شاخه بر پوفیت ها

شاخه بر پوفیت ها

LES BRYOPHYTES

شاخه دوم از متافيت سلولر را تشکیل می دهند که فاقد آوند (Vaisseaux) می باشند ولی برگ و ساقه دارند و بجای ریشه نیز دارای موهای جذابی هستند که آنها را ریزوئید می نامند.

این گیاهان اغلب در نقاط مرطوب و سایه دار می رویند و به دو رده تقسيم می شوند :

رده خزه ها Les Mousses رده هپاتیکت ها  Les Hepatiques

خزه ها  LES MOUSSES

این رده از گیاهان دارای ساقه کوچکی می باشند که ساده یا منشعب وحامل برگهای ریزی است که بسیار نزدیک بهم قرار گرفته ، در انتهای زیرین ساقه نیز رشته های باریکی است که همان عمل ريشه را انجام می دهد .

تولید مثل خزه ها – در انتهای بالائی ساقه خزه اعضائی به وجود می اید که نسبتا متورم و به شکل بطری است ، این عضو بطری شکل را آرکگن (Archegone) می نامند که محتوی سلول ماده (Oosphere)  می باشد . روی پایه های دیگری از خزه اعضای بطری شکل کوچکتری به وجود می اید که قسمت متورم آن به طرف بالا قرار می گیرد و آنرا آنتریدی (Aniheridie) یا آلت نر می نامند ، این عضو محتوی سلولهای نر (Antherozoides ) مي باشد. موقعی که دوعضو مزبور کاملا نمو کنند آلت نر درنتیجه باران با شبنمی که بر روی آن می ریزد باز می شود و سلولهای نر خود را به آلت ماده می رساند و سپس از دهانه گردن آن داخل می گردد . در اينجا سلول نر و ماده با هم یکی می شود و از آنها سلول تخم به وجود می آید و فورا شروع به تقسیم می کند و از آن ساقه کوتاه نازکی به وجود می آید که گاهی به ده سانتی متر می رسد . در انتهای این ساقه باریک حفره ای به وجود می آید که حاوی اسپر است و آنرا اسپرانژ (Sporange) یا اورن (Urne) می نامند و مجموع اسپرانژ و ساقه باریک را اسپروگن (Sporogone) گویند . هنگامی که پوسته خارجی اسپرانژ خشک شود به وسيله سرپوش یا شکافی اسپرها به خارج می ریزند و چنانچه محیط مناسبی برای خود پیدا کنند رشته منشعب سبز رنگی از آنها بوجود می آید که آنرا پروتونما (Protonema) می نامند سپس از سلولهای پروتونما جوانه هائی ظاهر می شود که نمو می کند و خزه جديدی شبیه به خزه اصلی به وجود می اید ، ضمنأ رشته های باریکی که همان ریزوئید باشد در قسمت زیرین آنها ظاهر می گردد که در زمین فرو می رود.از جنس های مهم خزه ها جنس اسفاگنم (Sphagnum) است که در نقاط مرطوب می روید ، برگهای آن لوزی شکل و منشاء تشکیل تورب می باشد که به مصرفهای مختلف مانند سوخت، کود وبستردام می رسد و در برخی از پانسمانها نیز به کار می رود .

خلاصه ای از تولید مثل و سیر تکاملی خزه ها :

١- خزه ها در حالت معمولی گامتوفيت هستند و به دو شکل دیده می شوند

الف – پروتونما Protonema – رشته های نازك و منشعبی هستند شبیه جلبکها

ب – جوانه یا ساقه های برگدار که در روی پروتونما به وجود آمده و معمولا در قسمت زیرین و مجاور زمین دارای ریزوئید می باشد.

این اشکال گامتوفیتی ها پلوئيد بوده و دارای کلروفیل است.

۲- در روی اشکال برگدار گامتوفیت اعضای تناسلی نر و ماده به وجود می آید . عضو نر دارای تعداد زیادی اسپرم می باشد.

3- در داخل هر عضو ماده فقط یک سلول تخم به وجود می اید.

4- وقتی که رطوبت کافی باشد اسپرمهای رسیده از عضو در خارج شده و داخل عضو ماده می شود و فقط یکی از آنها با سلول ماده لقاح حاصل کرده و تخم ایجاد می نمايد.

5- سلول تخم ديپلوئید است.

6- از سلول تخم نوع اسپوروفیتی گیاه به شکل انگل در روی نوع گامتوفیتی ایجاد می شود.

7- جنین اسپوروفیتی رشد کرده و اسپورانژ ایجاد می کند.

8- در داخل اسپورانژ اسپرها کاهش کروموزومی حاصل نموده و اسپرهای رسیده N کروموزومی ایجاد می نماید.

9- هریک از این اسپرهای رسیده پس از رسیدن به محل مناسب پروتونما ایجاد می کند .