درباره گل نرگس (قسمت دوم)

چكيده

به منظور افزايش كيفيت و ماندگاري گل بريده نرگس رقم ژرمن پژوهشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي در سه تكرار و در هر تكرار سه نمونه در دانشكده علوم كشاورزي دانشگاه گيلان انجام شد. تيمارهاي مورد استفاده شامل جيبرليك اسيد در چهار سطح صفر (شاهد) 150 ، 300 ، 450 پي پيام بهصورت غوطهوري پيازها به مدت 48 ساعت فاكتور دوم هيوميك اسيد در سه سطح صفر (شاهد)، 250 ، 500 پي پيام به صورت محلول پاشي برگي انجام گرفت. صفات مورد بررسي شامل: قطر گل، طول برگ، ميزان كلروفيل و ماندگاري گلهاي شاخه بريده اندازهگيري شد. نتايج نشان داد كه تيمار جيبرليك اسيد و هيوميك اسيد به صورت جداگانه ميتوانند به طور معنيداري ماندگاري گلبريده و ميزان كلروفيل را افزايش دهند. همچنين اثر متقابل تيمار جيبرليك اسيد و هيوميك اسيد بهطور معنيداري طول برگ را افزايش داد. بهطور كلي بيشترين طول برگ و ماندگاري گلبريده و ميزان كلروفيل كل در غلظتهاي جيبرليك اسيد 300 پيپيام و هيوميك اسيد 500 پي پيام مشاهده شد. همچنين مقايسه تيمارهاي جيبرليك اسيد نشان داد كه غلظت 300 پيپيام آن از ساير تيمارها موثرتر بوده، به طوري كه قطرگل در اين تيمار در سطح احتمال پنج درصد معنيدار شد.

كلمات كليدي: قطر گل، گل نرگس، ماندگاري گل، كلروفيل كل

مقدمه

گل نرگس يكي از مهمترين گياهان گلدار است كه در هر گوشهاي از جهان به استثناي مناطق گرمسير رشد ميكنند و به عنوان گل بريده ، گياهان گلداني و در فضاي سبز كاربرد دارند  افزايش ماندگاري گلهاي شاخهبريده و حفظ كيفيت ظاهري آنها در مدت زمان طولانيتر، از طريق اعمال برخي تيمارهاي قبل و بعد از برداشت، علاقمندي مصرف كنندگان به خريد گل شاخهبريده و بازارهاي فروش را تحت تاثير قرار داده است  از طرفي تركيبات مورد استفاده در اين زمينه،نبايستي خطر آلودگي محيط زيست را دربرداشته باشند. امروزه استفاده از تنظيم كنندههاي رشد گياهي، جهت حفظ و افزايش كيفيت گلها كاربرد بسياري پيدا كرده است  پيري گلها بعد از برداشت يكي از محدوديتهاي عمده در بسياري ازگلهاي شاخهبريدني ميباشد، هر عاملي كه چنين فرآيندهاي تخريبي و فيزيولوژيكي را غير فعال يا آن ها را به تأخير اندازد، ميتواند سبب بهبود ماندگاري گلهاي شاخه بريده گردد . جيبرلينها در تعدادي از فرآيندهاي فيزيولوژيك گياهان وارد ميشوند و موجب شماري اثرات مطلوب مانند تحريك تقسيم سلولي و طويل شدن سلول، تحريك توسعه گل، افزايش اندازه و تعداد گل ميشوند . هيوميك اسيد باعث افزايش رشد گياهان بخصوص ريشه ها ميشوند و ميزان فتوسنتز، جذب عناصر غذايي، سطح برگ، بيوماس گياهي و نفوذپذيري بافتهاي گياهي را بالا ميبرند

مواد و روشها

اين پژوهش بر روي پيازهاي رقم ژرمن Narcissus jonquilla cv. German در پاييز و زمستان 1394 در دانشكده علوم كشاورزي دانشگاه گيلان انجام شد. پيازها از بازار گل شهيد محلاتي تهران تهيه شدند. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايهي كامل تصادفي با 12 تيمار و هر تيمار داراي 3 تكرار و براي هر تكرار سه نمونه گياهي در نظر گرفته شد. فاكتوراول، جيبرليك اسيد در چهار سطح با غلظتهاي صفر (تيمار شاهد)،150 ،300 و 450 پي پي ام به صورت غوطهوري پيازها به مدت48  48 ساعت اعمال شد. فاكتور دوم، هيوميك اسيد كه در سه سطح با غلظتهاي صفر (تيمار شاهد) 250 و 500 پی پي ام و به صورت محلول پاشي برگي در مرحله رويشي انجام شد. ميانگين دماي گلخانه در طول دوره رشد 3 ± 20 درجه سانتيگراد در روز و 17 درجه سانتي گراد در شب، ميزان رطوبت نسبي 5 ± 70 درصد و دوره روشنايي 12 ساعت توسط 4 عدد لامپ سديمي فشار قوي و نور طبيعي خورشيد تامين شد. گياهان پس از برداشت به منظور ارزيابي ماندگاري و شاخصهاي مورفولوژيك بلافاصله به آزمايشگاه علوم باغباني دانشكده كشاورزي دانشگاه گيلان انتقال داده شدند. دماي آزمايشگاه 18-17 درجه سانتي گراد و طول دوره روشنايي 12 ساعت در شبانه روز بود. در اين تحقيق فاكتورهايي مانند: ماندگاري گل: حالتي از گلبرگها كه اولين علائم كاهش تورژسانس و پژمردگي در آنها ظاهر شد اندازهگيري كلروفيل كل برگ از روش Arnon استفاده شد اندازهگيري پارامترهاي رشد ونموي مانند: طول برگ (خط كش)، قطر گل (كوليس ديجيتالي) در انتهاي آزمايش مورد بررسي و سنجش قرار گرفتند. دادهها پس از جمع آوري با استفاده از نرمافزار SAS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند، كليه مقايسات ميانگين ها بر اساس آزمون چند دامنهاي دانكن و رسم نمودارها با نرم افزار Excel انجام گرفت.

نتايج و بحث

ماندگاري گل: نتايج تجزيه واريانس دادهها در جدول نشان ميدهد كه تيمارهاي جيبرليك اسيد و هيوميك اسيد هركدام به طور جداگانه بر ماندگاري گل گذاشتند و اختلاف معنيداري به ترتيب در سطح احتمال 1 و 5 درصد داشتند. اما اثر متقابل جيبرليك اسيد در هيوميك اسيد معنيدار نشد. همچنين نمودار مقايسه ميانگين در شكل  نشان ميدهد كه ماندگاري گل با افزايش غلظت جيبرليك اسيد تا 300 پي پي ام ماندگاري گل افزايش پيدا كرد. بيشترين ماندگاري گلها در تيمار 300 پي پي ام جيبرليك اسيد با ميانگين 9/88 روز و كمترين آنها در تيمار آب مقطر (شاهد) با ميانگين 7 روز مشاهده گرديد. همچنين نمودار مقايسه ميانگين در شكل  نشان ميدهد كه تيمار 500 پيپيام هيوميك اسيد با ميانگين 8/41 روز با اختلاف اندك نسبت به شاهد با ميانگين 7 روز توانست ماندگاري گل را افزايش دهد. جيبرليك اسيد يكي از هورمونهاي گياهي ميباشد كه در افزايش ماندگاري گلها از طريق كاهش از دست دادن كلروفيل در گياه نقش دارد . مواد هيوميكي يكي ديگر از موادي با خاصيت شبه هورموني است كه تصور ميشود بتواند بر ماندگاري گلها موثر باشد  نيك بخت و همكاران نشان دادند كه ماندگاري پس از برداشت گل ژربرا رقم ماليبو در غلظت بالاي هيوميك اسيد 3/6 روز نسبت به شاهد افزايش نشان داده است كه با نتايج آزمايش حاضر مطابقت داردنشان داده است كه با نتايج آزمايش حاضر مطابقت دارد.

قطر گل: نتايج تجزيه واريانس داده ها در جدول نشان ميدهد كه اثر تيمار جيبرليك اسيد بر قطر گل اختلاف معنيداري با شاهد در سطح احتمال 5 درصد دارد. همچنين نمودار مقايسه ميانگين در شكل  نشان ميدهد كه بيشترين قطر گل در تيمار جيبرليك 300 پيپيام با ميانگين 6/89 سانتيمتر و كوچكترين گلها در تيمار آب مقطر (شاهد) با ميانگين 6/47 سانتيمتر حاصل شد. تيمار هيوميك اسيد تفاوت معنيداري در قطر گل ايجاد نكرد با اين وجود درشتترين گل در تيمار 500 پيپيام هيوميك اسيد بدست آمد. يوسف و همكاران نشان دادند كه جيبرليك اسيد باعث افزايش قطر گل در گلايل ميشود كه با تحقيقات حاضر مطابقت دارد

طول برگ: نتايج حاصل از تجزيه واريانس دادهها در جدول  نشان داد بيشترين طول برگ ناشي از اثر متقابل جيبرليك اسيد 300 پيپيام و هيوميك اسيد 500 پيپيام با ميانگين 35/33 سانتيمتر حاصل شد و كمترين مقدار آن مربوط به تيمار جيبرليك اسيد 450 پيپيام با ميانگين 20/17 سانتيمتر بدست آمد. با افزايش غلظت جيبرليك اسيد، جوانهزني پيازها سريعتر انجام شده و گياهان با رشد كافي و مناسب در طول دوره رشد خود موجب افزايش طول برگ شدند. تيمار جيبرليك اسيد باعث افزايش طول برگ گرديد واضح است اين به خاطر تأثيري است كه اين ماده بر تحريك رشد دارد و باعث تسريع در تقسيم سلولي يا بزرگ شدن سلولها ميشود

كلروفيل كل: نتيجه تجزيه واريانس داده ها در جدول  نشان ميدهد كه تيمارهاي جيبرليك اسيد و هيوميك اسيد هركدام بهطور جداگانه بر كلروفيل كل تأثير گذاشتند و اختلاف معنيداري به ترتيب در سطح احتمال 1و 5 درصد داشتند. بهطوركلي بيشترين كلروفيل كل در غلظتهاي جيبرليكاسيد 300 پيپيام  و هيوميكاسيد 500 پيپيام بدست آمد. احتمالاً يكي از عوامل اصلي افزايش رنگيزههاي مذكور بدليل همين اثرات شبه هورموني (سايتوكنين) مواد هيوميكاسيد باشد  نتايج بدست آمده با تحقيقات نيكبخت و همكاران ( 8) مبني بر افزايش عملكرد گل شاخهبريده ژربرا با كاربرد 500 ميليگرم بر ليتر هيوميك اسيد مطابقت دارد