چكيده
گل نرگس يكي از زيباترين و قديميترين گياهان زينتي ايران است كه از تنوع خاصي برخوردار است. با توجه به اينكه اخيرًا فنآوري نانو در سطح گسترده مورد توجه بيشتر پژوهشگران علوم مختلف قرار گرفته است، به منظور بررسي استفاده از نانو سيليس بر برخي خصوصيات مورفوفيزيولوژيك گل نرگس، آزمايشي در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در گلخانه پژوهشي دانشگاه زنجان انجام شد. در اين پژوهش، نانو سيليس در غلظتهاي مختلف 5 . 10 و ميليگرم در ليتر در نظر گرفته شد. اين تيمارها همراه با محلول غذايي به گياهان اضافه شدند. نتايج نشان داد كه نانو سيليس باعث افزايش تعداد و قطر گل و طول ساقه گل دهنده شد. همچنين ميزان كلروفيل نيز در تيمار نانو سيليس تفاوت معنيداري با گياه شاهد ايجاد كرد.
مقدمه
نرگس با نام علمي Narcissus tazetta گياهي از خانواده آماريليداسه، تك لپه و چند ساله است، كه در سطح وسيعي ازمناطق گرمسير و سردسير دنيا پراكنده شده است. اين گياه علاوه بر ارزش زينتي به لحاظ دارا بودن تركيبات آلكالوئيدي از نظر خواص دارويي اهميت نيز دارد (چهرازي و همكاران . اخيرأ فنآوري نانو در سطح گسترده مورد توجه پژوهشگران علوم مختلف قرار گرفته است. امروزه افزودن نانوذرات به محلول غذايي گياهان يا محيط كشت به دليل داشتن اثرهاي بينظير مانند نفوذ سريعتر و راحتتر به درون غشاي سلولي، توجه زيادي را به خود جلب كرده است. نانوذرات مجموعه هاي اتمي يا مولكولي با حداقل ابعاد بين 1 تا 100 نانومتر هستند كه خواص فيزيكوشيميايي متفاوتي در مقايسه با توده مواد خود دارند (حقيقي و مظفريان سيليسيم دومين عنصر فراوان در سطح كره زمين و يكي از عناصر غذايي مفيد در رشد و سلامت گياهان است. اگرچه سيليسيم عنصر ضروري براي گياهان در نظر گرفته نشده است، اما در برخي از گياهان يك ضروري است (Doshi et al 2008) اين عنصر ميتواند باعث افزايش توليد و كيفيت محصول و كاهش تبخيرو تعرق شود. گزارشات محققان اثرات مثبت استفاده از نانوسيليس را در جوانه زني بذور نشان دادند
مواد و روشها
به منظور بررسي تاثير نانوذرات SiO2 بر شاخصهاي مورفوفيزيولوژيك گل نرگس، آزمايشي به صورت طرح بلوكهاي كامل تصادفي با چهار تكرار در گلخانه پژوهشي دانشگاه زنجان انجام شد. كشت سوخها در گلدان با بستر كوكوپيت و پرلايت انجام گرديد. پس از استقرار گياه، به منظور تغذيه گياهان از محلول غذايي هوگلند استفاده شد. نانو سيليس در سه غلظت 5 و 10 و 15 ميلي گرم در ليتر به محلول غذايي اضافه و به گياهان داده شد. گياهان شاهد فقط با محلول هوگلند تغذيه شدند. پس از گلدهي گياهان، تعداد گل، قطر گل، طول ساقه گلدهنده و ميزان كلروفيل اندازه گيري شد. آناليز داده ها با نرم افزار SAS و مقايسه ميانگين با آزمون چند دامنهاي دانكن انجام گرديد.
نتايج و بحث
نتايج تجزيه واريانس نشان ميدهد غلظتهاي مختلف نانو سيليس تاثير معنيداري را بر صفات مورد بررسي در سطح احتمال 1 درصد ايجاد كرده است
جدول 1- تجزيه واريانس صفات مورد بررسي در گل نرگس تحت تاثير تيمار نانوذرات SiO2
منابع تغييرات درجه آزادي تعداد گل قطر گل طول ساقه گلدهنده كلروفيل
0/015 2/9 1/6 1/40 بلوك 2
0/19** 4/4** 44/42** 14/09** نانو سيليس 3
0/011 0/72 0/74 0/17 خطا 6
** معني داري در سطح 1 درصد
نتايج مقايسه ميانگين نشان ميدهد با استفاده از نانو سيليس شاخصهاي مورد بررسي افزايش يافتند به طوريكه بيشترين تعدادگل، قطر گل، طول ساقه گلدهنده و ميزان كلروفيل در گياهان تيمار شده با 15 ميليگرم بر ليتر نانو سيليس به دستآمدند (جدول 2). اين نتايج با نتايج ريزي و همكاران ( 2000 ) بر روي گل رز مطابقت دارد. به طور كلي سيليسيم يكي از عناصر غذايي مفيد است كه بر رشد و سلامت گياه اثر ميگذارد. كاربرد سيليسيم به شكل فلزي يا اندازه ذرات 20 تا 30 نانومتر در شرايط رشد بهينه ميتواند برخي شاخصهاي فيزيولوژي را تحت تاثير قرار دهد
جدول 1- مقايسه ميانگين صفات مورد بررسي در گل نرگس تحت تاثير تيمار نانوذرات SiO2
تيمار تعداد گل قطر گل طول ساقه
گلدهنده
كلروفيل
15/53c 36/16b 35/76b 7/2c 0
15/9b 36/7b 36/3b 7/9bc 5
15/96ab 37/33ab 37/06b 8/3b 10
16/13a 39a 44a 12/1a 15
و **: عدم معنيداري و معنيداري در سطح 5 درصد
