سورگوم

مقدمه
بومي مناطق آفريقائي و نيز 077 سال قبل از ميلاد توسط Sorghum bicolor (L.) Moench سورگوم
آسوريها رشد داده مي شد. اين گياه در طي قرن سيزدهم به چين آورده شد و به نيمكرره رربري لي ري برردتر
رسيد.
سورگوم از لانواده رلات بوده و مقام پنجم را در اين ميان پس از گندم، برنج، ذرت و جرو دارد . ايرن
گياه به لشكي مقاوم بوده و بدين لحاظ به شتر گياهان موسوم است. از لحراظ نرو ، سرورگوم بره دو دسرته
دانه اي و ع وفه اي تقسيم مي شود كه در سورگوم دانه اي، از دانه گياه جهت تغذيه انسان، دام، طيرور و نيرز در
صنايع استفاده مي گردد. و نو دوم ساقه و برگ جهت تر يف دام بصورمخت ف )چراي مسرتقيم، ع وفره ترر،
ع وفه لشك و سي و( استفاده مي گردد.
0 هزار هكتار بوده كه توليردي مررادل / سطح زير كشت سورگوم آبي و ديم كشور در سال 28 حدود 5
810/5 هزار تن داشته است.
گياهشناسي:
مري باشرد . ظراهرا مشرابه ارزن Sorghum و جنس Andropogoneae اين گياه از تيره گندميان، قبي ه
است ولي برگهاي پهن تر و ساقه ب ندتري دارد. گل آذين اين گياه لوشه اي مركب بوده ، انردازه و شركل آن
متغير است. پهنك برگ سورگوم از ساير رلات بجز ذرت پهن تر است. و با ويژگيهاي لاص لود كم و بري
به شكل برگ ذرت است. ساقه اين گياه مشابه ذرت بوده و در فواصل بين گر هها به جرز بخر انتهرائي آن
شياري وجود دارد. ب ندي ساقه مي توانند بين 07 سانتيمترتا 5 متر متغير باشد. ريشه دائمي يا اص ي اين گيراه
از يالته هاي آرازين بخ تحتاني يقه بوجود مي آيد اين قسمت ممكن است كمي پائين تر يا كمري برارتر از
سطح لاك قرار گرفته باشد. اين منطقه ممكن است ريشه هاي ديگري تحت عنروان ريشره هراي نگهدارنرده
توليد كند كه نق اساسي در استحكام گياه داشته و از لوابيدن آن ج وگيري مي كند.
معرفي ارقام سورگوم علوفه اي:
انتخاب رقم بايد براساس نيازها و شرايط تغذيه اي حيوان صورت گيرد، زيرا التلاف زيرادي برين واريتره هرا و
هيبريدها در لصوصيات زراعي و ويژگيهاي كيفي تغذيه اي وجود دارد. انوا سورگومهاي قابل دسترس جهت
سي و كردن شامل:
هي بريدهاي سورگوم ع وفه اي
هي بريدهاي سودان گراس
هي بريدهاي سودان گراس – سورگوم مي باشند.
سورگومهاي ع وفه اي مرمور براساس طول فصل رشد در 3 گروه دسته بندي مي شوند.
-1 ارقام داراي فصل رشد كوتاه 8- ارقام داراي فصل رشد متوسط 3- ارقام داراي فصل رشد ب ند
ارقام داراي فصل رشد كوتاه و متوسط )زودرس و متوسط رس( به توليد دانره بيشرتر تمايرل داشرته و مرمرور
نسبت به ارقام داراي فصل رشد ب ند )ديررس( كوتاهترند. اين التلاف بر ت اين است كه تفاوت در طول دورة
رشد بر مرح ة ب وغ تأثير داشته و ارقام در طي شرايط محيطي متفاوتي به ب وغ مي رسند. همچنرين عم كررد
وزن لشك سي وئي در ارقام زودرس )داراي فصل رشد كوتاه( در شرايطي كه تحت تاثير تابستان لشك و يا
سرماي زودرس قرار بگيرند شديدا كاه مي يابد. در مجمو بيشتر سورگومهاي ع وفه اي سي وئي نسبت بره
ذرت سي وئي يا سورگوم دانه اي سي وئي مقادير كمتري موادرذائي دارند.
مقايسه سورگوم دانه اي با ذرت جهت سي وكردن، در زمان برداشت) اواسط تا اوالر مرح رة لميرري
دانه ذرت( نشان مي دهد كه سورگوم دانه اي سي وئي مرمور پروتئين لام بارتري نسبت به ذرت سي وئي دارد
ولي از لحاظ مقدار انرژي لالص براي گاوهاي شيري در رتبه پائين تري قرار دارد.
كيفيت سورگوم علوفه اي سيلوئي در مقايسه با ذرت سيلوئي وسودان گراس –سورگوم
پارامتر
محصول
CP
درصد وزن لشك
TDN
درصد وزن لشك
NEL
Mcal/I
b
NEM
Mcal/I
b
NEG
Mcal/I
b
7/70 7/07 7/03 07 2/ ذرت سي وئي 1
7/37 7/07 7/01 07 0/ سورگوم سي وئي 5
7/80 7/58 7/50 55 17/ سودان گراس -سورگوم 2
Net energy of lactaion =NEL Total Digestible Nutrients =TDN Crude protein=CP
Net energy of gain=NEG Net energy of maintenance =NEM
Agronomy Facts 48 Pennsylvania state university منبع: 1995
لصوصيات مهمي كه براي انتخاب ارقام سورگوم جهت سي وكردن در نظر گرفته مي شود شامل:
– 1 پت انسيل عم كرد دانه بار باشد.
– 8 ت وجه به طول دورة رشد
– 3 و زن لشك گياه كامل براي سي و كردن كافي و مناسب باشد.
-7 مقدار موادرذائي در آن بار باشد.
-5 پتانسيل ورس پائيني داشته باشد.
-0 به آفات و بيماريها مقاوم باشد.
ارقامي كه از سوي وزارت جهادكشاورزي براي سرورگوم ع وفره اي مررفري شرده شرامل 1- رقرم اسرديدفيد
مي باشد . (jumbo) -3 رقم جامبو )Pacific sugergraze( -8 رقم شوگرگريز )Speed feed(
اين هيبريدها با توجه به عم كرد مناسبي كه دارند نق بسزائي در توليد و تأمين ع وفه كشور ايفاء مي كنند و
بر ت رشد مجدد در مناطق مخت ف چين هاي مترددي برداشت مي شود. بطوريكره در منراطق سردسرير ترا 3
چين، مناطق مرتدل تا 7 چين و مناطق گرم تا 0 چين برداشت مي شود. از ميان سه رقم ياد شده شوگر گريرز
، براي مناطق گرم و لشك و مرتدل توصيه مي شود ولي دو رقم جامبو و اسديدفيد براي مناطق گرم لشرك 7
مرتدل، مرطوب و مناطق سرد قابل توصيه است.
بنابراين دوواريته جامبو و اسديدفيد براي اكثر مناطق كشور قابل توصيه و كشت است و مي توان آنها را
بصورت ديم كشت نمود و تنها واريته شوگريز را در مناطقي كه رطوبت نسربي آنهرا بارسرت )مثرل گريلان،
مازندران و گرگان( و برضي از مناطق جنوبي همچون جيرفت، هرمزگان و ب وچستان توصيه نمي شود.اليرا دو
رقم جديد سورگوم ع وفه اي كه هيبريد هم نيستند توسط موسسه تحقيقات اصلاح بذر و نهال مررفري شرده
كه در مرح ه نامگذاري ميباشد.
در زير به توضيح مختصر در مورد هر يك از سه رقم سورگوم ع وفه اي مي پردازيم.
:(Speedfeed) – 1 ر قم اسپيدفيد
اين گياه دو ماه برد از كاشت به گل مي رود )زودگل(. بر ت ميزان برگ و ساقه، مناسب چراي دام بخصروص
گاو مي باشد. در ارتفا باري يك متر مي توان برداشت گياه را از ارتفا 15 سانتي متري باري لاك انجام داد
2 – و از ع وفه برداشت شده بصورت ع وفه لشك، تر و سي ويي استفاده نمود. مقدار پروتئين در اين گياه 10
درصد است. ترداد چين در اين رقم 3 تا 5 چين در سال مي باشد.
اين رقم سريع الرشد بوده و نيز رشد مجدد آن برد از چين بررداري سرريع مري باشرد . در شررايط مناسرب ترا 5
سانتي متر در روز مي تواند رشد كند. در صورت اينكه به اين گياه اجازه رشد داده شرود بسررعت بره ارتفرا 8
متري رسيده لوشه دهي مي رسد. عموما گياهاني كه به ارتفا بارتر مري رسرند از لحراظ كيفيرت تغذيره اي از
شرايط پائين تر و نامناسب تري برلوردارند.در زيرمقايسه كيفيت سورگوم ع وفه اي رقم اسديدفيد با جامبو و شروگر گريرز
ارائه گرديده است.
همچنين ميزان اسيدپروسيك اين رقم پائين است مناطق مناسب كشت رقم اسديدفيد در ايران مناطق مرتدل
و سردسير كشور از جم ه كرج، شهركرد، زنجان، اروميه، سنندج، رشت. ساري، همدان و مشهد است.

برای دانلود فایل کلیک کنید  جزوه سورگوم وزارت جهاد