لوبیای آمریکایی (لیمابین Lima Bean)
(Phaseolus Lunatus)
١- اصل و قدمت گیاه – بنا برعقيده لينه Linne موطن اصلی لوبیای آمریکائی افریقا می باشد ولی بنا بر تحقیقات اخیرثابت گردیده که اصل این گیاه از آمریکای مرکزی است که بعدا در جزایر دریای کارابی و برزیل و پرو منتشر شده است . درهرصورت کاشت ومصرف این گیاه قبل از کشف آمریکا بین سرخ پوستان این قاره مرسوم بوده و دانه لوبیای امریکائی را درقبور اهالی پرو و در ادوار بسیار قدیمی مشاهده کرده اند.
2- مشخصات گیاه شناسی- این گیاه نیز مانند لوبیا و نخود فرنگی از خانواده بقولات است و گل و برگ آن کاملا شبیه به گل و برگ لوبیا می باشد. میوه لوبیای آمریکائی نیز از حيث شكل شبیه به میوه لوبیا می باشد با این تفاوت که غلاف لوبیای آمریکائی پهن تر و کوتاه تر ازغلاف لوبیای معمولی می باشد و قابل خوردن هم نیست.ساقه لوبیای آمریکائی نیز نازك بوده و دو نوع پا کوتاه و پا بلند در آن مشاهده می شود .دانه لوبیای آمریکائی ازحیث اندازه و شکل به دو دسته تقسیم می شود یکی لوبیای دانه درشت که اندازه و شکل آن کاملا به اندازه و شبیه باقلای خیلی درشت می باشد و دیگری لوبیای آمریکائی دانه ریز که درشتی آن به اندازه دانه لوبیای متوسط بوده ولی از حيث ضخامت خیلی نازك تر از آن می باشد.بعضی از گیاه شناسان معتقد هستند که لوبیای آمریکائی دانه درشت ودانه ریز دوجور مشخص وجدا می باشند ولی بیشتر متخصصین بر این عقیده هستند که این دو نوع لوبيا از يک جور ولی دورقم (واریته) متفاوت می باشند. درهرصورت در هر دو رقم انواع پابلند و پا کوتاه مشاهده می شود . در آمریکا انواع دانه درشت به دسته فورد هوك Ford Hook و انواع دانه ریز به دسته هندرسن Henderson معروف می باشند.
3- آب و هوا – لوبیای آمریکائی گیاهی است حساس به سرما و خاك باید اقلا 15 درجه سانتیگراد حرارت داشته باشد تا بذر سبز شود .
مدتی که این محصول زمین را اشغال می کند طولانی تر از مدتی است که لوبیای سبز در زمین می ماند زیرا حرارت زیاد تابستان مانع تلقیح گل و تشکیل غلاف و دانه می شود بنابراین بذر این گیاه را باید در اواخر بهار که زمین باندازه کافی گرم شده است کاشت و محصول را پس از گرمای شدید تابستان یعنی در شهریور ویا مهرماه برداشت کرد . در نقاط گرمسیر که پائیز نیز گرم است می توان با پاشیدن بعضی مواد شیمیائی مانند T 2-4-5 با غلظت 5/1 تا 3 در میلیون نمو گیاه را برای مدت ۲۰ تا ۳۰ روز راکد کرد به نحوی که کل آن در فصل خنک ظاهر شود.این عمل حذف گل را می توان با وسائل دستی نیز انجام داد به این طریق که اگر بوته لوبیای آمریکائی در فصل گرم تابستان شروع به گل دادن کرد با دست گلها را حذف می کنند و گل هائی که بعدا در موقع خنکی هوا ظاهر می شوند باقی می گذارند.موضوع دیگری که در تولید لوبیای آمریکائی بسیار مهم است رطوبت هوای محل کاشت می باشد چه درهوای مرطوب مخصوصا برای انواع پل بلند مقدار محصول زیادتر می باشد.
4- خاك – لوبیای آمریکائی را می توان در هر نوع خاك كاشت و در نواحی که دارای تابستان کوتاه می باشند باید حتما خاک های شنی را که زود گرم می شوند انتخاب کرد و زمین های نسبتا سفت و رسی که مدت زیادی رطوبت را در خود نگاه می دارند برای نقاطي که دارای تابستان طولانی هستند یعنی فصل گرم اقلاً چهارماه بطول می انجامد شایسته است .ازنظر واکنش یعنی راکسیون Reaction خاك يعنی ترش یا قلیائی بودن زمین pH خاك باید بین 6 و 5/6 باشد.
5- کود – بطور کلی کود های شیمیائی زیاد برای محصول لوبیای آمریکائی مفید نیست و اگر مقدار کم کود شیمیائی هم با بذر تماس حاصل کند موجب از بین رفتن بذر می شود بنابراین این مواد را باید در صورت لزوم به شكل نوار به محصول داد. این نکته نیز قابل تذکراست که انواع دانه درشت لوبیای آمریکائی بمقدار بیشتری از کودهای ازته استفاده می کنند تا ارقام دانه ریز این گیاه .معمولا برای تقویت مزرعه لوبیای آمریکائی فقط از کود دامی استفاده می کنند و مقدار آن با حاصلخیزی و نوع زمین از 10 تا ۳۰ تن در هکتار تفاوت می کند.
6-کاشت و داشت لوبیای آمریکایی – طرزتهیه و طریقه کاشت برای لوبیای آمریکائی کاملا شبیه این عملیات برای لوبیای معمولی و نخود فرنگی می باشد ولی این نکته را باید در نظر داشت که دانه لوبیای آمریکائی در زمین سرد می پوسد و سبز نمی شود بنابراین قبل از آنکه درجه حرارت خاك به 15 درجه برسد نباید بذر این گیاه را بخاك سپرد.علت دیگر سبز نشدن دانه لوبیای آمریکائی صدمه ایست که بذر در موقع کوبیدن خرمن ویا در موقع کاشت از وسائل مکانیکی می بیند.فاصله کاشت بين بوته های این گیاه باید زیادتر از فاصله کاشت بين بوته های لوبيا باشد واین فاصله از75 تا ۱۰ سانتیمتر بین خطوط کاشت و از 15 تا 25 سانتیمتر بین بوته ها روی هر خط نسبت به نوع گیاه ( پا بلند یا پا کوتاه) ونوع محصول (دانه تازه یا دانه خشک) متفاوت است.
۷- برداشت محصول – ازحیث محصول این گیاه شبیه به باقلا می باشد یعنی دونوع محصول لیمابين يا لوبیای آمریکائی مورد استفاده قرار می گیرد یکی دانه تازه و دیگری دانه خشک آن.برای برداشت دانه تازه باید هر دو یا سه روز یک مرتبه در مزرعه گردش کرد و غلاف های سبزی که دانه داخل آن کاملا رشد کرده و درشت شده است ولی هنوز نرم است جمع آوری نمود در صورتی که برای برداشت محصول خشک می گذارند تا غلاف ها تغییر رنگ داده یعنی زرد و خشک شود در این موقع بادست یا وسائل مکانیکی محصول را درو کرده و بعد با کوبیدن آن دانه را از گیاه جدا می کنند. در موقع کوبیدن محصول و جدا کردن دانه از بوته باید دقت کرد که ضربه و صدمه به دانه وارد نیاید چه در غیر اینصورت بمقدار زیادی از قوه نامیه بذر کاسته می شود .
۸- آفات و بیماری های لوبیای آمریکایی – چون کاشت این محصول هنوز در ایران به اندازه کافی رواج نگرفته مطالعه دقیق نیز درباره آفات و بیماری های آن بعمل نیامده است.
