پسته گياهی گرمسير ي از خانواده Anacardiacae و جنس Pistaciae و از گونه Pistacia vera يكي از مهمترين محصولات باغي كشور می باشد آفات باغ هاي پسته در ايران به سه گروه تقسيم ميشوند.گروه اول شامل آفات كليدي مانند پسيل معمولي، پروانه چوبخوار و سنهاي زيا نآور پسته مي باشند كه در تمام پسته كاري هاي كشور حضور فعال دارند و معمولا خسارت اقتصادي به درخت پسته وارد مي كنند. گروه دوم حشرات و كنه هاي پسته ميباشند كه در برخي مناطق پسته كاري كشور از اهميت اقتصادي برخوردارند و به عنوان آفت مطرح ميباشند. گروه سوم آ ن دسته ازآفاتي هستند كه به درختان پسته حمله ميكنند ولي در حالت عادي خسارت آن ها اقتصادي نيست. پسيل معمولي پسته كه باغداران آن را به عنوان شيره خشك مي شناسند از مهمترين آفات پسته میباشد و در تمام نقاط پسته كار ي ايران و جهان وجود دارد.
خسارت مربوط به مرحله پورگي آفت ميباشد پوره هاي اين آفت با مكيدن شيرة گياهي موجب ضعف عمومي درخت و كاهش كمي و كيفي محصول میشوند. همچنين عسلك روي برگ ها سبب جذب گرد و خاك شده، باعث اختلال در فتوسنتز و ساير اعمال حياتي درخت ميشود.
پسيل معمولي پسته حشره كوچكي با چهار بال به طول ۱/۸ – ۱/۵ ميلي متر مي باشد. رنگ عمومي بدن در حشرات بالغ زرد روشن است . روي سر و سينه لكه هاي كشيده اي با همين رنگ يا كمي تيره تر وجود دارد. معمولاً شكم به رنگ عمومي بدن و اغلب دارايلكه هاي قهوه اي رنگ كشيده اي است كه درمفاصل بدن به شكل دوايري ديده مي شود. بال ها زرد رنگ و لكه هاي قهوه اي رنگ در فواصل منظم روي آن ها وجود دارد. عرض سر به اندازه سينه ، شاخك ها۱۰ بندي ، اولين مفصل آن خيلي كوتاه و عرض آن برابر طولش است . دومين مفصل كم ي بزرگتر از اول ي و به وضو ح عرض آن از مفص ل اولي كمتر است . مفصل سو م خيل ي بلند و طول آن حداق ل دو برابر طول مفص ل چهارم مي باشد. پنج مفصل بعدي تقريبا با يكديگر مساويند ، طول مفاص ل نه م و ده م تقريبا با هم مساو ي و به وضوح از مفاصل قبل ي كوچكترند وداراي ۲ خار نسبتا بزرگي هستند. پوره هاي سن ۱ و ۲ زرد رنگ هستند و در پور ه هاي سن ۲ جوانه هاي با ل پديدار ميشود
زمستا ن گذران ي پسيل معمولي پسته به صور ت حشر ه بالغ م يباشد. از اواخر اسفند ماه يا اوايل بهارهمزما ن با باز شد ن جوانه ها، ماده ها شروع ب ه فعاليت ميكنند و پش ت و روي برگ تخمريزي م يكنند. تخم ها در اواي ل سفيد مايل به زرد و با گذش ت زما ن نارنج ي رنگ م يشوند. فريخ تخم ها و طول دوره يك نسل به شرايط آ ب وهوائي منطقه بستگي دارد. بجز نسل اول در قيه نسل ها تداخ ل وجود دارد ب هطوري ك ه در اواسط تابستا ن تمامي مراح ل تكامل ي پسيل معمولي پسته شامل تخم ، پور هها ي سنين مختلف و حشر ه بالغ هم زما ن در يك با غ ديده م يشوند. به نظرمي رسد در شرايط استا ن يز د اي ن آفت بيش از ۴ نسل در سا ل توليد كند.پور هها ي جوا ن پسيل معمولي بلافاصله پ س از خروج از تخ م خرطو م خود را در نسوج برگ فرو مي كنندو شروع به تغذي ه از شير ه گياهي م ينمايند اين عمل باع ث ضعف گياه مي شود. اگر بر گها ي مورد تغذي ه جوا ن و تراكم پور هها زياد باشد در لبه بر گها مختصر پيچيدگي ب ه وجود م يآيد ول ي در صورت كام ل بودن بر گها در شكل ظاهري آن ه ا هي چ تغيير ي صور ت نمي گيرد. تغذيه پوره ها باع ث پوك ي، ني ممغز ي و دها ن بسته شد ن پسته ها و همچني ن ريز ش جوانه ها و برگ ها شده ، خسارت كمي و كيفي محصول را سبب م يشوند. علاوه بر آ ن توليد عسل ك فراوان م يكنند ك ه در مجاور ت هوا سريعاً خش ك، و ب ه صور ت دان هها ي گرد و سفيد رنگ )مانند شكر( در م يآيد. ك ه خود موج ب اختلال در فيزيولوژي گيا ه و سوختگي برگ ها م يشوند )وجه تسمي هاي ن آف ت به شير ه خش ك ب ه دلي ل توليد عسل ك شكر مانند م يباشد(. با توج ه ب ه تراك م جمعي ت آف ت، رق م پست ه و زما ن حمل ه آف ت علاو ه بر كاه ش كم ي و كيف ي محصول هما ن سا ل باع ث ريز ش جوان هها و رگهاي درخ ت م يشود ك ه اين عمل تا ۳ سا ل بعد نيز ميزا نمحصو ل راتح ت تأثير قرار م يدهد.
شناخت تمام عوامل و اجزای كشت بوم باغ پسته تنها راه رسيدن به برنامه مديريت كنترل آفت است كه سم و پاشي حداقل نقش را در آن دارد.
پسيل معمولي پسته داراي دشمنان طبيعي فراواني چون گونه هائي از كفشدوزك ها، سوسك ها، زنبورها، سنك ها، بالتوري ها و كنه هاي شكاري است اولين قدم مؤثر در كنترل بيولوژيكي حمايت و فرصت دادن فعاليت دشمنان طبيعي موجود در با غهاي پسته ميباشد با عنايت به تنوع زياد دشمنان طبيعي موجود در باغ هاي پسته، در صورت كاربرد دقيق روش هاي مبارزه از جمله مبارزه شيميائي با استفاده از سموم كم خطر، نحوه و زمان صحيح سمپاشي به حشرات مفيد فرصت فعاليت كافي داده مي شود تا حداكثر كارآئي خود را بروز دهند و نهايتاً تعداد دفعات سمپاشي را كاهش دهند.
حشرات كامل پسيل به كارت زرد جلب م يشوند كار تهاي زرد مورد استفاده در باغ هاي پسته عمدتاً از جنس پلي اتيلن و پ يو يسي به اندازه تقريبي ۰/۱×۲۰×۱۰ سانتی متر ميباشد كه روي آن ها چسب مخصوص تله كه بدون بو و رنگ هستند كشيده م يشود. چسب تله بايد حداقل به مدت ۱۵ روز خاصيت چسبندگي خود را حفظ كند حشرات كامل پسيل معمولي به رنگ زرد جلب م يشوند كار تگذاري بايد در زماني انجام شود كه حشرات بالغ هنوز تخمريزي نكرده باشند. كارت هاي زرد علاوه بر پسيل، زنجره پسته و تعدادي از زنبورهاي پارازيتوئيد را نيز جلب م يكند بنابراين زمان كارت گذاري بايد طوري تنظيم شود كه حشرات مفيد كمتري را جلب كند. با توجه به زمان شروع فعاليت حشره كامل نسل زمستان گذران پسيل و زنجره پسته درطبيعت، يكي از اين زمانها بعد از تورم جوانه ها و قبل از بازشدن برگهاي پسته مي باشد در اين زمان بدليل عدم وجود برگ روي درخت، كارتهاي زرد بهتر ديده ميشوند و دشمنان طبيعي نيز در باغ فعال نيستند و همچنين نسل زمستان گذران از قدرت تخم ريزي بيشتري برخوردارند بنابراين شكار اين حشرات در كاهش جمعيت نسلهاي بعدي نقش بيشتري دارد. این زمان تقریبا ۳۰-۲۰ روز طول مي كشد در اين مدت بايد هفتگي كارت ها را بازديد كرد تا در صورت كاهش خاصيت چسب مجدداً چسب زده شود حشرات كامل پسيل به كارت زرد جلب م يشوند كار تهاي زرد مورد استفاده در باغ هاي پسته عمدتاً از جنس پلي اتيلن و پ يو يسي به اندازه تقريبي ۰/۱×۲۰×۱۰ سانتی متر ميباشد كه روي آن ها چسب مخصوص تله كه بدون بو و رنگ هستند كشيده م يشود. چسب تله بايد حداقل به مدت ۱۵ روز خاصيت چسبندگي خود را حفظ كند حشرات كامل پسيل معمولي به رنگ زرد جلب م يشوند كار تگذاري بايد در زماني انجام شود كه حشرات بالغ هنوز تخمريزي نكرده باشند. كارت هاي زرد علاوه بر پسيل، زنجره پسته و تعدادي از زنبورهاي پارازيتوئيد را نيز جلب م يكند بنابراين زمان كارت گذاري بايد طوري تنظيم شود كه حشرات مفيد كمتري راجلب كند. با توجه به زمان شروع فعاليت حشره كامل نسل زمستان گذران پسيل و زنجره پسته در طبيعت، يكي از اين زمانها بعد از تورم جوانه ها و قبل از بازشدن برگهاي پسته مي باشد در اين زمان بدليل عدم وجود برگ روي درخت، كارتهاي زرد بهتر ديده ميشوند و دشمنان طبيعي نيز در باغ فعال نيستند و همچنين نسل زمستان گذران از قدرت تخم ريزي بيشتري برخوردارند بنابراين شكار اين حشرات در كاهش جمعيت نسلهاي بعدي نقش بيشتري دارد.این زمان تقریبا ۳۰-۲۰ روز طول مي كشد در اين مدت بايد هفتگي كارت ها را بازديد كرد تا در صورت كاهش خاصيت چسب مجدداً چسب زده شود
شخم زمستانه:
زير خاك كردن بر گهاي درختان پسته كف باغ باعث از بين رفتن تعداد زيادي جمعيت زمستان گذران كه از اين بر گها به عنوان پناهگاه استفاده مي كنند خواهد شد به علاوه شخم باعث ايجاد تهويه مناسب خاك و ريشه ميشود و در نهايت تقويت درخت را در پي دارد
تغذيه مناسب:
كودهي مناسب باعث تقويت درختان شده، خسارت كمتري متوجه درخت ميشود. چالكود باعث هدايت ريشه ها به طرف چال ها شده، در اين چالها رطوبت بهتر ذخيره ميشود و درخت تحمل بيشتري دارد.همچنين اصلاح بافت خاك با مواد مناسب باعث تقويت درختان و افزايش تحمل آ نها خواهد شد. تعدادي از كودها مانند كودهاي پتاسه باعث تقويت تحمل درخت نسبت به خسارت آفات ازجمله پسيل خواهد شد در مقابل تعدادي از آ نها موجب حساسيت
درختان به خسارت و افزايش جمعيت پسيل ميشود
آبياري مناسب:
پسيل معمولي پسته حشر هاي خشك يدوست بوده، خسارت آن در باغ هاي كم آب بيشتر است آبياري بايد به فراخور بافت خاك انجام گيرد و در صورت ايجاد رطوبت مناسب علاوه بر افزايش تحمل درخت، شرايط مناسب براي فعاليت دشمنان طبيعي هم فراهم م يكند كه اين امر سبب كاهش جمعيت پسيل پسته مي شود. در سيستم آبياري قطر هاي با طراحي صحيح رطوبت بيشتري در پاي درخت ايجاد و حفظ شده، علاوه بر شادابي درخت فضا براي رشد پسيل نامناسب ميشود.
مديريت مناسب باغ:
درختان با فواصل كاشت و هرس مناسب رشد بهتري دارند و در صورت آلوده شدن به پسيل قابليت تحمل بيشتري دارند. مديريت مبارزه با علفهاي هرز نيز) انتخاب بهترين زمان حذف علفهاي هرز(باعث افزايش فعاليت دشمنان طبيعي و كاهش جمعيت آفت ميگردد. ميزان آلودگي و تحمل ارقام مختلف پسته به پسيل متفاوت است بنابراين در صورت كشت ارقام حساس يا با تحمل كم بايد مديريت ويژه اي براي كنترل اين آفت معمول گردد. استفاده از گياهان تله عدادي از ارقام پسته اهلي و وحشي در ابتداي فصل رشد زودتر برگ دهي ميكنند كاشت اين ارقام باعث مي شود پسيل در ابتدا روي آنها مستقر شود بنابراين ميتوان از اين درختان به عنوان تله استفاده كرد و فقط همان درختان را در ابتداي فصل سمپاشي كرد تا از انتقال آن ها به ساير درختان جلوگيري شود
مبارزه شيميائي:
با توجه به اهميت پسيل معمولي در پسته در بعضي مواقع استفاده از سموم شيميائي اجتناب ناپذير است در اين زمان مديريت كنترل شيميائي ميتواند كمترين خسارت را به محيط وموجودات غير هدف وارد كند.
تعيين زمان دقيق سمپاشي:
با نمونه برداري از بر گهاي درختان آلوده از قسمت هاي مختلف درخت و ارسال به مراكز تخصصي گياهپزشكي و تعيين ميزان آلودگي از چگونگي مبارزه شيميائي اطلاع حاصل شود.
٭سمپاشي لك هاي:
نقطه شروع آلودگي پسيل در باغات از كنار هها، مناطق كم آب و درختان جاذب و حساس ميباشد با توجه به نحوه شروع آلودگي، ميتوان باغ را به صورت لكه اي سمپاشي كرد در اين روش علاوه بر كاهش مصرف سم و عواقب سوء ناشي از كاربرد آن، كنترل منطقي آفت نيز صورت خواهد گرفت.
٭سمپاشي نواري:
در صورت رسيدن جمعيت پسيل به حد سمپاشي، ميتوان باغ را به صورت رديفي سمپاشي كرد در اين روش، رديف ها يك در ميان سمپاشي مي شوند تا فرصت كافي براي جابجائي دشمنان طبيعي وجود داشته باشد. يادآوري مي شود كه وجود آفات روي گياهان در محدوده زير آستانه زيان اقتصادي نه تنها زياني متوجه گياه نميشود بلكه به دليل وجود منبع تغذيه براي دشمنان طبيعي لازم است. در صورت رعايت مسائل فني لازم در كنترل پسيل پسته اين آفت را ميتوان بدون ايجاد كمترين مزاحمت كنترل نمود.
