1- اصل و قدمت گیاه – بنا بر عقیده پاره ای از علمای علم گیاه شناسی اصل لوبیای چشم بلبلی از آفریقای مرکزی می باشد پایپر Piper يک نوع لوبیای چشم بلبلی وحشی درافريقا یافته است که خیلی کم با نوع اهلی این گیاه تفاوت دارد و می توان ازا ین دونوع هیبرید (دورک) ایجاد کرد.قدمت کاشت این گیاه بطور دقیق معلوم نیست ولی از آنجائیکه انواع اهلی فراوان دارد می توان فکر کرد که کاشت این محصول درادوار خیلی قدیمی تاریخ رواج داشته است .
2- مشخصات گیاه شناسی لوبیای چشم بلبلی – این گیاه از خانواده بقولات و جنس ویگنا Vigna می باشد . ازنظر گیاه شناسی و بطور کلی این گیاه را به سه دسته تقسیم می کنند.
١- ویگناسیننسیس Vigna sinensis
2- ویگناسينيسيس رقم سیلندریکا v . s . var : Cylindrica
3- ویگناسیننسیس رقم سسکوئی پدالیس V . S . var . Sesquipedalis
که در زبان های خارجی هر یک از این ارقام دارای اسامی محلی خاصی می باشند .مشخصات گیاه شناسی لوبیای چشم بلبلی کاملا همان است که برای لوبیای معمولی بیان شد یعنی گلها دارای پنج گل برگ و ده پرچم هستند و گل نسبت به یک سطح متقارن می باشد.این گیاه مانند لوبیای سبز و کمی بیش از آن به سرما حساس است و به همین دلیل محصول نواحي نسبتا گرم و يا نقاطی که تابستان گرم و طولانی دارد می باشد.میوه لوبیای چشم بلبلی عبارت از غلافی باریک و طویل با مقطع گرد می باشد . طول غلاف با انواع مختلف این گیاه متفاوت است. در یک رقم از این لوبیا که نام علمی آن ویگناسس کوئی پدالیسی V . Sexquipedalis است غلاف بسیار طویل می باشد و به ۹۰ سانتیمتر می رسد در صورتیکه در نوع ویگناسیننسیس V. Sinensis از ۳۰ سانتیمتر تجاوز نمی کند.بوته بعضی از انواع لوبیا چشم بلبلی (ویگناسس کوئی پدالیس) رونده است یعنی به قیمی که در نزدیک بوته باشد می پیچد و بالا می رود درصورتیکه سایر انواع این گیاه مانند لوبیای معمولی پا کوتاه پرشاخه بوده و دارای ساقه های کوتاه و پخش می باشند.رنگدانه لوبیای چشم بلبلی متفاوت است یعنی قهوه ای رنگی و پاره ای قرمز هستند ولی آنچه بیشتر مشاهده می شود و مخصوصا نوعی که در ایران کاشته می شود دارای دانه نسبتا کوچک زرد رنگ با یک خال سیاه می باشد.
3- مصرف لوبیای چشم بلبلی- این گیاه درایران فقط از نظر تغذیه انسان کاشته می شود ولی در سایر ممالک مخصوصا درممالک متحده آمریکای شمالی از آن استفاده های زیاد دیگر نیز می کنند. در خارج پاره ای از انواع این گیاه بعنوان کود سبز کاشته می شود و برخی از ارقام دیگر برای تهیه علوفه دامان و بالاخره انواع مخصوصی برای تغذیه انسان بکار می رود.در تغذیه انسان می توان بذرتازه ولی کامل و یا دانه خشک لوبیای چشم بلبلی را مصرف کرد.
4- کاشت لوبیای چشم بلبلی – این گیاه در هر نوع خاك می تواند بروید ولی بهترین خاك برای کاشت این محصول زمینهای شن ورسی قابل نفوذ به آب می باشد . در اراضی رسی سخت که رطوبت زیاد در اطراف ریشه جمع می شود مقدار محصول بسیار کم است .طرز کاشت لوبیای چشم بلبلی ممکن است دست پاش و یا خطی باشد در صورتی که بطور خطی کاشته شود برای تولید علوفه و یا کود سبز مقدار ۹۰ تا ۱۰۰ کیلو بذر در هکتار لازم است و برای بدست آوردن دانه لوبیای چشم بلبلی که در تغذیه انسان مصرف می شود در حدود ۵۰ کیلو بذر کافی است.
۵- برداشت محصول – طرز برداشت با مصرف آن فرق می کند.
الف – برداشت علوفه و کود سبز – پس از آنکه بوته لوبیا چشم بلبلی رشد کافی کرد وقريب 10 تا 15% از بوته ها دارای گل شدند باید برای درو محصول اقدام کرد و برای این منظور مانند یونجه یا هر علوفه دیگر عمل می شود و معمولا محصول را در سیلوهای مخصوص نگاهداری کرده و یا بطور تازه بمصرف تغذیه دام ها می رسانند.اگر لوبیای چشم بلبلی برای تهیه کود سبز کاشته شده باشد پس از آنکه بوته گیاه رشد کافی کرد و قبل از گل کردن آن مزرعه را شخم کرده و گیاهان را ۲۰ تا 25 سانتیمتر زیر خاك می کنند و اگر ممکن شود که پس از دفن محصول سبز لوبیای چشم بلبلی با غلطک سبکی زمین مزرعه را کمی بکوبند بهتر خواهد بود چه درنتیجه این عمل هوای داخل زمین خارج شده و بوته گیاه زودتر می پوسد.
ب – برداشت دانه تازه – دراین صورت عمل جمع آوری محصول بوسیله تعدادی کارگر و دستی انجام می شود و هر روز یا هر دو روز یک مرتبه کارگران درمزرعه گردش کرده وغلاف های رسیده را جمع می کنند ولی اگر سطح کاشت وسیع باشد پس از آنکه تقریبا دو ثلث غلاف ها به رشد نهائی رسید یعنی دانه داخل آن باندازه کافی رشد کرد و رنگ غلاف کمی به زردی گرائید و قبل از آنکه دانه درداخل غلاف سفت و خشک شود تمام بوته ها را با وسائل مکانیکی درو می کنند ولی در هر صورت جدا کردن دانه از غلاف بايد با دست انجام گیرد.
ج- برداشت دانه خشک – پس از آنکه غلاف زرد ودانه خشک شد مزرعه را با وسائل مکانیکی یا دستی درو کرده و مانند لوبيا خرمن حاصله را کوبیده و دانه را از ساقه و برگ خشک شده گیاه جدا می کنند. درباره لوبیا چشم بلبلی نیز باید دقت کرد که درموقع کوبیدن محصول و جدا کردن از کاه ضربه شدید به دانه های لوبیا وارد نیاید .
