بازیدیومیستها (Les basidiomycetes)
خواص عمومی – بازیدیومیستها دسته قارچهائی هستند که از لحاظ ساختمان ریسه شبیه آسکومیست ها بوده ولی نسبت به آنها تکامل بیشتری پیدا کرده اند. میسلیوم یا ریسه آنها دارای سلولهای مجزا و جدار دار است .
تولید مثل – بازیدیومیست ها بوسیله بازید و بازيديوسپر تولید مثل می کنند و به همین دلیل به این نام خوانده می شوند . در این قارچها اندامهای نر و ماده مجزائی تشکیل نمی شود و تولید مثل جنسی به وسیله یکی شدن (Conjugaison) دوسلول معمولی از دو ریسه مختلف انجام می گیرد به این ترتیب سلولهائی ایجاد می شود که تا مدتها دارای دو هسته N کروموزومی است. این دو هسته پس از مدتی با هم یکی شده و یک هسته N2 کروموزومی ایجاد می نماید و بر حسب نوع قارچ چند مرتبه تقسيم می شود .معمولا اولین تقسیم با کاهش کروموزومی و سایرین بدون آن انجام می گیرد به این ترتیب سلول چند هسته ای به نام بازید تولید می شود. تعداد این هسته ها با نوع قارچ بستگی داشته و بین ۲ تا ۸ عدد است معمولا هسته های بازید بوسیله جوانه زدن اسپرهای خارجی به نام بازیدیوسپر ایجاد می کند که تعداد آنها با تعداد هسته های داخل بازید بستگی داشته و هریک بوسیله پایه کوتاهی بنام استریگمات Sterigmate به با زید اصلی متصل می شود.به طوریکه دیده می شود روش تولید آسک و بازید یکی است فقط آسک ها داخلی و بازيدها خارجی هستند در برخی از انواع بازیدیومیست پس از یکی شدن دو هسته اطراف سلول را غشاء مقاومی احاطه می کند و به این ترتیب این اسپر زمستان را به حال وقفه در روی زمین گذرانیده و در فصل مساعد لوله رویشی ایجاد می نماید که هسته در آن داخل شده و پس از تقسیم (مثل دفعه قبل) هسته های N کروموزمی حاصله به وسیله جداری از یکدیگر مجزا و هر کدام یک بازیدیوسپر ایجاد می کند. از روی این اختلاف در تولید مثل بازيديوميستها را به دو رده فرعی قسمت می کنند.
1- پروتوبازیدیومیستها Protobasidiomycetes یا بازیدیومیستهای اولیه در این رده تولید مثل به طريقه دوم انجام می گیرد یعنی بازيدها جدار دار است یا به عبارت دیگر چند بازید دارد که هر کدام یک بازیدیوسپر تولید می کند.
۲- اوتوبازیدیومیستها Autobasidiomycetes – که در آن بازید بدون جدار بوده و تولید مثل به طريقه اول انجام می شود یا به عبارت دیگر یک بازید دارد که چند هسته داشته و هر هسته یک بازیدیوسپر ایجاد می کند.
پروتوبازیدیومیستها ( Protobasidiomycetes)
این قارچها را به دو راسته مهم اوره دينال (Uredinales) و اوستیلاژینال (Ustillaginales) تقسیم می کنند اوره دينالها در گیاهان بیماری زنگ و اوستیلاژينالها سیاهک تولید می کنند.
اوره دینال ها (Urdinaes ) – این راسته ازنظر بیماری که در بین پیدا زادان ایجاد می کند اهمیت زیادی دارد و یکی از تیره های مهم آن تیره پوکسينياسه Pucciniaces است .
تیره پوکسينياسه (Pucciniacecs) – یکی از گونه های مهم این تیره که خسارت عمده ای به غلات وارد می کند پوکسینیا گرامینیس (Puccinia graminis ) است که یک قسمت از دوره زندگی خود را روی برگ زرشکی و قسمت دیگر را روی برگ گندم می گذراند و در گیاه اخیر بیماری موسوم به زنگ تولید می کند .زنگی گندم قارچی است هتروتالیک یعنی رشته های نر و ماده آن از هم جدا بوده و هر یک از آنها اسپرهای همنام خود را ایجاد می کند این اسپرها عامل انتشار بیماری در بین زرشکها است. در پارانشیم برگی رشته های نر و ماده با هم یکی شده و رشته جدید دو هسته ای ایجاد می کند این رشته اسپرهای دو هسته ای نارنجی رنگی تولید می نماید که بیماری را از روی برگی زرشک بروی برگ گندم منتقل می کند .اسپرهای دو هسته ای روی برگ گندم اسپرهای تقریبا مشابه خود می سازد که بیماری را از برگ گندم به گندم دیگر منتقل می کند در اواخر فصل بهار این اسپرهای نارنجی تغییر شکل داده و به اسپرهای سیاهی تبدیل می شود که زمستان را به حال وقفه گذرانیده و در فصل مساعد جوانه زده اسپرهای جدیدی می سازد که بیماری را روی برگه زرشک منتقل می کند. اینکه که تا حدی به چگونگی زندگی این قارچ آشنا شدیم سیر تکاملی آنرا به طور مفصل تر مورد بحث قرار می دهیم .پوکسینیا گرامینیس روی برگ زرشک – در سطح بالائی برگ زرشک آلوده لکه های زرد رنگی دیده می شود که عبارت از مجموعه رشته های قارچ است که در داخل حفره کوچکی که به شكل بطری و در پارانشیم برگی به وجود آمده قرار دارد این حفره که بنام اسیدیول Occidiol یا Pycnide نامیده می شود در قسمت عمقی از بافت متراکم و نمدی شکلی مفروش گرديده است از این بافت رشته های قارچ به صورت عمودی خارج شده برخی نازا و برخی اسپرهای یک هسته ای ایجاد می کند که دنبال یکدیگر قرار گرفته اسيديولوسپر Occidiolospore یا Pycnospore ( پیکنوسپر) نام دارد خاصیت این هاگها این است که برای ادامه حیات بایستی بر روی برگی زرشک دیگر قرار گیرد و چنانچه روی زمین افتاده و یا روی برگ گیاه دیگری قرار گیرد از بین می رود . این هاگها هر کدام دارای N کروموزوم است.در سطح تحتانی همین برگ زرشک لکه های زرد بزرگتری دیده می شود که حفره بزرگتری به نام اسیدی در پارانشیم برگی ایجاد می کند (Occidie) رشته های قارچی که در این حفره قرار گرفته است اسپرهای بزرگتری که هر کدام دارای دو هسته است تولید می کند زیرا هر یک از آنها از اجتماع دو یاخته از دو ریسه مختلف به وجود آمده اند این هاگها را اسیدیوسپر Oecidiospore نامند. زندگی این هاگها منوط بر این است که روی برگ گندم قرار گیرد. پوکسینیا گرامینیس روی برگ گندم – چنانچه اسیدیوسپرها روی برگ گندم قرار گیرد دنباله کوچکی ایجاد می کند که از راه روزنه ها داخل پارانشیم برگ شده و در درون آن انشعاباتی ایجاد می کند پس از یک هفته رشته های قارچی به اپیدرم برگ نزدیک شده ، آنرا سوراخ کرده وخارج می شود در انتهای هر یک از این رشته ها هاگهای نارنجی رنگ بیضی شکل به وجود می آید که هر یک دارای دو هسته بوده و رنگ نارنجی آنها به علت وجود رنگدانه های کاروتنوئیدی است. این هاگها اوره دوسپر Urddospore نام دارد .اجتماع این هاگها بر روی برگ گندم لک های نارنجی رنگی تولید می کند که موازی با رگبرگ گندم است و بیماری معروف زنگ نارنجی را تولید می کند . از این اسپرها عامل انتشار بیماری بوده و به وسیله باد یا عوامل دیگر بر روی گندمهای دیگر بیماری را منتشر می کند.در اواسط فصل تابستان وقتی گندم می رسد این لک های نارنجی تغییر شکل داده و سیاه رنگ می شود و بیماری مزبور نام دیگری به اسم زنگ سیاه به خود می گیرد بدین معنی که رشته هائی که روی برگ گندم نمایان شده است هاگهای مخروطی شکل تولید می کند که دو به دو از غشاء ضخیم تیره رنگی احاطه شده و هر کدام دارای یک هسته و یک سوراخ به نام سوراخ رویشی Pore germinatif می باشد این اسپرها تلوتوسپر نامیده می شود . برای تشکیل آن دو هسته موجود در هر سلول رویشی با هم یکی شده بدین ترتیب هرهسته تلوتوسپر دارای N2 کروموزوم خواهد بود.این تلوتوسپرها که همیشه دو به دو از غشاء واحدی احاطه شده است در موقع درو گندم با آن برداشت شده و زمستان را بحال وقفه می گذراند، در بهار آتیه موقعی که شرایط خارجی مساعد شد شروع به نمو می کند به این ترتیب که هریک از این هاگ ها به وسیله سوراخ رویشی ذکرشده رشته قارچی به وجود می آورد که هسته مربوطه داخل آن شده و پس از کاهش کروموزومی و تقسیم چهار سلول ایجاد می کند این چهار سلول بوسیله جدار عرضی از هم مجزا شده و سپس هر کدام دنباله باریکی تولید می کند که هسته در آن داخل شده و در انتهای هر یک یک اسپر بنام اسپريدی (Sporidie) تشکیل می شود.بالاخره اگر این هاگها روی برگ زرشک قرار گیرد هریک رشته ای تولید می کند که از راه روزنه داخل برگ زرشکی شده و سیر تکامل قارچ از سر گرفته می شود .
به طور خلاصه می توان گفت که :
1- این قارچ دو میزبان دارد که هر دو برای رشد و نمو آن لازم است .
2- در طول زندگی خود پنج قسم ها ایجاد می کند .
3- اسیدیولوسپرها یا پیکنوسپرها فقط عامل انتشار بیماری روی برگ زرشک است.
4- اسیدیوسپر بیماری را روی برگ گندم منتقل می کند و دارای دو هسته است .
5- اوره دوسپر بیماری را از گندم به گندم دیگر منتقل کرده و دارای دو هسته است.
6- تلوتوسپر که یک هسته ای و دوقلو است شکل مقاوم قارچ بوده و قادر به آلوده کردن هیچ گیاهی نیست.
7- از جوانه زدن تلوتوسپر بازیدیوسپر و اسپريديها ایجاد می شود که بیماری را روی برگ زرشکی منتقل می کند.
8- انواع N کروموزومی این قارچ فقط قادر به آلوده کردن زرشک است.
شرحی که گفته شد مخصوص گونه پوکسینیا گرامینیس است و امروزه انواع مختلف دیگری از این قارچ شناخته شده است که از لحاظ سیر تکاملی با آنچه گفته شد تفاوتهای نسبتا زیادی نشان می دهد مثلا برخی فقط به یک میزبان احتیاج داشته و پیکنوسپور و اوره دوسپور ایجاد نمی کند و تلوتوسپر آنها هم گاهی یک خانه و گاهی حاوی مقدار زیادی اسپر است.راسته اوستيلاژینال ها – قارچهای این دسته شبیه اوره دینال ها بوده و همه آنها انگل می باشد و به خصوص روی غلات بیماریهائی به نام سیاهک یا شاربن (Charbon) و کاری ایجاد کرده و دارای دو تیره مهم می باشد .
1- تیره اوستيلاژیناسه Ustillaginacees
2- تیره تیله تياسه Tilletiacées
تیره اوستيلاژيناسه – قارچهای این تیره عامل بیماری بنام سیاهک گردی است که گندم ، یولاف ، ذرت و غیره را مورد حمله قرار داده و گونه های معروف آن عبارت است از :
الف – گونه اوستیلا گومائيديس (Ustilago maidis) یا اوستیلاگو – زه آ (Ustillago ata) این قارچ باعث ازدیاد حجم دانه های ذرت شده و آنرا به گرد سیاهرنگی تبدیل می کند. اسپرهای آن زمستان را به حال وقفه در زمین گذرانده و در فصل مساعد دوباره زندگی را از سر می گیرد این اسپرها کلامیدوسپر( Clamydospore) نامیده می شود که در بهار جوانه زده بازید و بازیدیوسپر ایجاد می کند.
ب – اوستيلاگوتری تیسی(Ustilago tritici) که رشته های آن تمام گل گندم را احاطه کرده و آنرا از بین می برد و بجای آن گرد سیاهرنگی باقی می ماند که همان هاگهای قارچ است.
2- تیره تیله تياسه (Tilletiacces) قارچهای این تیره بیماری معروف به سیا هکی سنگی را به وجود می آورد از گونه های آن تیله تیا کاری ( T.cari ) یا تیله تیاتری تیسی است. در نتیجه آن دانه گندم متورم شده و داخل آن از گرد سیاهرنگی انباشته می شود که بوی ماهی گندیده می دهد. خوشه های گندم به علت سبکی وزن به جای اینکه خمیده باشد راست مي ايستد. دانه های گندم در ظاهر شکل خود را حفظ می کند ولی در اثر فشار مختصر پاره شده و گرد سیاهرنگی از آنها خارج می شود .
اتوبازیدیومیستها (Autobasidiomycetes)
اتوبازیدیومیست ها چون دارای عضو هوائی به شکل کلاهک است بنام قارچهای کلاهکدار نیز نامیده می شود. این اعضاء یا این کلاهها در حقیقت آلت تولید مثل قارچ را تشکیل می دهد ریسه های آن از رشته های باریک منشعب ودرهم پیچیده ای تشکیل شده که سلولهای آن دارای جدار عرضی بوده و در روی مواد آلی که درحال تجزیه شدن است رشد می کند . برای شناختن این قارچها یکی از آنها مثلا پسالیوتا کامپستريس Psalliota campestris را مورد مطالعه قرار می دهیم.ریسه های این قارچ در زیر زمین رشته های باریک و منشعبی تولید می کند که تا موقعی که شرایط نمو مساعد نباشد ازآنها در خارج اثری دیده نمی شود . درفصول مساعد که هوا نسبتا گرم و بارندگی و رطوبت بقدر کافی باشد روی این رشته های سفید رنگی برآمدگی های کوچک سفیدی بنام رسپتاكل (Receptacle) ظاهر می شود که بزودی نمو کرده و بزرگ می شود این برآمدگی ها در حقیقت همان قسمت هوائی و احيانا خوراکی قارچ را تشکیل می دهد تا موقعی که این برآمدگی ها ببزرگی یک تخم مرغ نرسد از زمین خارج نمی شود و اگر در این موقع یکی از آنها را عمودا قطع کنیم می بینیم که تمام آن از پوشش سفید رنگی بنام پرده عمومی پوشیده شده که به اندازه کافی ضخیم است و تمام قسمت های رسپتاكل را می پوشاند. در داخل این پرده می توان قسمتهای مختلف قارچ را که عبارت از پایه Pied و کلاهک Chapeau است تشخیص داد.پس از این مرحله پایه به سرعت نمو می کند ولی پرده نمو چندانی ندارد و همین اختلاف رشد باعث پاره شدن پرده و آزاد شدن کلاهک می شود و گاهی اوقات اثری از آن در پائین ساقه باقی می ماند که ولو volve نامیده می شود.محیط کلاه قارچ از پرده دیگری پوشیده شده است این پرده به پایه متصل بوده و نسبتا محکم است موقعی که کلاهک پس از خروج از پرده اولی نمو می کنداین پرده ثانوی نیز پاره شده و کلاه برهنه و آزاد می شود گاهی اثری از این پرده در قسمت فوقانی ساقه باقی می ماند که حلقه یا Anneau نامیده می شود .سطح تحتانی کلاهک قارچ را اوراق زرد رنگ و نازکی مفروش کرده که آنها را تیغه های هاگزا یا Lames sporiferes می نامند در هر یک از سطوح جانبی این تیغه ها رشته های درهم پیچیده ای وجود دارد که به یاخته های برجسته ای منتهی شده و مجموع آنها را ایمنیوم (Hymenium) مي نامند.طرز تشکیل هاگی – هر گاه یکی از این ورقه ها را عمودا قطع کنیم خواهیم دید که رشته های در هم پیچیده قارچ در سطح خارجی ضخیم شده و بطور عمودی قرار گرفته است این یاخته های نسبتا ضخیم را بازید(Baside) می نامند که بعدها تولید بازیدیوسپر می نماید در بین بازیدها یاخته های دیگری نیز وجود دارد که عقيم بوده و پارافین (Paraphyses) نام دارد .
بازید- همانطور که قبلا هم گفته شد بازيد سلولی است که ابتدا دارای دو هسته است و این دو هسته پس از یکی شدن و انجام در تقسیم پی درپی که اولی با کاهش کروموزومی و دومی بدون آن است چهار هسته هاپلوئيد Haploide ( N کروموزومی) ایجاد می کند. این هسته ها به وسیله جوانه زدن چهار سلول بنام بازیدیوسپر(Basidiospores) ایجاد می کند که دوتای آن اسپر نر و دوتای دیگر اسپر ماده است. سلولهای نر و ماده پس از جوانه زدن و رشد هریک سلولهای مربوط به خود را ایجاد می کنند که هر کدام دارای یکی هسته است و همین ریسه ها است که سلولهای عقیم را در تیغه های رویشی تولید می نماید. برخی از رشته ها با هم یکی شده و ریسه های دو هسته ای ایجاد می کند این ریسه های دو هسته ای مبنای تشکیل بازید قرار می گیرد. غشاء بازیدیوسپرها ابتدا نازك است و بعدا ضخیم می شود و به این ترتیب در مقابل عوامل نامساعد خارجی مقاومت می کند و چنانچه در محیط مناسبی قرار گیرد قارچ جدیدی ایجاد می نماید. تعداد بازیدیوسپرهائی که یک بازید ایجاد می کند بستگی با نوع قارچ دارد و در هر حال در یک گونه به خصوص تعداد آن همیشه ثابت است. با استفاده از این اطلاعات امروزه توانسته اند قارچهای خوراکی را مصنوعا کشت نمایند. .
تقسيم بندی اتوبازیدیومیستها – تقسیم بندی اتوبازیدیومیستها برمبنای طرز تولید کلاهک و ایمنیوم است.
1- ایمنيوم ممکن است از ابتدا در مجاورت محيط خارج ایجاد شود یعنی قارچ اصولا فاقد پوشش باشد که در این حالت ژیمنوکارپ Gymnocarpe (کارپ یعنی میوه و ژیمنو يعنی برهنه) نامیده می شود.
2-کلاهک ممکن است ابتدا در داخل پرده ای قرار گرفته و بعد که پرده پاره شد در مجاورت محیط خارج قرار گیرد دراین حالت قارچ همی آنژیوکارپ Hemiangiocarpe (همی یعنی نیمه آنژیو یعنی حفره) نامیده می شود .
3- بالاخره ممکن است تولید ایمنیوم از ابتدا تا انتها داخل حفره باشد یعنی ایمنیوم با محیط خارج تماس نداشته باشد در این حالت قارچ آنژیوکارپ نامیده می شود .
ژیمنو کارپها ( Gymnocarpes ) – رسپتاكل این قارچها غده ای شکل و برهنه بوده و ایمنیوم از شروع تا خاتمه رشد در مجاورت محيط خارج است. این قارچ ها معمولا قیفی شکل بوده و حد فاصل مشخصی بین پایه و کلاهک آنها دیده نمی شود ایمنيوم به تدریج بوجود آمده و قسمت های جوان قارچ را می پوشاند یعنی می شود گفت که این قارچها فاقد پرده عمومی Voile general هستند.
ژیمنوکارپها را به شش تیره که اغلب آنها خوراکی است تقسیم می کنند :
1- تیره کانتا رلاسه Les Cantharellacées
2- تیره کلاوا رياسه Les Clavariacees ۔
3- تیره سیفلاسه Les Cyphellacees
4- تیره کورتیکاسه Les corticacees
5- تیره ئيدناسه Les Hydnacees
6- تیره پولی پوراسه Les Polyporacees
تیره کانتارلاسه (Les Cantharellacees) – این قارچها گوشتدار و کمی سخت می باشد ، بازیدها طويل و هاگ آنها سفید رنگ و جنس های مختلفی دارد که یکی از آنها جنس کانتارلوس و گونه اش كانتارلوس سیباريوس Cantharellus cibarius است که خوراکی است.
تیره کلاوارياسه (Les clavariacees) – رسپتاکل این قارچها گوشتدار ، راست، ساده و یا منشعب است قسمت بالائی رسپتاكل از ایمنيوم صاف یا چین خورده ای پوشیده شده است بازيد آنها دارای چهار هاگ است جنس معروف آن کلاواريا (Clavaria) و گونه اش کلاواریا کریسپا (Clavaria crispa) که قارچی است خوراکی ولی به علت سختی غیر قابل هضم است.
تیره سیفلاسه (Les Cyphellacees) – رسپتا کل این قارچها کوچک گوشتدار یا سخت است و شکل ظرف گودی را دارد که داخل آن از ايمنيوم صافی مفروش شده و سطح خارجی آن اغلب از موهای ریزی پوشیده شده است .
جنس های معروف این تیره سيفلا(Cyphella) و سیتیدیا(Cytidia) می باشد.
تیره کورتيکاسه (Les corticacées) – رسپتا کل این قارچها بر روی میز بان خود چسبیده است ایمنیوم آنها اغلب زوائدی بشکل دندانه های نامنظم دارد بازيد هايشان دارای چهار هاگ بی رنگ است.
تیره کورتيکاسه را بر حسب اینکه کلاهک آن بر روی میزبان چسبیده و یا آزاد و مشخص باشد به جنس های مختلف تقسیم می کنند.
جنس کورتی سیم(Corticium) که رسپتاكل آن روی میزبان چسبیده است .
جنس استرئوم (Stereum) که کلاهک آن مشخص می باشد.
تیره ئيدناسه (Les Hydnacees) – رسپتاكل این قارچها گوشتدار چوب پنبه ای و کمی سخت است و در سطح زیرین آن زوائد باریک و نوك تيزی وجود دارد .
با زیدهايشان دارای چهار هاگ رنگین است و جنس های مختلف دارد .
جنس ئيد نوم (Hydnum) که هاگهای آن بی رنگ است.
جنس کالودون (Calodon) که هاگهای آن تیره رنگی است.
تیره پولی پوراسه (Polyporacees) – رسپتاکل این قارچها بزرگی ، گوشتدار و سخت است و در سطح زیرین آن سوراخهائی است که از ایمنیوم پوشیده شده و یا دارای اوراق و دندانه هائی می باشد. بازیدهای آن دارای چهار اسپر است این قارچها از لحاظ تعداد زیاد و به سه تیره فرعی قسمت می شود .
1- تیره فرعی پولی پوره (Polyportes) که جنس آن پولی پوروس می باشد.
2- تیره فرعی مروليه (Merulites) که جنس آن مروليوس (Merulius) می باشد .
3 – تیره فرعی فیستولينه (Fistulinees) که جنس آن فیستولينا (Fistulina) است.
همی آنژیو کاربها (Hemiangiocarpes) – رسپتاکل این قارچها در ابتدا از یک پرده بنام Voile general پوشیده شده که بعدا از بین می رود .
این قارچها را بر حسب ساختمان سطح زیرین کلاهک به دو تيره قسمت می کنند .
1- تیره بولتاسه (Boletacees) – سطح زیرین کلاهک این قارچها از لوله های باریک و موازی یکدیگر پوشیده شده است.
2- سطح زیرین کلاهک از اورانی پوشیده شده است مانند تیره آگا ریکاسه (Agaricacees) و تیره روسولاسه (Russulacees) .
تیره بولتاسه (Boletacees) – قارچ های گوشتداری هستند که سطح زیرین کلاهک آنها دارای لوله های باریک وموازی یکدیگر است که دهانه این لوله ها در سطح تحتانی کلاهک به شكل سوراخهای ریزی دیده می شود . سطح داخلی این لوله ها از ایمنيوم مفروش شده است و بازید های آن دارای چهار هاگ زرد رنگ باریک و لیفی شکل می باشد پایه و کلاهکی این قارچها ضخیم و گوشتدار و فاقد حلقه می باشد. جنس معروف این تیره بولتوس است که دارای گونه های خوراکی و سمی می باشد.از گونه های معروف و خوراکی آن بولتوس ادولیس (Boletus edulis) را می شود نام برد که در اواخر پائير در کنار جنگلها می روید پایه آن متورم ، کلاهک کاملا محدب به رنگ بلوطی تند ، سطح تحتانی کلاهک سوراخ دار است رنگ آن در ابتدا سفید و بعدا زرد اخرائی می شود، پایه کوتاه زرد حنائی ، درقاعده متورم و در قسمت فوقانی دارای عروق خرمائی رنگ است گوشت آن پس از بریدن به خصوص در زیر پوسته خارجی قرمز رنگی می شود .گونه معروف سمی آن بولتوس ساتاناس ( B. satanas ) است کلاهک این قارچ خیلی محدب ضخیم و به رنگی سفید خاکستری است که پس از پیر شدن تبدیل به سبز روشن می شود – پایه کوتاه در قسمت تحتانی خیلی ضخیم ، کم رنگ تر از کلاهک بوده و در قسمت فوقانی کم و بیش قرمز رنگ می شود این رنگی قرمز به علت عروق قرمز رنگی است که در قسمت بالا وجود دارد . گوشت این قارچ در مجاورت هوا رنگ آبی به خود می گیرد . طعم آن کمی سوزان و بوی آن نامطبوع است. در تابستان و پائیز در نقاط سایه جنگل رشد کرده و سطح تحتانی کلاهك مثل گونه قبلی از سوراخهای ریزی پوشیده شده است.
تیره روسولاسه (Russulacees) – این قارچ ها گوشتدار و ساختمان آن دانه دانه ای و دارای دو جنس مهم است :
1- جنس لاكتاريوس ( Lactarius)
2- جنس روسولا (Russula)
از گونه های لاكتاريوس می توان قارچ خوراکی لاكتاريوس دلی سیوزوس ( L . deliciosus ) را نام برد. این قارچ در پائیز و تابستان در نقاط روشن جنگل رشد کرده و با وجود اینکه منظره ظاهری آن زیاد خوب نیست یکی از قارچهای خوراکی خوب را تشکیل می دهد. کلاهک آن که ۸ تا ۱۲ سانتیمتر قطر دارد به خوبی گسترده شده ( زياد محدب نیست) و به رنگ قهوه ای مایل به نارنجی است در روی آن مناطقی با رنگهای مختلف سبز یا قهوه ای نیز دیده می شود . اگر آنرا قطع کنیم از آن شیره قرمز رنگی جاری می شود . پایه کوتاه و رنگ آن تقریبا با رنگ سطح زیرین کلاهک یکی است و روی آن نیز نقاط سبز رنگی دیده می شود . مزه آن در ابتدا کمی تلخ ولی بعد خیلی خوب و شیرین می شود این قارچ را نبایستی با گونه های دیگر لاكتاريوس که سمی هستند اشتباه کرد مثلا یک نوع آن دارای شیره سفيد و نوع دیگر دارای شیره زرد رنگ است که هردوی آنها سمی است . از گونه های جنس روسولا می توان روسولا نیگریکانس ( Russula nigricans) و روسولا امتیکا (R. emetica) را نام برد.
روسولانیگریکانس ( R . niricans) – قارچی است سمی که تیغه های آن در مرکز خیلی ضخیم شده و دور از هم قرار گرفته است. گوشت آن در ابتدا سفید ولی بعدا قرمز و بالاخره سیاه می شود . کلاهک گوشتدار و در قسمت وسط شكل قيف به خود می گیرد و ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر قطر دارد. پایه کلفت تیغه ها هیچوقت منشعب نبوده . گوشت آن بدون طعم است.
روسولا امتيكا ( R . emctica ) – قد آن متوسط و رنگ آن قرمز ارغوانی کمی تیره که در اثر رطوبت از بین می رود. کلاهک گوشتدار در ابتدا محدب وصاف ولی بعد کمی مقعر می شود کناره های کلاهک مخطط است . تیغه ها سفید و به پایه متصل می شود. پایه سفید یا کمی قرمز و کاملا صاف و بدون كرك است. گوشت آن سفید با طعم تلخ و گاهی تند که در مجاورت هوا زرد رنگ می شود در پائیز و تابستان در جنگلها و بخصوص در مجاورت موادی که در حال گنديدن است رشد می کند.
تیره آگاريکاسه (Agaricacees) – سطح زیرین کلاهک این قارچها نیز از اوراقی پوشیده شده که گاهی ساده و گاهی منشعب است در برخی گونه ها این اوراق بهم نزدیک و در برخی از یکدیگر فاصله دار است بالاخره گاهی با ریگ و گاهی در وسط قدری برآمده می باشد. محل اتصال پایه به کلاهک گاهی در وسط و گاهی در کنار قرار دارد. پايه گاهی ساده و گاهی منشعب بوده و ممکن است صاف یا شیاردار باشد. این قارچها را برحسب وضع ساختمان کلاهک و رنگ اسپر به چهار قسمت و هر قسمت را به چند تیره فرعی قسمت می کنند که جمعا دارای چهارده تیره فرعی می باشد .
1- قارچ هائی که کلاهک و پايه آنها کاملا مشخص است و به آسانی می توان آنها را از هم جدا کرد. رنگ اسپر آنها مختلف سفید ، سرخ یا بنفش است و دارای چهار تیره فرعی می باشد :
آمانيته Amanitées
له پیوته Lepiotees
ولواریه Volvariées
آگا ریسه Agarictes
2- قارچهائی که کلاهک و پايه آنها کم و بیش از یکدیگر جدا شده و اسپر . آنها سیاه ، قهوه ای ، بنفش تیره و استثنائا سفید رنگ و دارای پنج تیره فرعی می باشد :
کپرينه Coprinees
استروفاريه Strophariées
فولیونه Pholiotees
کرتیناريه Cortinariees
نوکوريه Naucorites
3- قارچهایی که کلاهک و پايه آنها از هم جدا نشده اسپرشان سرخ رنگ و گوشه دار یا لیفی شکل است و دارای دو تیره فرعی می باشد :
آنتولومه Entolomdes
کلیتوپیله Clitopilees
4- قارچهایی که کلاهک و پايه آنها از هم جدا نشده اسپرشان سفید رنگی است و دارای سه تیره فرعی می باشد :
کلی بیه Collybiees
تری کولومه Tricholomecs
پلوروته Pleurotees
تیره فرعی آمانيته – در این تیره کلاهک و پایه کاملا مشخص است و به آسانی می توان آنها را از هم جدا کرد اثر ولو همیشه در قسمت تحتانی پایه آنها وجود دارد اسپرهای آنها سفید رنگی مدور یا بیضی شکل است بعلاوه در روی پایه دارای حلقه می باشند. این قارچها دارای سه جنس مختلف است که مهمترین آنها جنس آمانتیا است.
جنس آمانيتا Amanita – این قارچ دارای گونه های خوراکی و کشنده می باشد و بر حسب شكل و وضع ولو به سه قسمت تقسیم می شود .
الف – لمباته Limbatae – دراين قارچها ولو همیشه وجود دارد و بصورت غلافی اطراف قاعده پایه را احاطه می کند گونه های خوراکی آن اغلب ضخیم و کوتاه و برعکس گونه های کشنده آن باریک و شکننده می باشد .
گونه های مهم عبارت است از :
گونه آمانیتاسزاره آ A . catasarea – کلاهک این قارچ بیضی شکل زرد نارنجی رنگ و روی آن به هیچ وجه فلس یا برجستگی دیده نمی شود . کناره های آن مخطط تیغه های آن زرد رنگ ، پایه زرد رنگی و در قسمت تحتانی از کوسه سفیدی که همان ولواست احاطه شده. حلقه سفید رنگ ، گوشت آن سفید و تقریبا بی بو است.
گونه آمانيتا اووايدا A . ovoida – کلاهک آن ضخیم گوشتدار و بیضی شکل که بعدا باز می شود رنگ آن سفید ، تیغه ها سفيد و بهم فشرده که به تدریج برنگ کرم در می آید. پایه در قاعده قدری کلفت تر و سفید رنگ ، حلقه نازك و غشائی و اغلب اوقات از بین می رود . ولو غشائی و ثابت قاعده ساقه را احاطه کرده رنگی آن ارائی ، زرد و ندرتا سفید است. گوشت آن سفید ، بی بو و بی طعم است. در تابستان و پائیز در زمین های آهکی و جنگلهای سایه دار رشد می کند .
گونه های مهم سمی آمانیتا عبارت است از :
آمانيتا فالوئيدس A . phalloides (- این قارچ در اواخر تابستان و اوائل پائیز در نقاط سایه جنگل رشد می کند و از سایر انواع با داشتن کلاهک سبز زیتونی مایل به زرد مشخص می شود سطح کلاهک آن در فصول مرطوب لیز بوده و لبه های آن دارای خطوط سیاهرنگی است تیغه های آن سفید پایه سبز رنگ و در قسمت فوقانی دارای حلقه ای است که همرنگ پایه است قسمت تحتانی ساقه حجیم تر و از ولو پوشیده شده است .
آمانیتا ورنا ( A . verna ) – قارچی است با کلاهک بیضی شکل که بعد گسترده می شود ، سطح آن کمی چسبناك رنگ آن سفید و در قسمت وسط مختصرا اخرائی رنگ است حاشیه کلاهک نازك و صاف تیغه ها آزاد پایه به حد کافی بلند و در قسمت بالای حلقه مخطط می باشد در قسمت تحتانی پایه به برجستگی بولب مانندی ختم می شود حلقه به طرف پائین آویخته شده است. ولو سفيد غشائی نازك ، گوشت آن سفید و طعم آن کمی تلخ است در نقاط آهکی و در جنگلها از بهار تا تابستان رشد می کند.
آمانيتاویروزا (Amanita virosa) – کلاهک در ابتدا مخروطی ولی به تدریج باز می شود اما همیشه تقریبا در قسمت وسط برجسته باقی می ماند. کلاهک نازك در هوای مرطوب سطح آن لزج و در هوای خشک براق است. تیغه ها آزاد و سفید رنگ، پایه سفید در انتها توخالی و در قاعده کمی برجسته حلقه به طرف پائین برگشته است. ولو غشائی ضخیم سفید رنگی که قاعده پایه را فرا گرفته . گوشت نرم سفید با بوی نامطبوع و طعم مخصوص .
ب- سمی لمباته ها (Semilimbatae)– سطح فوقانی این قارچها دارای برجستگیهای زگیل مانندی است که بقایای پرده می باشد. در روی قاعده پایه اثر ولو به صورت غشاء نازك و یا حاشیه در پایه قارچ مشاهده می شود از گونه های معروف آن می توان آمانیتاسیترینا (A. citrina) را نام برد.
رنگی این قارچ زرد و گاهی در سطح فوقانی کلاهک بقایای پرده بصورت ذرات خرمائی رنگ دیده می شود تیغه ها سفید کرم رنگ و به هم فشرده. حلقه در قسمت فوقانی پایه وجود داشته و روی آن خطوط ظریفی دیده می شود رنگ حلقه زرد سفید رنگی است این قارچ در تابستان و پائیز رشد کرده و مصرف آن خطرناك است.
ج – فلوكوزه (Floccosae) – دراین قسمت از آمانيته ها اثری از ولو در پایه قارچ ديده نمی شود ولی درسطح فوقانی کلاهک اثر آن بصورت لکه ها و یا زگیل هائی مشاهده می شود برخی از این قارچها خوراکی و برخی سمی است .
گونه های مهم خوراکی عبارتند از آسانتیا اسپیسا ( A. Spissa) این قارچ در پائیز و تابستان در جنگلها رشد می کند کلاهک آن ضخیم گوشتدار و محدب برنگی خاکستری مایل به قهوه ای که از زگیل های سفید رنگ یا خاکستری پوشیده شده است. تیغه ها متراکم ، فشرده و سفید رنگ می باشد . پایه تو پر و محکم و مخروطی شکل و در قسمت بالای حلقه مخطط است رنگ آن سفید و در قسمت قاعده به برجستگی بولب مانندی ختم می شود . حلقه نیز سفید و مخطط است گوشت آن مرطوب و خوشمزه و کم و بیش بوی تربچه مي دهد.
آمانیتا روبسنس ( A . rubescens ) – کلاهکی در ابتدا کروی است که بعدا باز شده ولی محدب باقی می ماند رنگ آن خرمائی قرمز رنگ سطح کلاهک از زگیل هائی پوشیده شده که رنگ آن سفید خاکستری و یا زرد رنگ است تیغه ها فشرده سفید رنگی با لکه های قرمز . پایه در دو انتها باریکتر شده رنگ آن سفید یا صورتی و در بالای حلقه مخطط است و گاهی اثر خیلی مختصری از ولو روی بولب آن دیده می شود گوشت آن نرم وسفید و در مجاورت هوا قرمز یا صورتی رنگ می شود قارچی است بی بو باطعم شیرین که بعدا کمی دبش می شود .
گونه های مهم و سمی آن عبارتند از :
آمانیتا پانترينا ( A . pantherina) – قارچی است خاکستری قرمز رنگ یا خرمائی روشن که در نقاط سایه دار جنگل در پائیز رشد می کند کلاهک آن در لبه ها مخطط و از فلس های سفید رنگی پوشیده شده است حلقه سفيد رنگ و در ثلث فوقانی پایه قرار گرفته تیغه ها سفید رنگ پایه صاف سفید و توخالی در بالا باریکتر و در قاعده متورم تر است حلقه مخطط و به طرف پائین برگشته ولو ثابت و بالاتر از آن گاهی یک یا دو حلقه اضافی نیز دیده می شود گوشت این قارچ سفید با طعمی مطبوع است که به تدریج در قارچهای پیر تغییر می کند .
آمانیتا موسکاریا ( A . muscaria) – قد آن نسبتا بلند پایه سفید رنگ در انتها بر آمده و ولو بندرت در آن در ثلث فوقانی پایه حلقه ای آویزان به طرف پائین مشاهده می شود کلاهک محدب قرمز خوشرنگ و اغلب روی آن فلسها یا زگیل های سفیدی مشاهده می شود . تیغه ها سفید رنگی با طول نامساوی این فلسها در نتیجه با زندگی ممکن است کنده شده و رنگ قارچ نیز تغییر کند .
تیره فرعي لپیوته (Lepiotees) – دراین قارچها مانند قارچهای پیشین کلاهک به آسانی از پایه جدا می شود ولو در آنها بزودی از بین می رود وفقط اثر مختصری ازآن در روی کلاهکی باقی می ماند رنگی اسپرهای آن سفید است گونه معروف آن لپيوتاپروسرا است کلاهک این قارچ در ابتدا بیضی شکل سپس مدور و بعدا پهن می شود ( به قطر ۱۰ تا 45 سانتیمتر ) ولی همیشه در قسمت فوقانی و در وسط برجسته باقی می ماند. پایه آن نازك و بلند در قاعده ضخیم ، سخت و توخالی است و دارای حلقه ایست که سطح بالائی آن سفید و پائینی آن قهوه ای رنگ است. گوشت این قارچ نرم و سفید رنگ و دارای بوی مطبوعی است.لپیوتاپروسرا در فصل تابستان و پائیز در جنگلها و در زمین های سیلیسی می روید و چون گوشت پايه آن سخت است فقط برای مصرف از کلاهکی آن استفاده می کنند.
تیره فرعی ولواریه ( Volvariees ) – در این قارچ ها اثر ولو در پایه قارچ مانند قارچ های جنس امانیتا کاملا مشهود است و پایه از کلاهک به آسانی جدا می شود رنگ هاگ های آن صورتی مایل به سرخ است. جنس معروف آن ولواریا و گونه اش ولواريا بمبی سینا ( V . bombycina ) است کلاهک این قارچ تقريبا ابتدا به شكل نیمکره و کمی بیضی شکل است که بعدا پهن و محدب می شود این کلاهک کمی کرکدار سفید رنگی یا کمی زرد است. تیغه ها به هم فشرده مضرس در ابتدا سفيد و بعدأ قرمز می شود . پایه سفید تو پر بدون كرك با ولو سفید رنگ خیلی بزرگ ، گوشت آن نرم و سفيد ومزه مطبوعی دارد این قارچ خوراکی بوده و روی تنه کهنه درختان برگدار در پائیز و تابستان رشد می کند.
تیره فرعی آگاریسه (Agaricee ) – این قارچ ها فاقد ولو بوده و کلاهک آنها به سادگی از پایه جدا می شود. اوراق کلاهک آزاد و باریک رنگ اسپرها قهوه ای و پایه قارچ دارای یک یا دو حلقه می باشد ( بدین معنی که حلقه گاهی از دو طبقه مجزا تشکیل می شود طبقه داخلی نازك تر وخارجی ضخیم تر است). جنس معروف این تیره آگاریکوس و گونه مهم آن آگاریکوس آرونسیس ( A . arvensis ) است این قارچ خوراکی بوده کلاهک آن در ابتدا کروی و یا کمی مخروطی شکل است که بعدا پهن می شود(۸ تا ۲۰ سانتیمتر). این کلاهک گوشتدار سفید و گاهی کمی خرمائی است. تیغه ها آزاد اول سفید و بعد صورتی و بالاخره ارغوانی می شود. پایه در قاعده کمی ضخیم و خوابیده حلقه مضاعف گوشت آن ضخيم و سفید رنگی که در مجاورت هوا زرد رنگ می شود بو و طعم آن مطبوع است. این قارچ بصورت اجتماع در چراگا هها و مزارع در پائیز و زمستان رشد می کند .
تیره فرعی کپرینه (Coprinees) – قارچهائی شکننده و دارای نمو سریعی می باشند کلاهک آنها اغلب نیمکره ای شکل و به آسانی از پایه جدا می شود به عبارت دیگر ساختمان کلاهک با پایه متفاوت است هاگهای آن به رنگ سیاه یا قهوه ای تیره رنگی برخی از این قارچها خوراکی و برخی دیگر بی زبان می باشد. جنس معروف آن کپرینوس و گونه اش کپرینوس كماتوس Coprinus comatus است که خوراکی است کلاهک این قارچ در ابتدا استوانه ای طویل است که به تدریج به شكل زنگ در می آید ( 5 تا 6 سانتیمتر طول) ولی هیچوقت پهن و باز نمی شود . ضخامت و گوشت کلاهک نسبتا کم خود کلاهک سفید رنگ و در قسمت فوقانی زرد رنگ است کناره های کلاه قرمز کم رنگ وتمام سطح آن از فلسهائی پوشیده شده است . تیغه ها آزاد نازك اول سفید و بعد قرمز کمرنگ و بالاخره سیاهرنگی می شود . پايه طويل در قاعده متورم به نوك تيزی ختم می شود گوشت آن ابتدا سفید و بعدا قرمز می شود . حلقه نازك سفيد و متحرك است در پائیز و تابستان در کنار مزارع ، جاده ها و غیره رشد می کند.
تیره فرعی آنتولومه ( Entolometes )– دراین قارچها پایه از کلاهک جدا نیست و هاگ آنها سرخ رنگ می باشد این قارچها فاقد ولو و حلقه هستند برخی سمی بوده و برخی منظون می باشند. جنس معروف آن آنتولوما Entoloma و گونه اش آنتولوما ليويدوم ( A. lividum ) است که سميت دارد کلاهک این قارچ گوشتدار محدب به رنگ زرد خاکستری و روی آن برجستگی هائی دیده می شود تیغه ها بهم فشرده در ابتدا زرد رنگ وبعد قرمز می شود. پایه ضخیم سخت تو پر و در قاعده گاهی برجسته و گاهی صاف است رنگ آن در بالا سفید و در پائین کمی زرد رنگ است گوشت سفید با بوی آرد تازه که به تدریج بد بو و مهوع می شود این قارچ بصورت تجمع در جنگلها و نقاط سایه دار رشد کرده و با وجود منظره ظاهری گول زننده اش سمی است.
تیره فرعی کولی بيه (Collibites) – در این قارچها نیز پایه و کلاهکی به آسانی از هم جدا نمی شود با یه تاریک و کلاهکشان گوشتدار و رنگ هاگ آنها سفید است جنس معروف آن ماراسمیوس (Marasmius) و گونه اش ماراسموس لنژی پس ( M. longipes) است کلاهک این قارچ گوشتدار و تقریبا مسطح و در وسط برجستگی دارد رنگ آن قهوه ای شتری و واجد کر ک های قرمز رنگی است لبه کلاهکی نازك و کرکدار تیغه ها آزاد و فاصله دار و سفید است پایه طويل استوانه ای و گاهی به شكل دوك طویلی است انتهای تحتانی پایه نازك ودر تمام طول شیاردار و از کرکهای قهوه ای رنگی پوشیده شده است بوی آن شبیه فندق و گوشت آن سفید رنگی است این قارچ خوراکی بوده و در جنگلها روی چوب های مرده و در حال تجزیه رشد می کند.
تیره فرعی تریکولومه (Tricholomees) – این قارچها به طور کلی ضخیم و نسبتا کوتاه است کلاهک و پايه آنها از یکدیگر جدا نمی شود و فاقد ولو و حلقه می باشد رنگ اسپر آنها سفید یا مختصری رنگین است. جنس معروف آن کلیتوسيب (Clitocybe) و گونه اش کلی توسیب اولناريا ( C . olearia) است که اغلب روی پایه درختان و یا روی ریشه درختان برگدار نشو و نما می کند و سمیت دارد .
جنس تریکولوما (Tricholoma) گونه اش تریکولوما واکسینوم ( T. vaccinum) است کلاهک این قارچ در ابتدا محدب و بعدا باز می شود ولی در مرکز برجسته باقی می ماند روی آن از فلسهای قهوه ای قرمز رنگی پوشیده شده است لبه آن به طرف داخل برگشته تیغه ها سفید رنگ و کمی باز پایه استوانه ای و در بالا توخالی گوشت آن سفید قرمز رنگ و کمی ترش مزه و از نظر خوراك مشكوك است. محل رشد این قارچ در جنگلهای کاج به طور دسته جمعی در پائیز و تابستان است .
جنس رودوپاکسيلوس (Rhodopaxillus) گونه اش رودو پاکسیلوس پانئولوس ( R . panaeolus ) کلاهک این قارچ در ابتدا محدب و بعدا باز و پهن می شود (5 تا ۱۲ سانتیمتر ) کناره ها اغلب نامنظم خود قارچ گوشتدار سفید خاکستری که اغلب روی آن لکه های پررنگ تری یافت می شود. تیغه ها نازك، فشرده ، سفید رنگ که به سادگی از کلاهك جدا می شود این تیغه ها به تدریج قرمز رنگ می شود . پایه در تمام طول یکنواخت و گاهی در بالا کمی نازك می شود شکل آن منحنی و کمی کمرنگ تر از کلاهک است گوشت آن سفید خاکستری و بوی آرد می دهد و خوراکی است محل رشد آن بصورت تجمع در مزارع و چمن زارها در پائیز است.
تیره فرعی پلوروته (Pleurotees) – این قارچ روی چوبها رشد کرده اسپرش سفید یا قرمز رنگ است و اغلب خوراکی است جنس مهم آن پلوروتوس (Pleurotus) و گونه مهمش پلوروتوس کرنوکوپیه ( P. cornucopiat ) می باشد کلاهک این قارچ گوشتدار در ابتدا محدب و بعدا پهن شده و به شکل زنگ وارونه در می آید رنگ آن سفید زرد رنگ است تیغه ها سفید رنگ و اغلب در پایه قارچ با یکدیگر تلاقی می کنند پایه منشعب است این قارچ روی تنه درختان برگدار و پیر رشد می کند و خوراکی است.
4- قارچهای ناقص
به طوریکه گفته شد در این قارچها تولید مثل جنسی شناخته نشده است و به همين دليل قارچهای ناقص نامیده می شوند زیرا تولید مثل غیر جنسی را تولید مثل ناقص و تولید مثل جنسی را تولید مثل کامل می نامند ریسه های آنها اغلب دارای سلولهای جدار دار بوده و تولید اسیر آنها بی شباهت به توليد اسپر در آسكوميست ها نیست و به همین دلیل بسیاری از آنها جزو آسمومیت ها طبقه بندی شده اند دوجنس مهم آن که معروف هستند عبارتند از جنس پنی سلیوم (Penicillium) و جنس آسپرژیلوس (Aspergillus) برخی از گونه های این دو جنس درشرایط معین و مشخصی می توانند به طريقه جنسی تولید مثل نمايد. جنس پنی سلیوم (Penicillium ) تولید مثل این قارچ به وسیله کنیدی انجام می گیرد و چون کنيدیها به شكل قلم موی نقاشی قرار گرفته اند به نام پنی سلیوم نامیده می شود این قارچها اغلب روی نانهای مرطوب و مرباجات و یا شیره میوه جات تولیدکپک می کند گونه پنی سلیوم نوتاتوم (Penicillium notatum) به واسط ترشحاتی که از خود می کند میکربها را از بین می برد و از آن داروئی بنام پنی سیلین استخراج می کنند که در درمان بسیاری از بیماریهای میکربی استعمال می شود.
جنس آسپرژیلوس (Aspergillus) – این قارچها به صورت کپک در روی مواد آلی رشد می کنند گونه های معروف آن عبارت است از :
گونه آسپرژیلوس اوریزه ( A . orizae )- که در نتیجه موادی که از خود ترشح می کند نشاسته برنج را به قند و قند را به الکل تبدیل می کند ژاپونی ها از این قارچ برای تهیه مشروبی به نام کوژی (Coji) استفاده می کنند.
گونه آسپرژیلوس فومیگا توس (A. fumigatus) که روی نان مرطوب رشد کرده و بیماری ریوی بنام آسپرژیلوز در انسان ایجاد می نماید. برخی از گونه های این قارچ نیز در گیاهان بیماری تولید می کند. در آسپرژیلوس ها انتهای ريسه متورم شده و برجستگی کروی مانند ایجاد می کند که کنيديوسپرها از اطراف آن ایجاد می شوند در صورتی که در جنس پنی سلیوم چنین برجستگی وجود ندارد و ریسه در انتها منشعب شده و هر انشعاب پس از منشعب شدن مجدد کنیدیوسپر ایجاد می کند.
