نعناع

نعناع گیاهی است علفی و چند ساله که علاوه بر ساقه زیر زمینی که گیاه را در خاک مستقر می‌سازد دارای ساقه هوایی نیز هست. در محل گره‌های ساقه که در تماس با زمین است ریشه‌هایی خارج شده که ساقه جدید را درست می‌کند. بنابراین اگر شما فقط یک ساقه نعناع در باغچه خود بکارید به زودی تمام باغچه شما پر از نعناع می‌شود. برگهای نعناع بیضی شکل ، نوک تیز و دندانه‌دار می‌باشند.
گلهای آن بسته به نوع نعناع ممکن است قرمز ، ارغوانی یا سفید باشد. نعناع در مناطق معتدل و آفتاب‌گیر به خوبی رشد می‌کند. نعناع از قدیم‌الایام به عنوان یگ گیاه معطر و اشتها آور و برای ناراحتی‌های دستگاه گوارش بکار رفته است. بقراط پدر علم طب از نعناع در نوشته‌های خود یاد کرده است. در قرون وسطی از نعناع در معالجه بیماریها و برای التیام زخمها و درمان درد گزیدگی زنبور و سگ هار استفاده می‌شد

۱)مريم گلي
۲)رزماري
۳)كاكوتي
۴)نعنا
۵)نعنا وحشي
۶)ريحان
۷)وارنگ بو
۸)اسطوخودوس
۹)مرزن جوش
۱۰)بادرنجويه
۱)salvia/officinalis
۲)Rosmarinus/officinalis
۳)Ziziphora/tenuior
۴)Mentha/xipiperta
۵)Mentha/fonifolia
۶)Ocium/basilium
۷)Melissa/officinalis
۸)Lavander
۹)Origanum/vulgare
۱۰)Oracocephalum/moldavica

هر۱۰۰گرم نعنا تازه۴۳كالري انرژي/ ۴٫۸۶گرم آب / ۸٫۳گرم پروتئين/ ۳٫۵گرم كربوهيدرات/ ۵٫۹گرم آهن

مصارف اسانس نعنا:
یکی از فرآورده‌های نعناع اسانس نعناع است که از تقطیر برگ و سرشاخه‌های گلدار نعناع تحت اثر بخار آب تهیه می‌شود و دارای ۵۰% تا ۷۰% منتول می‌باشد. اسانس نعناع که در کشور انگلستان تهیه می‌شود شهرت خاصی دارد. این اسانس به عنوان تقویت کننده معده بادشکن ، ضد عفونی کننده ، رفع دل‌پیچه بچه‌ها و اسهال بکار می‌رود برای استفاده از اسانس نعناع کافی است که مقدار یک تا سه قطره آنرا با یک لیوان آب و یا نوشابه مخلوط کرده و بنوشید.اسانس نعناع را نباید به مقدار زیاد برای کودکان و نوزادان استفاده کرد زیرا روی حرکات تنفسی و قلب اثر گذاشته و ممکن است که خطرناک باشد. اگر اسانس نعناع به مقدار زیاد مصرف شود فشار خون را بالا برده و موجب حالت تهوع ، استفراغ و درد معده می‌شود. اگر بدن شما خارش دارد مقدار ۲ گرم اسانس نعناع را در ۵۰ گرم وازلین ریخته ، خوب باهم مخلوط کرده و در محل خارش بمالید. اگر از بیماری رماتیسم و آرتروز رنج می‌برید از روغن نعناع استفاده کنید طرز استفاده از آن به این صورت است که ۲ قطره روغن نعناع را با یک قاشق سوپخوری روغن بادام مخلوط کرده و محلهای دردناک را با آن ماساژ دهید.برای رفع سردرد از کمپرس نعناع استفاده کنید بدین ترتیب که ۱۰ قطره روغن نعناع را با یک لیوان آب سرد مخلوط کرده و در یک کاسه بریزید سپس یک پارچه که به اندازه پیشانی باشد در آن فرو برده آب اضافی آنرا بگیرید و روی پیشانی و شقیقه‌ها بگذارید تا سردرد برطرف شود. نعناع بهترین دوست کبد است. کبد را تمیز کرده و صفرا را رقیق می‌کند و کلسترول خون را پائین می‌آورد. برای این مورد چای نعناع را قبل از غذا بنوشید

نعناع فقط يك ماده طعم دهنده به آدامس نيست بلكه داراي خواص آرايشي و پزشكي مفيد و قابل ملاحظه.اي است.روغن نعناع يكي از روغن.هاي مهم و حياتي است كه به طور گسترده در عطرها، اسانس.ها و ادكلن.ها مورد استفاده قرار مي.گيرد و احساس تازگي، نشاط و سرزندگي ايجاد مي.كند. اين روغن نه تنها در تقويت سيستم ايمني بدن موثر است بلكه خستگي رواني و ذهني را تسكين مي.دهد.به گزارش روزنامه تايمز، روغن اين گياه همچنين موجب سلامت پوست سر و موها مي.شود. بعلاوه مي.توانيد تنها چند قطره از اين روغن را با شامپوي معمولي خود تركيب كنيد تا از شوره سرتان كاسته شود.يكي ديگر از مزاياي اين روغن براي موها، شفاف و درخشان كردن تارهاي مو است. روغن نعناع بعلاوه مي.تواند به رشد موها كمك كند و در عين حال براي پوست و لب.ها نيز مفيد است. روغن نعناع ترشحات پوستي را كنترل كرده و باعث شفاف و درخشان شدن پوست خسته مي.شود. اين روغن از آكنه پيشگيري و به پاك شدن منفذهاي باز پوست كمك مي.كند. روغن نعناع همچنين خشكي و ترك.هاي پوست لب را درمان مي.كند. با وجود تمام اين مزايا توصيه مي.شود كه هرگز در مصرف اين روغن زياده روي نكنيد چون مي.تواند عوارض جانبي برجاي بگذارد اين گیاه همه آثار نیرودهنده و بادشکن و خلط‌آور پونه را داراست. از این گیاه اسانسی به نام مانتول استخراج می‌کنند که برای خوشبو کردن داروها و برخی آبنبات‌ها و شیرینی‌ها به کار می‌رود. همچنین این اسانس در معالجه التهابات مخاط بینی و گلو و دهان استفاده می‌شود. از انساج نعنا نوعی کافور قابل تبلور نیز به دست می‌آورند که مانند کافور معمولی به کار می‌رود. دم‌کرده برگ نعنا را برای تقویت و رفع نفخ معده و روده مصرف می‌کنند. برگ‌های خشک و نرم شده نعنا را برای خوشبو کردن ماست و دوغ و سرخ‌شده آن را در روغن که به نام نعنا داغ موسوم است برای خوشبو کردن برخی آش‌ها به کار می‌رود.

مفيد جهت: ضد اسپاسم/نفخ و ضد ميكروب/درمان ناراحتي هاي گوارشي/آرامبخش/برطرف كننده سوءهاضمه
طريقه مصرف:۱فنجان بعد از هر غذا ميل شود
نعنا خشك نسبت به نعناع تازه تفاوت دارد و اسید‌فولیك و ویتامین C ویتامین B1، B2 و B3 در نعناع خشك از دست می‌رود ولی ۱۰۰ گرم نعنا خشك نسبت به ۱۰۰ گرم نعنا تازه حجم بیشتر و سدیم، پتاسیم، گوگرد، منگنز و كلسیم بیشتری نسبت به نعنا تازه دارد.

• نعناع از نظر طب قدیم ایران نسبتا گرم و خشک است و از نظر خواص دارویی از پونه قوی‌تر است. از نعناع اسانس ، روغن و تنتور تهیه می‌کنند که مصارف طبی مختلفی دارد.
• نعناع باد شکن است و گاز معده و روده را از بین می‌برد.
• نعناع تقویت کننده معده و بدن است.
• نعناع ضد تشنج و ضد سرفه است.
• یک فنجان چای گرم نعناع سینه را آرام می‌کند.
• نعناع مسکن ، آرام بخش و قاعده آور است.
• استفاده از نعناع درد شکم را برطرف می‌کند.
• نعناع درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا می‌باشد.
• نعناع ناراحتیهای عصبی را برطرف می‌کند.
• برای تسکین درد دندان نعناع را در دهان گذاشته و بجوید.
• آشامیدن چای نعناع و یا عصاره نعناع خونریزی سینه را قطع می‌کند.
• کمپرس نعناع درد سینه و پهلو را از بین می‌برد.
• نعناع کرمهای روده و معده را می‌کشد.
• برای از بین بردن سکسکه و دل بهم خوردگی و استفراغ نعناع را با آب انار ترش بخورید.
• نعناع ادرار را زیاد می‌کند.
• برای رفع قولنح و دردهای روده معده و هضم نشدن غذا چای نعناع بنوشید.
• برای از بین بردن گلو درد چای نعناع غرغره کنید.
• نعناع معرق است بنابراین تب را پائین می‌آورد.
• در هنگام سرماخوردگی بینی را با چای نعناع بشوئید.

نام انگلیسی نعناع: Mint
نام علمی نعناع: Mentha sp
نعناع گیاهی علفی و چند ساله است که به صورت خود به خودی در طبیعت به وجود آمده است. طعم تندی دارد و تا کنون ۵۰ گونه متعلق به آن شناسایی شده اند که بین آنها تعداد کمی ارزش دارویی دارند و توسط انسان استفاده می شوند.
گیاه نعناع با اکثر شرایط آب وهوایی واقلیمی سازگار است و در بیشتر نقاط دنیا می رویداما بهتراست از کشت نعناع در مناطق خیلی سرد خود داری گردد. اندامهای هوایی نعناع تحت تاثیر سرمای زمستان خشک می شوند ولی اندامهای زیرزمینی زنده بوده و فعالیت خفیفی دارند .
نعناع یکی از گیاهان معطر است که استفاده های زیادی دارد و در آشپزی، ساخت مواد دارویی و آرایشی ارزش زیادی دارد. نعناع برای کلم، کلم قمری، کلم پیچ و کلم بروکلی مفید می باشد. نعناع باعث دفع پروانه کلم، مورچه ها و لوپر کلم می شود. نعناع توانایی زیادی برای دفع مورچه ها دارد.
برگ گیاه نعناع را هم به صورت تازه و هم خشک مصرف کرد.اسانس نعناع که منتول است ،خاصیت ضد باکتریایی دارد و در تهیه محلولهایی برای شستشوی دهان و گلو استفاده می شود . منتول همچنین خاصیت ضدخارش دارد . اسانس نعناع در صنایع غذایی ،بهداشتی ،آرایشی و شیرینی پزی ،نوشابه سازی و صنایع ادویه ای مورد استفاده قرار می گیرد.
ریشه نعناع چندان عمیق نیست و به صورت پراکنده در سطح خاک قرار دارد .ضخامت ریشه نعناع ۳تا۴میلیمتر است و دارای گره های متعدد است که محل رویش ریشه های باریک و درنتیجه تشکیل گیاهان کوچک در اطراف پایه مادری می باشد .اگرچه نعناع به راحتی رشد و نمو میکند ولی ریشه های آن که ریشه های استولون(رونده) نامیده می شوند از ریشه های مهاجم به حساب می آیند، به راحتی رشد و گسترش پیدا می کنند٬ که جوانه ها و شاخه های جدیدی رو در اطراف گیاه اصلی شروع به ایجاد کردن می کنند.
ساقه نعناع چهار گوش بوده و به واسطه وجود آنتوسیانینها در آنها به رنگ بنفش هستند . طول ساقه متفاوت بوده و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد و بین ۳۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر است . قسمت بالایی ساقه نسبت به قسمت پایینی ازانشعابات بیشتری برخورداراست .
برگها ی نعناع بلند ، به طول ۳ تا ۹ و به عرض ۱ تا ۳ سانتیمتر ، بیضی شکل ، پهن ، در کناره ها دندانه دار و به رنگ سبز تیره مشاهده می شوند . رگبرگها به رنگ آبی و در پهنک برگ دارای انشعابهای فراوانی هستند . حفره های محتوای اسانس در دو طرف برگ وجود دارند .
گلهای نعناع ، بنفش روشن و به صورت خوشه های مجتمع روی چرخه هایی قرار دارند که هر چرخه مرکب از ۶ تا ۷ گل است . عمر گلها بسیار کوتاه بوده و مدت کمی پس از تشکیل از گیاه جدا می شوند .
میوه نعناع کپسولی ، کوچک و به رنگ قرمز تیره است .

کشت و تکثیر نعناع از طریق اندامهای زیرزمینی را می توان در فصل پاییز یا بهار انجام داد ولی کشت بهاره به کشت پائیزه ترجیح داده میشود.
چون خاک در فصل پاییز از رطوبت کافی برخوردار است و تقریبا به آبیاری نیازی نیست. اوایل این فصل( مهر ماه) را زمان مناسبی برای کشت نعناع می دانند. گیاه پس از گذراندن دورۂ سرما، از اوایل بهار از رشد و نموسریعی برخوردار می شوند.اواخر بهار(خرداد) نیز زمان مناسبی برای جدا کردن پاجوشها از پایۀ مادری و انتقال آنها به زمین مورد نظر است. پاجوشها در ردیفهایی به فاصلۀ ۶۰ سانتیمتری کشت می شوند. فاصلۀ دو بوته در طول ردیف ، ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر مناسب خواهد بود.قلمه نعناع به راحتی ظرف دو هفته ریشه دار می شود و می توانید آن را در گلدان بکارید.

۱-ده سانت بالای ساقه نعناع را (از محل زیر یه جفت برگ) با تیغ یا قیچی تیز قطع کنید (برش باید تمیز و بدون له شدگی باشد) و برگهای یک سوم پایین قلمه را حذف کنید.
۲-تازه ترین جوانه نوک ساقه را حذف کنید.
۳-در ظرفی به عمق حدود ۵ سانت، خاک خزانه ( سبک و بدون کود ) بریزید، و آبیاری کنید. با قلم حفره ای به عمق ۳ سانت در سطح خاک ایجاد کنید. قلمه را داخل حفره قرار دهید، اطراف ساقه را محکم کنید، یک آبیاری سبک به صورت اسپری انجام بدهید و با گذاشتن درپوش شفاف یا نایلون (با فاصله) محیط گلخانه ای برایش ایجاد کنید.
(ته ظرف خزانه باید سوراخ هایی برای خروج آب اضافه داشته باشه باشد.)
۴-در صورتی که بخواهید تعداد بیشتری قلمه بگیرید،حدود ۵ سانت فاصله بین هر کدام در نظر بگیرید. روزی یکبار آب اسپری کنید و ظرف را در محل روشن و به دور از آفتاب نگهداری کنید.

یکی دیگر از گیاهان ارزشمند می باشد . اعضاء دیگری از خانواده نعناع مانند اسبی , در تمام اروپا , جنوب آفریقا و آسیای صغیر یافت می شوند .
این گیاهان همیشه در طول تاریخ جزء گیاهان بومی و ملی محسوب شده و در کتاب ها از آنها نام برده شده است .
نعناع صحرایی به شکل تجارتی در شمال آمریکا , اروپا و قسمت هایی از آسیا کشت می شود . قسمت عمده این محصول در شمال غربی اقیانوس اطلس و خاور میانه یافت می شود این گیاه دارای طول عمر طولانی بوده و برگ هایی چهارگوش دارد . این برگ ها معطر و دارای بافت های تولید کننده چربی هستند ساقه آن نیز روغن ترشح می کند . گیاهان دیگر هم خانواده نعناع عبارتند از :
بکسان , گذر نای کوهی , بادرنج بویه , تنین , زوفا , موز نگوش , آوشین , گلپر , گیاه عرقچین و چندگیاه دیگر . نعناع صحرایی برای مصارفی مثل خوش طعم کردن نوشیدنی ها , تهیه ژله و سس بهترن ماده می باشد همچنین این گیاه دارای مصارف پزشکی و دارویی فراوانی از قبیل : درمان اسهال , قولنج , سردرد های عصبی و یبوست دارد . گیاهان دیگری نیز وجود دارند که در سایر فصول به عنوان گیاهان استثنایی و عجیب از آنها یاد می شود.