونیوم Chelidonium

گونه کلیدونیوم ماژوس C . majus(Chelidoine – مامیران)- علف هرزی است که بیشتر در باغها و پای دیوارهای کهنه می روید گیاهی است علفی میوه آن كبسولی است دراز و شیره نارنجی رنگ فراوانی دارد که برای از بین بردن زگیل مصرف می شود و بواسطه وجود آلكالوئيد معروف به کلیدونین (Chelidonine) در طب کودکان برای عوارض معده و روده مورد استعمال دارد .

تیره فومارياسه Fumariacées

گیاهان این تیره شبیه به تيره پیشین است با این تفاوت که گل های این یکی نامنظم است.

جنس فوماريا Fumaria

گونه فوماریا اوفيسيناليس F . officinalis(Fumeterre- شاهتره) – گیاهی علفی و یکساله است و در باغها و مزارع دیده می شود و محتوی فومارین (Fumarine) است و در طب بکار می رود.

تیره کاریوفیلاسه Caryophyllacees

گیاهان این تیره علفی یکساله یا دائمی است برگهای آنها ساده و متقابل بدون بن برگ و در محل اتصال به ساقه گره دارد . گلهای آنها منفرد و انتهائی دوجنس تیپ پنج تائی و چهارتائی و دارای ده دانه پرچم است که در دو ردیف قراردارد.کارپل ها بهم چسبیده و یک تخمدان آزاد چند خانه ای تشکیل می دهد ميوه آنها کپسول و گاهی سته است دانه های آنها دارای آلبومن آردی است .

گیاهان این تیره بر حسب اینکه کاسبرگ در آنها بهم چسبیده و يا آزاد باشد بدو تیر فرعی تقسیم می شود :

1- تیره فرعی سیله نه Silenees

که کاسبرگهای آنها در قسمتی بهم چسبیده است و به شکل لوله ای می باشد وقاعده گلبرگها نسبتا ضخیم می باشد .جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس دیانتوس Dianthus

گونه دیانتوس بارباتوس D. barbatus ( Oeillet de poète – میخک)- گیاهی است علفی دارای برگهای باریک گلهای آن تیپ پنج تائی گلبرگها برنگهای مختلف می باشد و لبه آنها دارای بریدگیهای زیادی است.

فرمول کل در آنها به قرار زیر است :

5S + 5P + 5E +5Eʼ+ 2C

بعلاوه در زیر کاسبرگ آنها کاسبرگهای ریز (Calicule) نیز دیده می شود . گیاهی زینتی است که جورهای مختلف دارد .

جنس سیلن Silene

گونه سیلن انفلاتا S . inflata  (Silene enfle) – برگهایش نسبتا پهن گلش آبی رنگ و گیاهی زینتی است.

جنس سا پونا ريا Saponaria

گونه ساپوناريا اوفیسیناليس S. officinalis   (صابونی) – گیاهی زیبا و دائمی است قدش تا ۸۰ سانتیمتر می رسد برگ های آن بزرگ متمایل برنگی سبز خوش رنگ و به شکل بیضی کشیده گلها انتهائي وصورتی رنگی و پهلوی یکدیگر قرار دارد . ريزم آن محتوی ساپونین Saponine است که در آب مانند صابون کف می کند و از همین نظر بجای صابون آنرا برای شستن لباس مصرف می کنند.

جنس ليكنیس Lychnis

گونه ليكنيس گیتاگوL . githago  (Nielle des bles) – علف هرزی است که در مزارع گندم زیاد می روید و دانه های آن بواسطه وجود مقدار زیادی ساپوتکسین (Sapotoxine) مزه گس دارد و چنانچه با دانه گندم مخلوط گردد و آرد شود تولید سمیت می کند و از همین نظر در پاك کردن دانه گندم باید دقت زیادی شود.

۲– تیره فرعی آلسينه Alsinees

کاسبرگ آنها آزاد یا فقط در قاعده کمی بهم چسبیده وقاعده گلبرگها (Onglet) نسبتا باریک و گلهای آنها کوچک است.

جنس استلاريا Stellaria

گونه استلاريا مديا S . media(Mouron des oiseaux)- دانه های آن فقط بمصرف خوراك پرندگان کوچکی که در قفس نگاهداری می شوند می رسد .

جنس اسپرگولا ريا spergularia

گونه اسپرگولارياروبرا  S . rubra  (Sabline rouge)- – علفی است که در زمین های شنی می روید و خاکستر آن دارای مقدار زیادی اصلاح قلیائی است و در طب مورد استعمال دارد .

تیره های شبیه به تیره کاریوفیلاسه عبارت است از :

تیره ژرانياسه Geraniactes

گیاهان این تیره علفی و برگهای منفردی دارد و اغلب معطر می باشند گلهای آنها دوجنس واغلب منظم منفرد یا دسته مانند می باشد . فرمول عمومی گل در آنها بقرار زیر است :

5S +5P +5E +5E + 5C

میوه آنها كبسول یا فندقه دانه های آنها معمولا فاقد آلبومن است.

جنس ژرانیوم Geranium

گونه ژرانیوم سانگینه اوم G. sanguineum  – گیاهی علفی است و دارای شاخه های بند بند می باشد گلهای آن منظم است و برنگهای مختلف دیده می شود گیاهی زینتی است.

جنس پلارگونیوم Pelargonium

گونه پلارگونیوم اودوراتيسيموم P. odoratissimum  – که از برگهای آن اسانسی بدست می اورند که بجای اسانس گل سرخ مصرف می شود برگهای آن خیلی مقطع است گلهای آن نامنظم و بشکل چتر است و مقابل برگها قرار دارد .

جنس تروپه اولوم Tropaeolum

گونه تروپه اولوم ماژوس T . majus  (Grande capucine- لادن) – گیاهی علفی و یکساله و بالا رونده است قد آن به عده متر می رسد برگها فاقد بن برگی و منفرد و دارای دمبرگ نسبتا درازی است که رنگ سبز خوشرنگی دارد گلهایش نامنظم بزرگ منفرد برنگ زرد یا قرمز نارنجی است گیاهی زینتی است. گلبرگهای کا پوسین بعنوان چاشنی بطور سالاد مصرف می شود .

جنس اوكزاليس Oxalis – گیاهی دائمی است، ودارای ریزم ضخیم و خوراکی می باشد برگهای آن مرکب و پری شکل و کم و بیش ترش مزه است و بجای ترشک Oseilleآنرا مصرف می کنند برگچه های آن بند بند می باشد و برخی اوقات در کاتی دارد که با چشم دیده می شود.

تيرة ليناسه Linacees

گیاهان این تیره شبیه به تيره پیشین است با این تفاوت که برگها در اینجا کامل می باشد و کار پل ها به همدیگر چسبیده است برگها یشان ساده و متناوب و گلها دوجنس منظم وبشكل خوشه قرار دارد میوه آنها كبسول يا شفت است و دانه هایشان دارای آلبومن فراوانی است.

جنس لينوم Linum

گونه لينوم اوزتاتی سیموم L . usitatissimum ( Lin -کتان) – گیاهی است يكساله ساقه آن راست و برگهای آن باریک و کشیده است گلهای آن آبی رنگ و بزرگ و دارای پنج پرچم بارور است . در نتیجه انتخاب بذر کتان امروزه دوجور کتان یافت می شود کتان روغنی و کتان علفی.ساقه کتان علفی دارای الیافی است که در صنعت برای پارچه بافی از آن استفاده زیادی می شود . دانه های کتان نیز دارای روغنی است که برای ساختن مرکب چاپ ، صابون سازی وغیره مصرف می شود و بنام روغن بزرگ معروف است.

تيره اریتروگزیلاسه Erythroxylace es

گیاهان این تیره شبیه به تیره کتانیان است ولی شکل درختچه را دارد و دارای شاخه های نازك است و بیشتر در آمریکای جنوبی یافت می شود برگهای آنها دارای بن برگ و گلها يشان10 پرچم دارد .

جنس اریتروگزیلون Erythroxylon

گونه اریتروگزیلون کوکا E . coca – قدش به ۲ – ۳ متر می رسد ساقه اش خشن و سفید رنگ است برگها منفرد و دارای دمبرگی کوتاه است و هر یک دو بن برگی کوچکی دارد . گلها دو جنس سفید رنگ و بشکل خوشه است میوه آن شفت بیضی شکل و قرمز رنگ است. از برگهای این گیاه که رنگ سبز روشن دارد الكالوئيد معروف به کوکائین (Cccaine) را بدست می آورند که درطب بعنوان داروی بیهوشی مصرف می شود.

تیره ویولا رياسه Violariacees

گیاهان این تیره علفی، برگهای آنها ساده و متناوب و دارای بن برگ می باشد گلها دوجنس و معمولا نامنظم و منفرد می باشد .فرمول عمومی گل در آنها بقرار زیر است : 5S +5P + 5E + 3C

میوه آنها كبسول ودانه هایشان دارای آلبومن زیادی است .

جنس ويولا Viola

گونه ويولا اودوراتا  V . odorata  (Violette odorante- بنفشه ) – گیاهی دائمی است برگهای آن دارای دمبرگهای طویل است گلهایش دو جنس و نامنظم و برنگ بنفش است و در اول بهار ظاهر می شود کشت آن بیشتر برای فروش گلهای آنست که طالب زیاد دارد و محتوی آلكالوئيد ويولين (Violine)  است . گل و برگ بنفشه درطب بعنوان Expectorant و ملین و مدر مصرف می شود. گونه ويولا تری کولور V . tricolor (بنفشه فرنگی)- گیاهی یکساله است ساقه آن گوشه دار شاخه های آن منشعب است و برگهای آن دندانه دار می باشد و هر یک دو بن برگی دارد گلها منفرد و دارای دم گل دراز و برنگهای مختلف است . گیاهی زینتی است.

تیره دروزراسه Drostracees

گیاهان این تیره نزدیک به تيره پیشین و علفی می باشد برگهای آنها متناوب و روی آنها غده هائی یافت می شود گلها دوجنس و منظم و منفرد است و تيپ و تائی یا چهارتائی است میوه آنها کپسول است و بطور کلی گیاهان این تیره بنام گوشتخوار معروف است.

جنس دروزرا Drosera

گونه دروزرا روتنديفوليا D . rotundifolia  -که در باتلاقها می روید و دارای برگ گردی است که کنار آنها از موهای ریزی پوشیده شده و بمحض اینکه ۱۰ – ۱5 حشره کوچکی روی آن قرار گیرد این موها بطرف داخل برگی خم می شود و آنرا می گیرد و پس از اندك مدتی جذب گیاه می شود .

تیره بیگزاسه Bixacées

گیاهان این تیره مخصوص نواحی گرمسیر و درخت یا درختچه است برگهایشان منفرد و ساده و بعضی دارای بن برگ و برخی فاقد آن است و از نظر دارو سازی اهمیت دارد .

جنس تارا کتوژنوز Taraktogenos

گونه تارا کتوژنوز کورزیئی T . kurzii – درختی است که در نقاط با تلاقی می روید قدش به ۱5-۲۰ متر می رسد برگهایش خشن و براق ميوه آن سته به بزرگی یک نارنج و از دانه های آن روغنی بنامHuile chaulmnoogrique  بدست می آید که در پزشکی بخصوص برای درمان جرب مصرف می شود .

تیره کروسیفر Cruciferoes

گیاهان این تیره علفی وندرتا خشبی یکساله یا دائمی است ریشه بعضی از آنها عده ای شکل است اغلب آنها حاوی اسانس سولفوره می باشد و بهمین جهت در داروسازی و هم چنین بعنوان چاشنی غذا مصرف می شود دانه های بعضی از آنها نیز حاوی روغنی است که مصرف خوراکی می رسد و یا در صابون پزی از آن استفاده می شود برگهای گیاهان این تیره منفرد ساده یا مقطع بدون بن برگ است گلها معمولا منظم و دو جنس و بشکل خوشه قرار دارد .فرمول عمومی گل در آنها بقرار زیر است :

4S + 4P +2E + 2×2E + 2C

هر گل دارای چهار کاسبرگ (که بشكل صليب قرار دارد) و چهار گلبرگ و شش پرچم است که چهارتای آنها بزرگتر از دوتای دیگر است تخمدان آنها آزاد و دارای دو کارپل است که بوسیله جداری به دو خانه تقسیم می شود و دانه ها روی آن قرار دارد. میوه آنها خرجین (Silique) و يا خرجينک (Silicule)  است و دانه هایشان فاقد آلبومن است.

این تیره بیش از ۱5۰۰ گونه دارد بعضی از آنها خوراکی و برخی طبی و عده ای در صنعت مورد استعمال دارد و هیچیک از آنها سمی نیست.جنس های مهم آن عبارت است از :

جنس کی رانتوس Cheiranthus

گونه کی را نتوس کی ری C . cheiri (Ciroflee- شب بو )- ساقه آن خشبی و دارای برگهای درازی است گلها بشکل خوشه برنگ زردیا ارغوانی است کاسبرگها راست و ایستاده قسمت پائین گلبرگها باریک و دراز است میوه آن خرجين و چهار گوشه دارد و حاوی یک ردیف دانه است گیاهی زینتی است و بوی مطبوعی دارد .

جنس ناستورتيوم Nasturtium

گونه ناستورتيوم اوفيسينا له  N . officinale  (Creson de fontaine- بولاغ – اوتی که به بالاقوتی معروف است) – گیاهی علفی و دائمی است که در آب یا نقاط خیلی مرطوب می روید گلها سفید رنگ و امروزه در نقاط مختلف بمقدار زیادی کشت می شود وعلاوه بر مصرف غذائی که دارد و بشکل سالاد یا سوپ خورده می شود شربت آن هم درطب مورد استعمال دارد و گذشته از این برای پائین آوردن مقدار قند اشخاص مبتلا به مرض قند مفید واقع می گردد.

جنس لپيد يوم Lepidium

گونه لپيد يوم ساتيووم  L . sativum  (Cresson alenois- تره تیزک یا شاهی)-که برگهای آن تند و گس است و بعنوان سالاد مصرف می شود .

جنس کا پسلا Capsella

گونه کا پسلا بورسا پاستوريس C . Bursa – Pastoris (La bourse -a – Pasteur)- علف هرز کوچکی است که در اغلب نقاط و کنار جویبارها می روید و میوه آن مثلثی شکل است و اخیرا درطب برای جلوگیری از خونریزی مصرف می شود.

جنس کوکله آريا Cochlearia

گونه کوکله آریا آرموراسيا C . armoracia  (Raifort – ترب دشتی) – گیاهی علفی است دارای گلهای سفید خوشه ای شکل و برگهای کامل که محتوی سولفور داليل (Sulfure d ‘ allyle ) است میوه آن خرجين پهن و کوتاه است و دو ردیف دانه دارد ریشه آن قوی و مزه تندی دارد و بواسطه اسانسی که از آن بدست می اید شربتی تهیه می کنند که بنام Sirop le Raifort درطب مصرف می شود .

جنس آليسوم Alyssum

گونه آليسوم دزرتوروم A . desertorum  (Alysson- قدومه) – گیاهی کوتاه قد است برگهای آن کامل پوشيده از كرك و باصطلاح مخملی است گلهایش زرد یا کرم رنگ است دانه های آن بواسطه لعابی که دارد در بیماریهای سینه بطرق دم کردن مصرف می شود.

جنس سیسم بریوم Sisymbrium

گونه سیسم بريوم اوفيسيناله S . officinale(Velar- خاکشی) – ساقه آن راست و گلهایش بشکل خوشه و زرد رنگ است طعم گس و قابضی دارد مصرف آن بسیار معمول است .

جنس براسيكا Brassica 

گیاهان علفی است که دارای برگهای نسبتا بزرگی می باشد گلهای آنها معمولا زرد رنگ و میوه آنها خرجين و محتوی یک ردیف دانه های کروی شکل می باشد اغلب آنها بصورت سبزی در غذاهای روزانه مصرف می شود و گونه های متعدد دارد مانند :

گونه براسيكا اوله راسه آ B. oleracea (Choux – کلم معمولی)- که بیش از ۲۰ جور دارد مهمترین آنها عبارت است از: کلم برگ ، کلم پیچ، کلم بروکسل ، كلم آلزاس ، کلم قرمز، کلم گل وغيره .

گونه براسيكاناپوس B . Napus  (Navet- شلغم)- فرق آن با کلم این است که برگهای آن دارای موهای خشن است و قاعده ريشه آن ضخیم و کروی شکل و خوراکی است و جورهای مختلف دارد

گونه براسيكا كامپستريس اوليفه را B . Campestris oleifera ( Colza- منداب) -که برگهای جوان آن دارای موهای ریز مژه مانند است و از دانه های آن روغنی بدست بیاورند که برای روشنائی و همچنین در طب مورد استعمال دارد . کنجاله منداب حاوی. %10-۱۲ مواد چربی است و برای گاو و گوسفند پرواری مصرف می شود ولی بگاو شیرده داده نمی شود .

جنس سیناپیس Sinapis

دارای برگهای کرکدار و گلهای زرد رنگ است و کاسبرگها معمولا گسترده می باشد از دانه های آنها آردی بدست می آورند که بعنوان چاشنی غذا مصرف می شود و يا مشمع آنرا در طب استعمال می کنند . دانه های خردل حاوی دیاستازی بنام میروزین (Myrosine) است که ملح پتاسیم بنام میرونات دوپتاس در آن وجود دارد این دیاستاز درحال عادی عملی انجام نمی دهد ولی اگر دانه های خردل را بکوبند و با آب خمیر کنند دياستاز بر روی ملح پتاسیم اثر می کند و سولفاتدو پتاس و سولفوسیانات دالیل تولید می نماید که بوی تند خردل از آنست .گونه های مهم خردل عبارت است از :

گونه سیناپیس نیگرا Moutardo noire ) S. nigra  – خردل سیاه) -گیاهی علفی و یکساله ساقه آن راست و قدش بيک متر می رسد برگهای آن در پائين پهن و در بالا دراز و باریکی و دندانه دار است . گلهایش بزرگ و زرد رنگ است . میوه آن دارای نوک کوتاهی است دانه هایش کوچکی و برنگ قهوه ای تیره است. دانه های خردل سیاه را بصورت گرد در می آورند و با آب سرد خمیری از آن تهیه می کنند که بعنوان Revulsif درطب مصرف می شود . از دانه های پوست کنده خردل نیز برای چاشنی غذا استفاده می شود .

گونه سینا پیس آلبا  S . alba (Moutarde blanche- خردل سفید ) – قدش به 40-۸۰ سانتیمتر می رسد گلهای آن زرد رنگ و دانه ها بیش از دانه های خردل سیاه بزرگتر و برنگی زرد مایل بقرمز است مصرف طبی ندارد ولی بعنوان چاشنی غذا ازآن استفاده می شود.

جنس کامه لينا Camelina

گونه کامه لينا ساتيوا  C . sativa  (Cameline – کتنجكت ) – ساقه اش بارتفاع نیم متر می رسد میوه آن خرجينکه متورم و دانه ها یش کوچک بیضی شکل و برنگ زرد نارنجی است و محتوی ۳۰ درصد روغنی است که برای روشنائی و تابلوسازی از آن استفاده می کنند کنجاله دانه آن نیز بمصرف خوراك دام می رسد و از ساقه آن برای تهیه جاروب استفاده می شود .

جنس رافانوس Raphanus

گونه رافانوس ساتيووس  R . sativus  (Radis- ترب )- گلهای آن سفید یا برنگی زردی است که در آن رگه های ارغوانی نیز دیده می شود و بشكل خوشه می باشد میوه آن خرجین و دو جور دارد یکی ترب قرمز(Radis rose) و دیگری ترب سیاه (Radis noir) که بعنوان مدر مصرف می شود .