باکتری ها – تحقیق و اطلاعات درباره ی باکتری ها

باکتری ها (گیاهان تک یاخته ای) گیاهان بسیار کوچکی هستند که برای ادامه اعمال زندگی خود باعث تخمیر، تجزیه و حتی پوسیدن مواد مختلف می شوند و تهیه در برخی از مواد غذایی نقش به سزایی دارند.

اطلاعات درباره ی باکتری ها (گیاهان تک یاخته ای)

ساختمان این گیاهان بی نهایت ساده و فقط از یک یاخته ( یک سلول) به تنهایی ساخته شده است و مهمترین آنها تیره باکتریها می باشد :

اطلاعات درباره ی باکتری ها

 باکتریها گیاهان بسیار کوچکی هستند که اغلب فاقد مواد رنگی و بخصوص کلروفیل بوده بنابراین جذب انیدرید کربنیک هوا برای آنها غیر ممکن است ولی استثنائا دارای رنگدانه های مختلف هم می باشند. بعلت نداشتن کلروفیل باکتری ها بصورت ساپروفیت یا پارازیت زندگی می کنند.

زندگی ساپروفیتی آنها

باکتریها اغلب ساپروفیت اختیاری هستند یعنی هم می توانند پارازیت باشند و هم ساپروفیت .کشت باکتریها در محیط مصنوعی زندگی ساپروفیتی آنها است. باکتریهای ساپروفیت برای ادامه اعمال زندگی خود باعث تخمیر، تجزیه و حتی پوسیدن مواد مختلف می شوند در نتیجه این اعمال ترکیبات پیچیده مواد ساده تر شده و به مصرف تغذیه باکتری می رسد از این تخميرات در صنعت و تغذیه استفاده می گردد مانند بهبود توتون سیگار ، جدا کردن رشته های بافتنی از گیاهان ( کنف ، کتان و غیره) تهیه شراب ، سرکه ، تهیه فرآورده های شیری مانند ماست ، انواع مختلف پنیر وغيره.

علاوه بر این برخی از باکتریها در زمین های زراعتی ازت هوا را روی خود ثابت کرده و برخی دیگر ازت آمونیاکی را به ازت معدنی تبدیل می کنند و از این راه به حاصلخیزی زمین کمک می نمایند و بالاخره عده ای از باکتریها با ریشه گیاهان فامیل حبوبات زندگی همزیستی دارند.

از طرفی درشکمبه نشخوار کنندگان باکتریهای مخصوصی که همراه غذا وارد شده و زمینه میکروبی شکمبه را تشکیل می دهند می توانند سلولز را به مواد قابل جذب تبدیل کرده و همچنین ویتامین های مختلف قابل حل در آب را بسازند و به همین دلیل قابلیت هضم سلولز در نشخوار کنندگان خیلی بیشتر از دام های دیگر است.

زندگی پارازیتی آنها

باکتریها قادرند در حیوانات و گیاهان بیماریهای مختلف ایجاد نمایند ولی بیماریهای میکربی حیوانی اهمیتش بیشتر از گیاهی است . حصبه ، سل، وبا ، سیاه سرفه ، سیاه زخم و غیره بیماریهائی هستند که بوسیله باکتری ها ایجاد می شوند. بعضی از باکتریها باعث بیماریهای گیاهی شده و از این راه زیانهای زیادی به کشاورزان وارد می آورند این بیماریها گاهی بصورت گال و یا برجستگی های مختلفی در گیاه ظاهر می شود که بی شباهت به سرطانهای انسانی نیست.

شکل باکتری ها

از نظر شکل باکتریها را به چهار قسمت تقسیم می کنند :

 ١- ککسی Les – Coccis – این باکتریها به شكل دانه های گردی می باشند که قطر آنها به یک تا دو هزارم میلی متر می رسد چنانچه از هم مجزا باشند آنها را Microcoques و اگر دنبال یکدیگر مانند دانه تسبيح قرار گیرند Streptocoques و چنانچه مجتمع و به شکل خوشه باشند Staphylocoques خوانده می شوند و اگر دو به دو پهلوی هم قرار گیرند دیپلو کوك نامیده می شوند.

۲- باسيل Les bacilles – این باکتريها به شكل Batonnets هستند قد آنها به تفاوت از ۳ تا ۸ هزارم میلی متر می رسد بعضی از آنها فاقد مژه می باشند مانند باسیل سیاه زخم ، باسیل سل ، باسیل دیفتری برخی دیگر دارای مژه می باشند و در آب شناورند مانند باسیل تیفوئید یا حصبه.

3- ویبریون Vibrions – شکل رشته های کوتاه و خمیده ای دارد ( به شکل ویرگول فرانسه ) که ممکنست دارای یک یا دو دنباله باشد مانند Vibrion de cholera(وبا) که دارای یکی دنباله (Flagelle ) می باشد.

٤- اسپیروکت ها Spirochetes – بشكل رشته های باریک و پیچیده ای است طول آن تا چهار صدم میلی متر می رسد مانند اسپیروکت تب راجعه وسیفلیس.

شکل اغلب باکتریها در محیط های مختلف تغییر می کند و به همین مناسبت می گویند که باکتریها Polymorphisme  دارند مثلا Vibrion de cholera در حرارت ۳۶ درجه و در محلول پپتن از حالت ویرگول خارج می شود و شکل Batonnet به خود می گیرد و اگر مجددا آنرا بدامی تزریق کنند به شکل اولیه خود برمی گردد باسیل پیوسیانیک در محیط های مختلف بشكل باسيل، اسپیریل، باتونه های کوتاه و کشیده در می آید از همین نظر است که در اغلب بیماری های میکربی برای تشخیص قطعی بیماری تنها یک امتحان ریزبینی کافی نیست بلکه باید شکل باکتری را در محیط های مختلف مطالعه کرد و بهتر اینست که آنرا به دامهای آزمایشگاه تزریق نمود و نتیجه آنرا در نظر گرفت.

ساختار باکتری ها

باکتری به هر شکلی که باشد فقط از یک یاخته به تنهائی ساخته شده است ولی ساختمانش با یاخته های گیاهی معمولی فرق دارد مثلا غشاء باکتری بوسیله محلول کلرور دوزنك يده رنگ آبی بخود نمی گیرد و این نکته می رساند که از سلولزحقیقی تشکیل نشده است همچنین در باکتری هسته هیچوقت ساختمان معمولی خود را ندارد .در بعضی از اقسام باکتریها داخل یاخته یک شکل و چیزی که نشانه هسته باشد دیده نمی شود.

در برخی دیگر مانند باسیل شاربن پروتوپلاسم دارای دانه های ریزی است و در حقیقت همان هسته است که تقسیم شده است برعکس در میکرو کک ها تمام فضای داخلی یاخته را هسته فرا گرفته و پروتوپلاسم فقط از یک طبقه نازك تشکیل شده که دور آنرا احاطه می کند.بعضی از باکتریها دارای دنباله يا مژه می باشند و بهمین جهت متحرك اند این مژه ها همان دنباله پروتوپلاسم است که بی نهایت باریک واغلب هم پیچ دار است و تعدادشان هم مختلف می باشد.

تولید مثل باکتری

وقتی باکتری محیط مناسبی برای نمو خود پیدا کند از طرف عرض بوسیله جدار عرضی بدو قسمت می شود و هریک آنها باز تقسیم می شوند و این تقسیم با سرعت عجیبی پیش می رود بدین معنی که یک سانتیمتر مکعب از آبی که دارای پنجاه باکتری باشد بعد از یک روز به 38000 و بعد از مدت سه روز به 590000 باکتری می رسد.قدرت تولید مثل باکتریها خیلی شدید است، به طوریکه در محیط مساعد هر ۲۰ تا ۳۰ دقيقه يكبار تقسیم می شود .بنابراین یک باکتری در 24 ساعت می تواند به ۱۷ میليون برسد ولی این در صورتی است که شرایط محیطی و غذائی برایش مناسب باشد. با این حال رشد باکتریها و تولید مثل آنها بوسیله موادی که از خود ترشح می کنند متوقف می شود.

تغذيه باکتریها

باکتریها اصولا هتروترف (Heterotrophes) هستند ولی جديدا در انواع رنگین آنها عمل فوتوسنتز به اثبات رسیده که به وسیله رنگدانه هائی بجز كلروفيل انجام می گیرد بنابراین در بین باکتریها موجودات اتوتروف نیز مشاهده می شود.

تشکیل هاگ یا اسپر Spore

چنانچه شرايط خارجی نامساعد گردد و غذا به قدر کافی در دسترس نباشد باکتری تقسیم نمی شود بلکه هاگ تولید می کند بدین معنی که محتویات باکتری در وسط یا در یک انتهای آن جمع شده و ذره کروی و درخشانی را تشکیل می دهد که قطر آن از یک تا دو هزارم میلی متر تجاوز نمی کند.

این ذره کروی را هاگ می گویند که بعدا هم از دو غشاء احاطه می گردد غشاء خارجی مقاومتش بیشتر و در نتیجه هاگی را از خشک شدن و شرایط خارجی نامساعد محفوظ نگاه می دارد به عبارت دیگرها گی عامل نگاهداری میکرب می باشد و به اینصورت مدت زیاد حتی چندین سال زنده می ماند و اگر در معرض وزش باد یا جریان آب قرار گیرد بنقاط مختلف منتقل می گردد و چنانچه بعدا محیط مناسبی برای زندگی هاگ پیدا شود شروع به نمو می کند و تولید باکتری می نماید.

بعضی از باکتریها بدون وجود اکسیژن زندگی برایشان مقدور نیست این دسته باکتریها را هوازی (Aerobies) گویند مثل باسیل سیاه زخم و مشمشه برخی دیگر برعکس با بودن اکسیژن نمی توانند زندگی کنند و آنها را غیر هوازی (Anaerobies) گویند مثل باسیل کزاز.باکتریها در مقابل حرارت بسیار حساس اند و معمولا حرارت ۶۰ تا ۸۰ درجه آنها را از بین می برد ولی چنانچه حرارت به تدریج بالا رود باکتریها فرصت آنرا خواهند داشت که تولید هاگ کنند و در این صورت مقاومت آنها در مقابل حرارت زیادتر خواهد شد.

باکتریها درمقابل برودت مقاومت زیادی دارند به طوریکه باسیل شاربن می تواند مدت ۲4 ساعت حرارت ۱۳۰ – را تحمل کند. نور آفتاب نیز مانند اکسیژن در وجود باکتریها مؤثر است و چنانچه مدت زیادی در مقابل نور آفتاب قرار گیرند از بین می روند مانند باسیل سل که اگر مدت يك روز در مقابل نور آفتاب قرار گیرد از شدتش کاسته می شود.

طریقه تقسیم بندی باکتریها 

باکتریها را از نظر خواص به پنج دسته تقسیم می کنند :

باکتریهای کروموژن (Les B . Chromogenes ) که از خود مواد رنگینی ترشح می کنند و عده آنها نسبتا کم است مانند (Micrococcus prodogiosus) که روی نانهای مرطوب لکه ای قرمز رنگی به رنگ خون تولید می کند.باکتریهای ترموژن (Les B . Thermogenes ) – این باکتریها حرارت زیاد تولید می کنند و اغلب در داخل کود طويله ويا يونجه هائی که روی هم انبار شده اند زندگی م یکنند و گاهی حرارت داخل توده را به ۹۰ درجه می رسانند از این عمل باکتریها در رساندن کودها ، تهیه سیلوی علوفه ، گرم کردن گلخانه یا شاسی وغیره استفاده مي نمايند.

باکتریهای فوتوژن (Les B . Photogenes ) که تولید نور می کنند این باکتریها در روی گوشت زندگی کرده و باعث تجزیه آن می شوند و انرژی شیمیائی را به انرژی نورانی تبدیل می نمایند.

باکتریهای پاتوژن (Les B . Pathogenes ) – یا بیماریزا که باعث بیماریهای واگیر می شوند،  مانند بیماریهای سل، دیفتری ، کزاز ، حصبه ، وبا وغيره ودرحقیقت مهمترین باکتریها هستند. این باکتریها یا خود مضرند و یا به واسطه موادی که از خود ترشح می کنند، مضر واقع می شوند مثل باسیل دیفتری که در حلق تمر کز پیدا کرده و غشاءهای دروغی تولید می نماید و در ضمن بعلت سم مخصوصی که از خود ترشح می کند روی دستگاه عصبی اثر کرده و به این وسیله موجب مرگ می شود.

گاهی اوقات که بدن درمقابل این میکرب ها قادر به دفاع باشد ماده مخصوصی بنام پادتن ایجاد می کند که باعث خنثی کردن سم و يا از بین رفتن میکرب ها می شود. با تزریق سموم میکربی که به طريقه مخصوصی خاصیت سمی آنها گرفته شده و یا میکروب هایی که تخفيف حدت پیدا کرده اند می توان ترشح این پادتن را در بدن تحریک کرده و به این ترتیب از ابتلاء به بیماری جلوگیری به عمل آورد.

خلاصه ی اطلاعاتی از باکتری ها یا تک یاخته ای ها

1- از باکتریها گیاهان کوچکی هستند با اندازه های مختلف که آنها را با میکرسکوپ باید مشاهده کرد.

2-کوچک بودن جثه باکتریها باعث شدت اعمال فیزیولوژیکی آنها می شود زیرا به این طریق در محیط رویش سطح زیادی را اشغال می کند.

3- هسته در تمام باکتریها بصورت کامل دیده نشده ولی همه دارای اسیدنوکلئیکی هستند.

4- باکتریها به وسیله تقسیم دوتائی تولید مثل می کنند .

5- برخی از باکتریها اسپر یا هاگ ایجاد کرده و به این طریق در مقابل عوامل نامساعد مقاومت می نمایند .

6- باکتریها هتروتروف هستند ولی در عین حال برخی از آنها اتوتروف می باشند .

7- باکتریها انرژی مورد احتیاج خود را از اکسید کردن املاح معدنی و یا تجزیه مواد آلی با حضور اکسیژن و یا بدون آن بدست می آورند.

8- باکتریها ازت مورد احتیاج خود را از موجودات زنده ، موجودات مرده، نیترات ها و بالاخره از ازت آزاد موجود در هوا بدست می آورند.

9- باکتریها در حاصلخیزی زمین رل مهمی داشته و باعث برگشت ازت آزاد موجود در هوا به زمين و قابل جذب شدن ازت موجود در زمین می شوند.

۱۰- باکتریها در تغییر و تبدیل مواد غذائی و تهیه غذاهای جدید دخالت داشته به این ترتیب رل مفیدی در تغذیه و صنعت دارند.